SCHILDERKUNST (n. f.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
PEINTURE (fra.)TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
2 Sy is een Voedster aller Consten goedich, {De Schilder-const, die in de Teycken-const bestaet, is de Voedster van alle goede Consten ende wetenschappen.}
Soo Natalis Comes ons wil verhalen,
Iae oock d’edel Grammatica bevroedich,
Is door haer ghehooght en ghewassen spoedich,
Leerend’ haer letters en caracten halen,
Waer door de Menschen in verscheyden talen
Malcanders meeninghe verstaen accoordich,
Seer wijt van een soo wel als teghenwoordich.
[D'après NOLDUS 2008, p. 35:] 2 Il est de tous les arts le nourricier généreux, {La Peinture, qui consiste en l’art du Dessin, est la nourrice de tous les Arts et Sciences.} comme Natalis Comes l’a bien voulu narrer ; oui, même la noble Grammaire, si intelligente, alimentée par lui, en prospérité a grandi, {L’Écriture est nourrie par le Dessin.} apprenant de lui lettres, caractères et signes, qui permettent aux Hommes de différents parlers de se comprendre en bonne entente. Peu importe alors s’il sont loin ou proches les uns des autres.
Conceptual field(s)
Quotation
St Chrysostomus […] maeckt een wijdt-loopigh verhael der dinghen die de Schilder-konst plaght nae te boetsen; De schilders, seght hy {Homilia de Psal. 50.}, bestaen de Nature door hare Konst uyt te drucken, nae't vermenghen haere verwen, afmaelende allerley ghelijckenisse der sienelicker lichamen;
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] St Chrysostomus (…) constructs a verbose story of the things that the Art of Painting tends to imitate; The painters, he says {…}, consist in expressing Nature by her Art, after mixing her paints, reproducing all sorts of similitudees of visible bodies.
Conceptual field(s)
Quotation
Dit is dan dese naeboetsinghe, die men ghemeyndelick d'Imitatie noemt, uyt welcke de Teycken-Konst, de Schilder-Konst, de Giet-Konst en al 'andere Konsten van desen aerd voord-spruyten. Oock so is 't dat dese Imitatie van Philostratus {in proaemio Iconum} genaemt wordt een seer oude vont ende met de Nature selver wonderlick wel overeen komende. […]Oock soo en moghen wy in 't minste niet eens twijfelen of 't grootste deel der Konsten, ghelijck den selvighen Quintilianus elders {orat. Instit. Lib. X. cap. 2} steunt op d'imitatie, jae dat noch meer is, 't gantsche belydt onses levens bestaet daerin dat wy altijdt vaerdighlick naetrachten, 't ghene wy in andere hoogh achten.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] This is than that imitation, which one commonly calls imitation, from which the Art of Drawing, the Art of Painting, the Art of Casting and all the other Arts of this earth spring forth. Just as this Imitation is called by Philostratus {…} a very old source and wonderfully similar to Nature itself. […]Just like that we cannot doubt in the least or 'the larger part of the Art, like the same Quintilianus [says] elsewhere {…}, leans on Imitation, yes even more so, the whole ruling of our lives consists therein that we always capably aim to that which we esteem highly in others.
Conceptual field(s)
Quotation
De Schilder-Konst, seght Plato {lib. 6 de Legibus}, schijnt geen eynde te nemen in 't afmaelen der ghedierten, maer sy is altijdt besigh om 't ghene sy eens ter handt ghetrocken heeft meer en meer te vercieren.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] The Art of Painting, says Plato {…}, appears not to stop with the reproduction of animals, but she is always busy to embellish that which she has once traced by hand further and further.
Conceptual field(s)
Quotation
Staet ons dan alhier naeuw te letten op dese woorden van Quintilianus, daer en is nerghens yet, seght hy {orat. Instit. Lib. 10, cap. 2}, welcke door enckele imitatie toe neemt: ende indien het ongheoorloft waere gheweest tot hetgene ghevonden was yet-wat toe te voeghen, wy en souden als noch anders gheen Schilder-konst hebben dan die d'uytersterste linien van de schaduwe der lichaemen nae-treckt. Slaat uwe ooghen waer-waerd ghy wilt, nochtans houdt ick my selven daervan ver-sekert, dat ghy nerghens eenighe konsten sult ontmoeten die sich binnen d'enge palen haere eerster beginselen ghehouden hebben.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] We should then pay close attention to these words by Quintilianus, there is nowhere something, he says {…}, which augments through simple imitation: and if it were improper to add something to that which had been found, we still would not have any other Art of Painting than one which draws after the outer lines of the shadow of bodies. Shed your eyes wherever you want, I am sure that you will nowhere meet any arts that have remained inside the narrow poles of her first principles.
In this extract, basing himself on Quintilianus, Junius explains that the first paintings consisted of the simplest form of imitation : the tracing of shadows by means of lines. He calls this ‘the first principles of art’ and adds that art has developed far beyond it now. On page 22, Junius has already discussed this topos, in that case by citing Pliny the Elder. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
De Poesije ende de Schilder-Konst sijn oock daer in malkanderen gelijck datse haer selven allebeyde meest met d'imitatie besigh houden. Wy sien 't daghelicks hoe niet alleen de Poeten maer oock de Schilders door eenen onderlinghen naer-yver ofte aemulatie de ghedaente der Goden met een stoute handt af-beelden, oock soo besteden sy haeren arbeydt om den mensche met t'saemen 't menschelick bedrijf uyt te drucken.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Poetry and Painting are also equal to each other, in that they occupy themselves mostly with imitation. We see daily how not only the Poets but the Painters as well because of a mutual envy or emulation portray the shape of Gods with a bold hand, just as they use their labor to express together the human activity.
In this citation, Junius connects emulation to ‘naer-yver’ (envy), but makes a difference. Emulation is used in the practical sense of ‘emulating’ colleagues and is seen as an aspect of the work of painters. Junius refers to the aemulation between Painters (and Poets) amongst themselves. Junius remarks on the similarity between painters and poets : both compete amongst eachother while depicting the Gods, so he sees no difference between painting and poetry here. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
…de Schilderye is een swijghende Poesye; de Poesye daer en teghen is een sprekende Schilderye. Op welck segghen Plutarchus dese woorden toe past, die dinghen, seght hy {Bellone an pace clariores fuerent Athenienses}, dewelcke de Schilder-Konst vertoont als offe teghenwoordighlick gedaen wierden, de selvighe stelt ons de spraeck-konst voor ooghen als offe langhe te vooren gheschiedt waeren, ende ghelijck de Schilders dat met verwen afbeelden, 't gene de Schrijvers met woorden uytdrucken, soo is 't dat sy maer alleen verschillen in de materie en maniere van imitatie; want sy hebben alle beyde 't selvige oogenmerck.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] … the Painting is a silent Poem, the Poem on the other hand is a speaking Painting. On this saying Plutarchus applies these words, those things, he says {…}, which Painting shows as if they are currently being done, rhetoric offers us the same [NDR: things] as if they have happened long before, and like the Painters depict that with paint, which Writers express with words, it is thus that they only differ in the matter and manner of imitation; since they both have the same aim.
Conceptual field(s)
Quotation
Noch soo wordt de Schilder-Konst seer wel met de Poesye daer in vergheleken, dat soo wel d'eene als d'andere met een dapper vermaeckelicke beweginghe in onse herten insluypen, alwaer sy ons verslaegen ghemoedt door d'aenlockelickheydt van een aenghenaeme verwonderingh soo gheweldigh beroeren ende ontstellen, dat wy 't ghene naegeboetst is voor 't waere aennemen.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Similarly the Art of Painting compares very well with Poetry, as the one as well as the other sneaks into our hearts with a brave entertaining movement, where it moves and startles our defeated mind by the attraction of a pleasant astonishment in which we accept that which has been imitated for real.
Conceptual field(s)
Quotation
't Is mede verwonderens ende aenmerckens waerdt dat St Basilius de kracht der Schilder-konst verde boven 't vermoghen sijner wel-sprekenheydt verheft, Staet op nu seght hy {Homil. In Barlaam martyrem}, O ghy doorluchtighe Schilders, die d'over-treffelicke daeden der Kampvechters af beeldet; verheerlickt nu door uwe Konst 't verminckte Beeldt des Opper-Heers; verlicht door de Coleuren uwer wijsheydt de vroome daeden des ghekroonden Kampioenes, die ick al te duysterlick af gheschildert hebbe; ick gae mijnes weghs van u lieden over-wonnen sijnde in de Schilderye van de kloecke daeden des Martelaers; jae ick verheughe my selven daer in dat ick dus ben overwonnen.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] It is also surprising and remarkable that St Basilius elevates the power of the Art of Painting further above the ability of his eloquence, Stand up now, he says {…}, O you illustrious Painters, who depict the excellent deeds of fighters; now glorify by your Art the mutilated image of the All-highest; relieve by the colors of your wisdom the noble deeds of the crowned Champion, whom I have portrayed all too somber; I go my way being defeated by you guys in the Painting of the brave deeds of the Martyr; yes I rejoice myself that I have been defeated thus.
Junius cites Saint Basil the Great, who praises the Art of Painting over Rhetorics. ‘Kleur’ (colour) is what elevates painting over words, as it allows painters to depict the deeds of man and martyrs with more lustre. In the quote from Saint Basil, the term colour is used both figuratively and literally. N.B. The citation from Saint Basil is somewhat different in the English and Latin edition. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Nu komen wy eyndelick tot de voornaemste 't welck ons bewoghen heeft dese verghelijckinghe der Poesije met de Schilder-Konste dus verde te vervolghen. De Schilder-Konst, seght den jonghen Philostratus {in proemio iconum}, wordt bevonden met de Poesije nae vermaaghschape te sijn; soo schenense oock beyde een sekere fantasije ofte verbeeldenskracht ghemeyn te hebben. De Poeten brenghen de teghenwoordigheydt der Goden in haere wercken te passe, en al wat met groten staet, deftigheyddt, ende vermackelickheydt vermenght is. De Schilder-Konst maelt insghelijkcks af op een Tafereel al 't ghene de Poeten konnen verhalen. Soo steunt dan de Schilder-Konst soo wel als de Poesije op een sekere kracht der fantasije die haer selven veeltijdts iets nieuws placht t'onderwinden.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Now we finally reach the principal [NDR: reason] which has urged us to continue this comparison between Poetry and the Art of Painting further. The Art of Painting, says the young Philostratus {…}, is found to be closely related to Poetry; as such both appear to have a certain fantasy or imagination in common. The Poets let the presence of the Gods appear in their works, and everything that is mixed with great standing, stateliness and entertainment. The Art of Painting likewise paints in a scene all that the Poets can narrate. This is why the Art of Painting as well as the Poetry lean on a certain force of fantasy which often tends to take on something new.
Conceptual field(s)
Quotation
[...] so en behoeft het ons niet vreemd te schijnen dat Plinius {Lib. XXXV. Cap. 5} de Stad Sicyon ’t Vader-landt ofte de gheboort plaetse der Schilder-konste heeft genaemt. So seght Strabo {Lib. VII. Geograph.} insghelijcks dat de Schilder-konst, de Giet-konst, met alle d’andere konsten van dien aerd, meest van allen te Corinthen en te Sicyon hebben toeghenomen. Oresius {Lib. V. hist. Cap. 3} sprekende van Corinthen, betuyght dat dese Stad gheduyrende den tijd van ettelicke eeuwen eenen winckel van allerley Konsten en Konstenaers gheweest is, ja een ghemeyne Koop-stad van Asia ende Europa wat Sicyon belanght, Plutarchus, in ’t leven van Aratus, spreeckt daervan wijdloopiglick. So seght Isidonius Apollinaris { Lib. VI Epist. 12} dat Griecken-land was beroemd vanweghen de fraaye Schilders en Beeld-houwers die het voorghebraght hadde. ’t Is mede kennelick wat ghevoelen Plinius van de Griecken ghehad heeft, als hy {in praefat. ardui operis.} se noemt grond-leggers ofte opbouwers van de Schilder-konste en Giet-konste.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] … as such it should not seem strange to us that Plinius has called {…} the city Sicyon The native country or birth place of the Art of Painting. As such Strabo {…} likewise says that the Art of Painting, the Art of Casting, together with all other arts of that kind, have progressed most of all in Corinth and in Sicyon. Oresius {…}, talking of Corinth, testifies that during the period of many centuries this City has been a supply of all sorts of Arts and Artists, yes a common Merchant-city of Asia and Europe. Regarding Sicyon, Plutarchus, in the life of Aratus¸ speaks widely of this. As such Isidonius Apollinaris {…} says that Greece was famous because of the fine Painters and Sculptors whom it had produced. It is also clear how Plinius felt about the Greek, when he {…} calls them founders or builders of the Art of Painting and the Art of Casting.
Conceptual field(s)
Quotation
… de selvighe moet noch voorder met ons uyt d’oude schrijvers aenmercken dat de voornaemste deughd van een nette en welghestelde Inventie aller meest in dese vier dinghen bestaet. In de waerheyd. In d’Opertuniteyt, ofte in de waerneminghe van een bequaeme geleghenheyd van tijd en plaetse, in de discretie, ofte in de bescheydenheyd van een tuchtigh ende eerbaer beleyd. In de Magnificentie, ofte in de staetelickheyd. Wat de waerheydt belanght; De Schilder-konst maeckt altijd vele wercks van de waerheyd, seght Philostratus Iconum Lib. I. in Narcisso. Ende ghelijck dien Historie-schrijver soo wel met bedrogh schijnt om te gaen, seght Ammianus Marcellinus {Lib. XXIX.}, de welcke eenighe warachtighe gheschiedenissen wetens en willens voor by gaet, als die eenighe valsche gheschiedenissen verdicht; even alsoo plaght de maelkonste in het uytdrucken der waerheydt op dese twee dinghen goede achtinghe te nemen, sy wil aen de eene sijde daer toe niet verstaen dat se yet soude uytdrucken ’t ghene men in de nature niet en vindt, men kanse wederom aen d’andere sijde daer toe niet brenghen datse yet soude overslaen ’t ghene men in de nature vindt.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] …the same has to remark with us from the old writers that the main virtue of a neat and well-composed Inventie mainly consists of four things: In the truth. In the Opportunity, or in the observation of an appropriate situation of time and place, in the discretion, or the modesty of a disciplinary and honorable policy. In the Magnificence, or in the stateliness. For as far as the truth is concerned; The Art of painting always pays a lot of attention to the truth, says Philostratus Iconum Lib. I. in Narcisso. And like the History-writer manages to deal so well with deceit, says Ammianus Marcellinus {…}, that it appears to consciously pass by any truthful histories, when he poetizes some false histories; as such the art of painting tends to pay attention to these to things when expressing the truth, on the one hand she does not want it to happen that she would express that which one cannot find in nature, and on the other hand she cannot bring herself that she would neglect that which one finds in nature.
In the Latin edition (1637), most of the terms are given only in Greek. In the case of 'schilderkunst', Junius provides both the Greek ( χραφη) and Latin term. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
De Schilder-Konst bestaet voornaemelick in de Coleuren; seght Philostratus {In proemio Iconum.}; alhoewel sy ’t daer by niet en laet blijven; maer ghelijckse in de eenverwighe Schilderyen haere sonderlinghe kracht openbaert, soo schijntse nochtans in de veelverwighe stucken een gantsch andere Konst te sijn; vermids sy ons de schaduwen aenwijst; sy vertoont het onderscheyd, ’t welcke men in ’t gelaet van eenen rasenden, bedruckten, verheughden mensche plaght te bevinden; sy onderwindt sich de kracht van de glinsterende ooghen-straelen nae te boetsen, ’t welck den Ghiet-konstenaeren ondoenlick is;
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] The Art of Painting mainly exists in the colours, says Philostratus {…}; although they do not leave it to this; but like she shows her remarkable power in the one-colour Paintings, as such she nonetheless appears to be a very different Art in the multi-coloured pieces; as it shows us the shadows; it shows the difference, which one tends to find in the face of a raging, dejected, happy man; it makes an effort to imitate the power of the twinkling eyes, which is impossible for the Cast-artists [NDR: Sculptors in bronze].
Junius discusses colour (kleur) as one of the main elements of painting (schilderkunst, schilderij). He distinguishes between monochrome paintings (eenverwigh schilderij) and polychrome paintings (veelverwigh schilderij). Unlike sculptors, painters are able to depict the shadow and different facial expressions. [MO]
Conceptual field(s)
ANGEL, Philips, Lof der Schilder-Konst, Leiden, Willem Christiaensz van der Boxe, 1642.
2 quotationsQuotation
Ick sal dan de Lof van de Edele vrye Schilder-Konst, so veel dese uyre, en mijn swack vernuft, toe laten wil, uyt-breyen, U.E. die op offerende voor een S. Lucas gifte; daer meer vermaeck in nemende dan in het slampampen en onaerdige brassen, daer nu in't vyeren van desen dach, de Kitte-broers niet dan al te veel mede besich zijn.
[proposition de traduction, Léonard Pouy:] J’exposerai ainsi l’éloge de l’art noble et libre de peindre aussi longtemps que cette heure et ma faible intelligence l’autorisent, vous l’offrant en guise de présent pour la saint Luc, et y prenant ce faisant davantage de plaisir qu’en sombrant dans une orgie de nourriture et de luxure à l’instar des excès commis par les habitués des tavernes pour marquer ce jour.
Conceptual field(s)
Quotation
Wy seggen dan, dat de Schilder-Konst veel al-gemeener is, om dat sy de Natuyre veel over-vloedelijcker weet na te bootsen: want boven dien dat sy aff-beelt alderley Dieren (…), soo kanse ons oock verthoonen alderhande Metalen; onderscheydende de selve (…). Men kan door haer uyt beelden den Regen-Boogh (…) en dierghelijcke dinghen meer (…) van welcke de Beeldt-houwers gheen van allen weten na te botsen.
[proposition de traduction, Léonard Pouy:] Nous disons que l’art de peinture est bien plus général en ce qu’il est capable d’imiter la nature de manière bien plus variée : en plus de dépeindre toutes sortes d’animaux […] il peut rendre toutes sortes de métaux de manières distinctes […]. Il peut être utilisé pour dépeindre un arc-en-ciel […] et autant d’autres choses […] que les sculpteurs ne savent pas imiter.
Conceptual field(s)
Quotation
Doch op dat wy het lichtveerdigh oordeel der gener die de selve verachten, ofte de hooghste volmaecktheden en vermoghen der Schilder-konst, gantsch light ende los stellen even of die sonder eenighen Arbeytsame Study, konde begrepen, of bekomen werden, als een geringh en slaefachtigh handt-werck; soo hebben wy voorgenomen in dese onse Inleydingh te toonen, wat tot een geleert en volkomen Meester noodtwendigh moet verstaen werden, op dat een yeder (siende wat tot dese Konst behoort) leere, een grootachtinghe van de selve te hebben, en niet te meenen datse om Broodt loopt (alsmen tot verachtinghe wel is gewoon te seggen: ) ofte datse als aen veel andere Konsten uyt de Schilder en Teycken-konst herkomende, wordt aengedaen. {Dat wy de kleynachtinge der Schilder-Konst sullen wederspreecken, door aenwijsingh wat tot de selven behoort.}
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Yet in order for us to claim rather light and loosely the futile judgment of those who despise it, or the highest perfections and ability of the Art of Painting, as if it could be understood or begotten without any diligent Study, as a minor and slavish hand-work; as such we have resolved to show in this Inleydingh [ndr: Goeree is referring to the whole book], what should necessarily be known by a learned and perfect Master, in order that anyone (seeing what belongs to this Art) will learn to have a great admiration of it, and will not think that it is just about making a living (as one tends to say out of spite:) or that it – just like many other Arts that spring from the Art of Painting and Drawing – is being touched upon. {That we will contradict the disrespect of the Art of Painting, by showing what belongs to it.}
Conceptual field(s)
Quotation
Even alsser niets en is dat te gelijck sijn begin en sijn volmaecktheyt t’effens en bekomt, soo zijn oock de Konsten (seyt Arnobius) niet te samen met ons gemoet uyt den Hemel gevallen, maer sy zijn hier op Aerden uyt-gevonden, {De Konsten zijn in haer eerste vinding onvolmaeckt.} en indien voort-ganck des tijts by weynigh en weynigh op-gemaeckt: Even so rauw en onvolmaeckt is oock de Schilder-Konst in haer eerste beginselen geweest; Ja soodanigh, dat de outste Schilders (volgens ’t geene Franciscus Junius uyt Aelianus aenwijst) {Naecktheyt der Schilder-Konst in de beginne.} genootsaeckt waren, by elcke af-beeldinge, de benaminghe met Letteren daerby te schrijven, op datmen mogte bekennen welck een Os, Egel, Paert, of Boom was.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Just as there is nothing that immediately obtains its beginning and its perfection simultaneously, as such the Arts (says Arnobius) have not fallen out of the Heavens together with our mind, but they were invented here on Earth, {The Arts are imperfect in their first invention.} and developed little by little with the continuation of time: The Art of Painting was just as raw and imperfect in its first beginnings; Yes so much so, that the oldest Painters (according to what is cited by Franciscus Junius from AElianus) {The Nakedness of the Art of Painting in the beginning.} were obliged to write the name in letters next to every depiction, so one could recognize it was an Ox, Hedgehog, Horse or Tree.
ÆLIANUS, Claudius
Anciens (les)
ARNOBIUS
JUNIUS, Franciscus
Conceptual field(s)
Quotation
Nu gelijck de Schilder-Konst heeft toegenomen soo langh de mildtheyt ende rijcke belooningh der Grooten, de neerstigheydt der eergierige aenqueeckte om eenen onsterfelijcken naem te verkrijgen, wetende dat indien sy die konden bereycken het haer aen geen winste ontbreecken souden; {Soo langh de rijcke belooning duerde, was de Schilder-konst aen ’t bloeyen.} soo heeft sy in tegendeel wederom beginnen af te nemen soo dra de Gelt-Liefde, de Liefde tot de Konst, uyt de herten der mogende Coningen en Vorsten begonde te weeren, waer door aenstonts, de groote Meesters verminderden, en daer was by na niemant die de Konsten de handt boven ’t hooft hieldt;
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Since the Art of Painting has increased as long as the kindness and rich reward of the Great has stimulated the diligence of the ambitious [men] to receive an immortal name, knowing that if they would manage to get it they would not miss out on profit; {As long as the rich reward lasted, the Art of Painting was flourishing.} to the contrary, she has again started to decline as soon as the Love of Money, started to push the Love for the Art out of the hearts of powerful Kings and Rulers, because of which the great Masters diminished, and there was almost nobody who took care of the Arts;
Conceptual field(s)
Quotation
‘T en is oock niet onwaerschijnlijck of de Beelt-houwerye ende Giet-kunste, heeft occasie van Jalours over de Schilder-konst zijn, ghenomen, siende datse door haer groot vermoghen alles dede, ende daerom in groot achtingh ende aensien quam, ghemerckt sy haere wercken met eygen ende natuerlijcke Verwen seer levendigh tevoorschijn brachte. {Schilder-Konst verweckt andere Konsten tot jaloersheyt.} Niet te min soo hebben de Beelde-formers dickwils getracht hun boven de Schilder-Konst te verheffen, waer toe onder de Voorstanders van beyde dickwils is getwist-redent wiens haen in desen behoorde boven te krayen, de Beelt-houwers gaven voor dat de Schilder-Konst maer Sophistisch, waerschijnigh of toonschijnigh en was, overmits sy aenmerckten dat de dingen in een Tafereel alleen scheenen te wesen, maer datser in waerheyt niet en waren, en dat in tegendeel de dingen inde Beelt-houwerye, waerlijck, uytwendigh verheven, bevattelijck ende tastelijck waren, soo in haere lenghde als breete ende dickte. {Wat de Beelt-houwers by brengen om boven de Schilder-Konst te vliegen.} [ndr: paragone continues…]
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] It is moreover not unlikely that Sculpture and Casting need to be jealous of the Art of Painting, as, seeing that she can do anything thanks to her great power, and therefore came into great respect and esteem, because she brought forth her works very lively with proper and natural Colors. {The art of painting evokes jealousy from the other Arts.} Nevertheless the Sculptors have then often tried to surpass the Art of Painting, about which many discussions have taken place amongst the Supporters as to which of them was more successful than the other, the Sculptors argued that the Art of Painting was sophistic, appearing to be true and presentable as they pointed out that in a Painting the things only appeared to exist, but that they weren’t there in truth, and that to the contrary in the Art of Sculpture, the things were true, externally voluminous, comprehensible and touchable, both in their length and breadth and thickness. {What Sculptors evoked to fly higher than the Art of Painting.} [ndr: paragone continues…]
Conceptual field(s)
Quotation
Men soude hier oock tot voordeel vande Schilder-konst konnen bydoen, datse sich veel algemeener tot het navolgen van alle natuerlijcke dingen uytstreckt dan de Beeldenvorming, insonderheyt door de Verwen ende eyge Colorijten; soo datmen seggen mach datse alles verrichten kan: {Schilder-Konst sou levende Beelden maken indien de Zielen sienelicke voorwerpselen waren.}
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] One could add in favour of the Art Of Painting, that she extends more generally to the imitation of all natural things than Sculpting [does], especially by means of Colors and proper colorings; so one may say that she can execute anything: {The Art of Painting would create living Images if the Soul would have been a visible thing.}
Conceptual field(s)
Quotation
Soo staet oock aen te mercken dat sich de Schilder-Konst tot veele dinghen uytstreckt; en selfs de alder-naeuwkeurighste Natuyr-beschryvers noodigh werdt. {Schilder-Konst noodigh aen de natuerbeschrijvers.} En wy sien hoe dickwils de Leer-Meesters die moeten te hulpe roepen, en hoese om de Natuer der dinghen te beschryven, sijn ghedwonghen tot de af-teyckeningh van Menschen, Vogelen, Visschen, ende kruypende Gedierten te komen: […]
De Bouw-Meesters seght Vitruvius moeten seer wel inde Teyken-kunde ervaren wesen, op dat sy de hoedanigheyt van haer voorgenomen Werk, met alle sijn omslagh en Ornamenten, te gemackelijker in een Vertoogh-Schets, souden konnen voor-stellen.
De Landt-Meters, Wereldt-Beschryvers en Sterre-Konstenaers, hebben van outs her door de Teycken-kunde alles geestigh weten Af-te-beelden. […]
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As such one may remark that the Art of Painting extends to many things; and is even necessary to the most precise describers of Nature. {The Art of Painting is necessary to the describers of nature.} And we see how often the Teachers have to ask for its assistance, and how they are forced to drawing after Humans, Birds, Fishes, and crawling creatures, in order to describe the Nature of things: […] The Architects, says Vitruvius, have to be very experienced in the Art of Drawing, in order for them to be able to show the nature of their proposed Work, with all its extras and Ornaments, in an easier way by means of a sketch. The Cartographers, Describers of the World and Star-Artists [ndr: Astronomers], have always known to portray everything in a clever way with the Art of Drawing. […]
Goeree continues to list different uses of drawings and paintings, until page 31. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
De woorden die Franciscus Iunius uyt Fulgentio by brenght, zijn waerdigh om hare soete toepassingen nagelesen te werden; {Siet sijn eerste Boeck t’eynde van ’t eerste Capittel.} vergelijckende daer den geheelen yver van een Leergierigh Konstenaer, (die hy in negen dingen seght te bestaen,) by de negen Musen of Sangh-Godinnen, die hy volgens de eygenschappen harer namen aerdigh toepast: ’t geen ons, dat t’elckens lesende, by na inde Pen leyde dat het niet ongevoegelijck en soude wesen eens de gansche Schilder-konst, bestaende in algemeene kennis, en in Teycken-kunde, Bouw-kunde, Doorsicht-kunde, Anatomie, Ordineringh, en Coloreringh, in seven Boecken te verhandelen, en die in dese Inleydingh, aen de seven Vrye Konsten, als Grammatica, Dialectica, Rethorica, Musica, Arithmetica, Geometria, en Astronomia toe te passen; {De Schilder-konst by de seven vrye Konsten vergeleecken.}
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] The words that Franciscus Junius cites from Fulgentius, are worth to be reread for their nice applications; {See his first Book, the end of the first Chapter.} in which he compares the whole diligence of an Inquisitive Artist, (which he says exists in nine things,) to the nine Muses or Goddesses of Singing, which he nicely applies according to the characteristics of their names: every time we read this, it urges us to writing that it would not be improper to discuss the entire Art of Painting, consisting of common knowledge and of the Art of Drawing, Architecture, Perspective, Anatomy, Composition and Coloration, in seven Books, and to connect these in this Introduction to the seven Liberal Arts, of Grammar, Dialectics, Rhetoric, Music, Arithmetic, Geometry and Astronomy; {The Art of Painting compared to the seven liberal Arts.}
Following this citation, Goeree continues to explain the connection between the subjects of the envisioned seven books and the Liberal Arts, until page 84. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
[…] {Teycken-Konst is voornamentlijck noodigh aen de Schilder-Konst.} soo valt licht te oordeelen datse het begin en het eynde van de groot-geachte Schilder-Konst, tot indien hooghsten trap moet wesen: ghewisselijck isse ergens toe nuttigh hier isse geheel noodigh, hier moetse het alles doen, ja sy moet de Ziel wesen die de Schilder-Konst het leven geeft; want ghelijck de Ziel inden Mensche woont en het lichaem doen aengenaem wesen, alsoo geeft oock de Teyckeningh aende Schilder-Konst de levendige wercksaemheyt; en soo verr’ als de Ziel het lichaem overtreft; so verre gaet oock de Teyckeningh het Schilderen te boven. {Teycken-Konst is de Ziel van de Schilder-Konst.} De Ziel wort geseyt te konnen in wesen blijven en op haer selven buyten ’t Lichaem te bestaen: Maer het Lichaem niet ontbloot zijnde vande Ziel. Soo oock de Teycken-Kunst kan in een volmaeckte getekende af-beeldinge levendigh woonen buyten de Schilder-Konst, maer het Schilderen sonder Teyckenen is doot en levenloos, of liever niet met allen. Maer ghelijck als het Lichaem met de Ziel een volkomen Mensch uytmaeckt, even soo moet het Teyckenen en Schilderen de Schilderye voortbrengen; blijvende echter waerachtigh, dat de Teycken-Kunst in ’t bysonder aengehmerckt, ten opsicht van het Schilderen, deselve verre te boven gaet. {Men vint meer slegte Teyckenaers die wel Schilderen, dan goede Teyckenaers die slegt Schilderen.} Dit wert ons noch nader door de daeghelijckse ervarentheydt bewesen, door dien men siet datter meer Schilders dan slechte Teyckenaers en eenighsins wel Schilderen; dan goede Teyckenaers die slecht Schilderen, gevonden worden; gelijck oock van F. Iunius ten desen opsicht seer wel is aengemerckt, dat de Antique vermaerde Schilder, noyt soo seer de aengenaemheyt en kracht harer Konste en stelden, in ’t leggen der Verwen, om daar door hunnen dingen op te proncken, als wel in ’t verstandt van een overvaste Teycken-Konst.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] […] {The Art of Drawing is mostly necessary for the Art of Painting.} as such it is easy to judge that the beginning and end of the highly praised Art of Painting, is necessary until the highest level: she is certainly useful somewhere here she is necessary, here it should do everything, yes she has to be the Soul that gives life to the Art of Painting; Just like the Soul lives in Man and makes the body pleasant, similarly the Drawing provides the Art of Painting the lively action; and as far as the Soul surpasses the body; as such the Drawing surpasses the Painting. {The Art of Drawing is the Soul of the Art of Painting.} The Soul is said to be able to stay in a person and independently exist outside the Body: But the Body cannot be without the Soul. As such the Art of Drawing can exist in a perfectly drawn depiction independently from the Art of Painting, but Painting is dead and lifeless without Drawing. But like the Body makes a complete Man with the Soul, similarly Drawing and Painting have to produce the Painting; it remains true however, that the Art of Drawing in particular, in comparison to Painting, greatly surpasses it. {One may find more bad Draughtsmen who can Paint well, than good Draughtsmen who Paint badly.} This is proven to us even further by everyday experience, in which one sees that on can find more Painters than bad Draughtsmen can Paint reasonably well; than good Draughtsmen who Paint badly; just like it has been noted by F. Junius in this regard, that the famous Ancient Painter did not so much place the comeliness and power of their Art in the adding of Colours, to embellish their things, but rather in the sense of a very steady Art of Drawing.
Junius is not mentioned in the English translation. In fact, the whole comparison between Painters and Draughtsmen in the Dutch original (second edition) is missing in the English translation (after the first Dutch edition). [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Want voorwaer de Schilderkonst is geen handgreep om octroy of een gunstbrief van te verkrijgen, noch geen wetenschap, diemen elkander licht kan by zetten; maer zy vereyscht een bequamen geest, een vlijtige betrachting, en een geduerigen arbeit.
[BLANC J, 2006, p. 79] Il est vrai en effet que l’art de peinture n’est pas une compétence que l’on peut simplement obtenir par un octroi ou une lettre de recommandation. Cet art n’est pas davantage une science aisée à partager avec autrui. L’art de peinture, au contraire, exige un esprit habile, de diligentes [ndr: observations] et un travail continuel.
Conceptual field(s)
Quotation
Ten anderen zal iemant voorgeven, datmen de Muzen wel voor Meestressen der Poëzie, maer voor geen Schilderessen plach te houden.Hier op antwoorde ik: Dat men van outs met den naem van de Muzen allerleye wijsheden, geleertheden, en schranderheden, te kennen gaf, en dat, behalven de Zusterschap tusschen de Schilderkonst en Poëzie (uit Horatius boven aengeroert) de ampten dezer Godinnen tot de byzondere leden der Schilderkonst zoo eygen zijn, als ofze tot geen anderen eynde waren ingewijt.
[BLANC J, 2006, p. 80] L'on pourrait également prétexter que les Muses sont généralement considérées comme les maîtresses de la poèsie et non comme celles des peintres. A cet argument, je répondrais que les Muses symbolisent depuis longtemps toutes sortes de pensées profondes, de savoirs et de réflexions, qu’il existe un lien fraternel qui unit l’art de peinture et la poésie, comme je l’ai déjà dit plus haut, en citant Horace, et, enfin, que les emplois respectifs de ces déesses sont si appropriés aux parties spécifiques de l’art de peinture qu’elles semblent n’avoir été faites que pour lui […].
Conceptual field(s)
Quotation
{Vlugge geesten zijn echter bequaemst tot de algemeene Schilderkonst maer de trage tot byzondere deelen} […] De regels der onderwijzingen, alsze waerachtich zijn, strax te gelooven en na te volgen, wint veel tijt uyt; maer een twijfelenden leerling staet stil, en blijft doch onmachtich om van de waerheit te oordeelen
[BLANC J, 2006, p. 91] {Les esprits vifs sont toutefois plus capables dans l'art universel de peinture, mais les plus lents [ndr: le sont] pour les parties spécifiques}. […] Croire et suivre aussitôt les règles des enseignements, si elles sont véritables, voilà qui fait gagner beaucoup de temps. Mais un élève qui doute reste immobile et demeure même impuissant à juger de la vérité.
Conceptual field(s)
Quotation
Maer hope in dit werk te betoonen, dat de Schilderkonst, niet min dan eenige andere vrye konst, in vaste en gewisse regels bestaet. En datze, hoewelze veel zwaerder als eenige andere in de uitvoering schijnt, gehelijk t'ontleden, en van stuk tot stuk, door onderwijs, ten einde toe uit te leeren is.
[BLANC J, 2006, p. 98] J’espère néanmoins démontrer dans cet ouvrage que l’art de peinture, [ndr: autant] que quelque autre art libéral, consiste en des règles fermes et certaines. Et ce quoiqu’il paraisse bien plus difficile à pratiquer que quelques autres arts, et qu’on l’apprend, par l’enseignement, en l’analysant, morceau après morceau, et ce, jusqu’à la fin, quoiqu’il paraisse bien plus difficile à pratiquer que quelques autres arts.
Conceptual field(s)
Quotation
{De Schilder konst is de Natuur te verbeelden.} De Schilderkonst is een wetenschap, om alle ideen, ofte denkbeelden, die de gansche zichtbaere natuer kan geven, te verbeelden: en met omtrek en verwe het oog te bedriegen.
[BLANC J, 2006, p. 104] {L'art de peinture doit représenter la nature.} L'art de peinture est une science qui doit permettre de représenter toutes les idées ou tous les concepts que l'ensemble de la nature visible peut nous donner, et tromper l'oeil par les contours et les couleurs.
Conceptual field(s)
Quotation
Zy [ndr: het schilderkonst ] is een gedenkschrift der voorledene zaken:[...].
[BLANC J, 2006, p. 105] Il [ndr: L'art de peinture] est une mémoire des choses disparues.
Conceptual field(s)
Quotation
{Het Teykenkonst [...] noodich den Schilders} Wy hebben boven gezeyt, hoe de Teykenkonst niet alleen noodich is aen Beeltsnijders, Bootseerders, [...] of, om met een woord te zeggen, aen alle vernuft oeffenende menschen; vermits het gezicht en het oordeel door de Teykenkonst uitermaten verlicht wort. Maer boven al dient zy tot de Schilderkonst, waer van zy zoo onafscheydelijk is, dat de Schilderkonst, zonder haer, niet alleen gebrekkelijk, maer geheelijk doot en gansch niet is. Daer de Teykenkonst, zonder 't behulp der verwen, alleenlijk met aenwijzing van lichten en schaduwen het grootste werk, in iets te verbeelden, machtich is. Waer uit lichtelijk te begrijpen is, dat die tot de Schilderkonst wil geraken, door de Teykenkonst moet opklimmen, en dies te omzichtiger, vermits het oud en algemeen gevoelen is, datter meer Schilders zijn, die 't aen 't wel teykenen, als aen't wel koloreeren gebreekt.
[BLANC J, 2006, p. 106] {L'art du dessin [...] si necessaire aux peintres}.Nous avons dit plus haut de quelle façon l'art du dessin est nécessaire non seulement aux sculpteurs, aux modeleurs [...] ou, pour le dire en un mot, à tous les hommes exerçant leur génie, puique l'art du dessin éclaire grandement la vue et le jugement. Mais il profite surtout à l'art de peinture, dont il est si inséparable que [ndr : sans lui celui-ci est non seulement défectueux] mais même totalement mort et inexistant, alors que, sans le secours des couleurs, l'art du dessin en représentant quelque chose, n'est en mesure que de montrer la plus grande masse de l'oeuvre par l'indication des lumières et des ombres. D'où il est facile de comprendre que celui qui veut parvenir à l'art de peinture doit progresser grâce à l'art du dessin, et cela avec une grande circonspection, puisque c'est un sentiment ancien et universel qu'il existe plus de peintres auxquels il manque un bon dessin que de peintres auquel il manque un bon coloris.
Conceptual field(s)
Quotation
{Een goet Konterfeyter moet een machtige inbeelding hebben.} Maer niet alleen is den konterfeyters deeze kracht van inbeelding noodich, dewijl de gansche Schilderkonst uit de innerlijke verbeelding des Konstenaers gebaert wort, als een andere Pallas uit de hersenen van Jupiter.
[BLANC J, 2006, p. 132] {Un bon portraitiste doit avoir une forte imagination. }Mais si cette force d'imagination est nécessaire au portraitiste, elle l'est d'abord parce que la peinture toute entière est enfantée par l'imagination interieure de l'artiste, [ndr: telle] une autre Pallas du crâne de Jupiter
Conceptual field(s)
Quotation
Daer en is ook geene der vrye konsten, die meerder 't behulp van een algemeene geleertheit, als wel de Schilderkonst, van nooden heest.
[BLANC J, 2006, p. 188] Il n'y pas non plus d'art libéral qui n'est davantage besoin du secours d'une connaissance universelle que celui de peinture.
Conceptual field(s)
Quotation
En even gelijk de Teykening de waere grondvest van de Schilderkonst geacht wort, zonder welkers vasticheit zy kreupel en verminkt is; zoo is de konst van wel koloreeren wel by een schoon gebouw te vergelijken, zonder welke de Teykenkonst van haere voornaemste versieringen ontbloot blijft. En gelijk een gebouw zonder vaste grondvest, hoe schoon opgesmukt, ontstelt, vervalt, en te niet word; zoo blijft de deugd van een goede grondvest door onbequame timmering ongeacht.
[BLANC J, 2006, p. 349] Et tout comme l'on estime que le dessin est la vraie fondation de l'art de la peinture, sans la solidité duquel celle-ci est boiteuse et mutilée, on compare aussi le bon coloris à un bel édifice sans lequel l'art du dessin demeure dénué de ses plus importants ornements. Et comme un édifice sans une solide fondation, aussi beau et charmant qu'il soit, se fissure, s'écroule et est détruit, la vertu d'une bonne fondation est compromise par une charpente médiocre.
Conceptual field(s)
Quotation
Het onderwerp der Schilderkonst is, gelijk te vooren geroert is, alles na te beelden: haer voorwerp dan is de geheele zichtbare natuer, waer van zich niets in onze oogen vertoont, of het heeft zijn eyge vorm en gedaente, {...} ; maer zelfdeeze gedaenten worden eerst zichtbaer door hare koleuren, die de dingen by zich zelfs hebben: welke bestaen of in enkele onvermengde, of vermengde.
[BLANC J, 2006, p. 350] La fin de l'art de peinture est, comme il a été dit plus haut, de tout représenter. Son objet est donc la totalité de la nature visible, dont rien ne se montre à nos yeux qui n'ait sa propre forme et son propre aspect [...]. Mais seules les couleurs - qui peuvent être des couleurs simples et non mélangées ou des couleurs mélangées- que les choses ont en elles-mêmes permettent de rendre d'abord visible ces formes.
Conceptual field(s)
Quotation
Den vermaarden Italiaansen Schilder Masaccio werd boven maten gepresen, om dat hy de vervalle tijd der Schilder-Konst, aangaande het stellen der Beelden, merkelijk verbeterd heeft. Want gelijk het doe door een algemeene onagtsaamheyd was op de baan gekomen, de standen der Beelden op bey de Voeten gants Loom en onbevallig, sonder de minste bereydwilligheyd of Werking te verkiesen;
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] The famous Italian Painter Masaccio was praised extremely, because he had considerably improved the decayed period of the Art of Painting, regarding the positioning of Figures. Because as it had come into being through a general inattentiveness, the postures of the Figures on both feet rather inert and ungraceful, without selecting the least intention or Action;
Conceptual field(s)
Quotation
Alhoewel de ware Schilder-Konst het Modern niet grootelijx kan beminnen, om dat die Moden on-ophoudelijk veranderlijk, en derhalven sot zijn.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Although the true Art of Painting cannot love the Modern that much, as these Fashions are continuously changing and therefore foolish.
Conceptual field(s)
Quotation
Want ymand sal ons ligt te Gemoete voeren, dat de Ziele des Menschen alleen tot de onsienelijke dingen en geensints tot de Schilder-Konst behoord; die alleen de sienelijke Lichamen tot haar Voor-werpen verkiest. Doch wy antwoorden: Nadien de Konst-Beelden uyt haar eygen Natuur het Leven en de beweging derven; dat sulx ons te meer vermaand na Middelen om te sien, waar door de Beelden in de Tafereelen soodanig konnen voortgebragt werden, datse den Beschouwer alle gedagten van Doek en Panneel, Verf en Olye, ofte van Hout en Steen en Koper soose mogten gegoten of Geboedseerd zijn, konden doen afleggen, en een Denk-Beeld geven dat hy niet Geschilderde noch Gegotene, maar Natuurlijk Levende Mensch-beelden voor sijn Oogen meend te sien.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Because someone will quickly bring us to mind, that the Soul of Man only belongs to the invisible things and not at all to the Art of Painting; which only selects the visible Bodies for its subject. Yet we answer: Since the Art-Figures lack Life and movement from their own Nature; it exhorts us even more to consider Means, by which the Figures in Paintings can be constructed such, that they may make the Spectator discard all thoughts of Canvas and Panel, Paint and Oil, or of Wood and Stone and Copper – if they were to be casted or sculpted - , and give him the Idea that he believes not to see Painted or Casted, but rather Natural Living Human figures before his eyes
Conceptual field(s)
Quotation
Die dese vermogens te gelijk bedenkt, en overweegt door wat Middel en Werkingen de Mensch-Schepselen gewoon zijn hun Actien, en hun Passien uyt te voeren, sal ligtelijk toestaan, dat ook de beschouwige Kennis van de Natuure des Menschen Dierige en Redelijke Ziel, ten minsten van ter zijden een plaatsje in de verhandeling der Mensch-kunde behoorde ingeruymd te werden. Te meer om dat de Schilder-Konst, niet alleen de Lichamen noch de beroerlijkheyd der Leden, soo als die door de invloeyende Geesten door de Muskelen verrigt werden, moeten vertoond werden; Maar dat ook den ernst en de gedagte die de denkende Ziel, of inwendige Geest en ’t mede- weten des Menschen van de dingen heeft, daarse mede besig is, noodwendigh moet uytgedrukt werden, door eenige kennelijke Merk-teekenen, die dat vermogen hebben. Gelijk ook den Maker gewild heeft, dat om vele Reden, vooren by ons aangewesen, de gesteldheyd van ’t Gemoed en de Passien, met den yver der Doening in ’t Aangesigt des Menschen niet en souden verborgen blijven: Alle welke dingen in een Tafereel wel waar genomen, wy gewoon zijn, de Ziel der Konst te noemen. ’t Is dan niet buyten den Haak, maar betamelijk, de Ziel des Menschen in de Mensch-kunde tot nut der Schilder-Konst te ondersoeken.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] He who thinks about these abilities simultaneously and considers by what Means and Movements the Human Creatures are used to conduct their Actions and Passions, will easily allow that the contemplative Knowledge of the Nature of the Animal and Logical Soul of man, at least deserves a small place on the side in a description of the Anatomy. More so because the Art of Painting should not only show the Bodies or the movement of the Limbs, as they are performed by means of the flowing Minds through the Muscles; But that the Seriousness and the thought that the thinking Soul, or internal Mind and the Consciousness of Man has of the things that he is doing, should necessarily be expressed by some specific signs, which hold that power. Like the Creator has willed, that for many aforementioned Reasons, the state of Mind and the Passions should not remain hidden from the Faces of Men with the diligence of the Action: If all these things are observed in a Painting, we generally call this the Soul of Art. It is not out of line, but rather fitting, to investigate the Soul of Man within the Anatomy for the use of the Art of Painting.
Conceptual field(s)
Quotation
{en andere geele Bloemen.} En dit is al ’t voornaamste van Bloemen door Geel geschildert noodig te vermaanen: want uit deeze dry kan een liefhebber der vrye schilderkonst andere zoorten van geele bloemen leeren temperen; die tot een van de verklaarde wel konnen herleyt worden: by voorbeeld, Zonnebloemen vereischen alleen wat meer gloejentheid als den Eglantier; […]
[translation: BEURS, en préparation, transl. Myra Scholz:] {and other yellow flowers} These are all the most important things that need to be pointed out for painting flowers with yellow. For from these three a lover of the liberal art of painting can learn to mix colors for other types of yellow flowers, which can be deduced from one of those explained above. Sunflowers, for example, require only a little more glow than the sweet brier;
Conceptual field(s)
Quotation
{Wijt uitgestrektheid der Schilder-konst.} Ten opzigt dan van de mengelinge der Verwen, is deeze konst als oneindig, een onuitspreekelijke zee waar in men verdwaalt. Waarom een Schilder best zal doen, van zig daar toe te begeven; dat hy best als met zijne byzondere natuure overeenstemmende, kan magtig worden; om met het meeste genoegen daarin tot een groote volmaaktheid op te klimmen.
[translation: BEURS, en préparation, transl. Myra Scholz:] {Wide scope of the art of painting} With regard to the mixing of colors, then, this art appears infinite, an indefinable sea in which a person can lose his way. For this reason a painter can best apply himself to mastering that which is most in keeping with his individual character, in order to experience the greatest pleasure in aspiring to a high degree of perfection.
Conceptual field(s)
Quotation
OM tot de Zaak te koomen, zo zullen wy tot Voorwerp onzer Verhandelinge, met de Volmaakte Teekenkonst een Aanvang neemen: Nademaal dezelve, het fondament zy, waar op de Edele Schilderkonst is gegrondvest; zonder de welke niemand onmoogelyk tot Volkoomentheid kan geraken, al vroeten hy zyn leeven lang. Onderzoeken wy dan vooreerst, wat de Teekenkonst is, en vervolgens haar vermoogen, en uitwerkinge.
De Teekenkonst, is een kenbaar vertoog der dingen, van Liniamenten, door een welgeoeffende hand getrokken, op papier, op doek, of panneel:
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] To get to the point, for the purpose of our treatise, we will start with the Perfect Art of Drawing: Even more so as it is the basis on which the Noble Art of Painting is founded; without which nobody could ever obtain Perfection, even if he would toil his entire life. We will first investigate, what the Art of Drawing is and then her power and effect. The Art of Drawing, is a clear demonstration of things, of lines, drawn by a well-trained hand on paper, on canvas or panel:
The phrasing of the first two paragraphs of this chapter are rather different in the German translation. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
O Bedroefde tyd, O Amsterdam, waar is uw eertyds oude luister? Hoe zyt gy zo vervallen? Is ‘er geen lust of eerprikkeling meer in uwe onderdaanen? De Edele Schilderkonst die voor dezen in zulk een aanzien en agting gehouden wierd, werd nu niet meer in waardigheid noch om haar Deugden, betracht of gelieft, maar alleen uit nood en in schyn. Wat plachtmen de vertrekken, van uwe schoone Bouwgevaartens, O roem van Europa, met heerlyke konststukken te zien pronken, tot vermaak, verwondering, en leerzaame voorbeelden der aanschouweren.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] O dreaded time, O Amsterdam, where is your former glory? How did you decay so much? Is there no more desire or stimulus for honour in your inhabitants? The noble Art of Painting that used to be held in such regard and esteem, is no longer practiced or loved in dignity nor for its virtues, but only out of necessity and for its appearance. How one longs to see the rooms of your beautiful buildings, O glory of Europe, to be shining with delightful works of art, for delight, astonishment and instructive examples of its beholders.
Conceptual field(s)
Quotation
DEwyl de Schoonheid, het voornaamste en waardigste deel der Eedele Schilderkonst is [...] Dat de wyste onder de Aaloude haar hoogachting toegedraagen hebben, zien wy in Plato, welke dezelve achten te zyn een mensselyke glants, uit haar natuur beminnelyk, macht hebbende ons de geesten de oogen te ontrooven. Ia. Kato achten dezelve zo hoog, dat hy oopentlyk zeide, het geen minder zonde te zyn, haar te beschadigen, dan het was een Tempel te berooven.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 73-74:] Comme la beauté est la principale & la plus noble partie de la peinture […] Les plus sages parmi les anciens, & Platon même, en ont parlé pour ainsi dire, avec respect ; & Caton a porté son enthousiasme pour la Beauté, jusq’à dire : « Que ce n’est pas un moindre sacrilège de dégrader la Beauté, que de violer & de profaner les temples des dieux ».
Conceptual field(s)
Quotation
Dierhalven moeten zich de welmeenende Yveraars in de Schilderkonst, niet laaten voorstaan, dat zy de rechte Coloriet buyten de natuur vinden zullen; want de grootste bevalligheid hier in, bestaat in deszelfs verandering, te weeten in de bloozigheid, geelagtig en blaauwigheid, zo wel in oude als jonge voorwerpen […]
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 100:] Qu’on se flatte donc point, je le répète, de trouver le vrai & le beau coloris sans le chercher dans la nature même; ce qui est d’autant plus essentiel, que c’est dans cette partie que consiste la plus grande beauté de la peinture; sur tout par la variété des teintes vermeilles, bleuâtres & jaunâtres […]
Conceptual field(s)
Quotation
Zeeker is 't, dat onder alle de Konsten geene het gezicht met meerder bevalligheid en genoegen streeld, dan de Schilderkonst, wanneer zy in haar volle luister werd beschoud. Zy is schoon, oopenhartig en milddaadig, om haar gaaven, zo veel mogelyk is, aan de ernstige verzoekers derzelve gunstig mede te deelen [...] Haar recht gebruik moet bepaald worden in het verbeelden van deftige en stichtelyke zaaken, als fraaije Geschiedenissen en Zinnebeelden, Geestelyk en Moraal, dewelke op een deugdzaame en betaamelyke wyze, ieder een tot vermaak en nuttigheid strekkende, moeten werden uitgedrukt. Dus geraakt die Konst tot haar volkomen luister […] Het misbruik derzelve is, wanneer men zich begeeft tot ontuchtige en lasterlyke Verbeeldingen, die de eerbaare en zedige lieden of aanschouwers ontroeren en afkeerig maaken. Wie dan dit laatste volgd, zal nooit de belooning van de Deugd, die, volgens Horatius, een onsterffelyke naam is, verwerven, maar wel een eeuwige schande [...]Doch hoewel get schrift onze herten en lusten kitteld, het oog doet zulks veel meêr, nademaal het gezicht krachtiger onze zinnen ontroerd en aandoet, inzonderheid wanneer men de zaak zelf zo duidelyk, voor zyn oogen ziet, voornamentlyk de vleeschelyke wellust betreffende.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p.199-200:] Il est certain qu’il n’y a point d’art qui charme davantage la vue, ni qui fasse une plus profonde impression sur l’esprit que la peinture, quand elle est portée à un certain degré de perfection [...]Le bon usage de la peinture consiste dans la représentation de sujets d’histoire, de la fable, ou purement allégoriques, par lesquels ont peut former l’esprit, émouvoir le coeur, & élever l’ame aux actions grandes & vertueuses; & c’est alors que la peinture remplit son véritable but, & atteint à sa plus grande perfection […]L’abus de la peinture consiste à produire des sujets satyriques & obscènes, qui blessent la vue des personnes honnêtes. Les artistes qui suivent cette route ne peuvent donc pas prétendre à la récompense de la vertu, qui est un nom immortel, comme le dit fort bien Horace […] Mais si la lecture de ces ouvrages est dangereuse, la vue des tableaux obscènes l’est bien davantage, à cause que les yeux portent des sensations bien plus fortes au coeur que les oreilles, sur-tout quand il s’agit d’idées érotiques.
Conceptual field(s)
Quotation
Hoe zyn de schoone cieraaden en nuttigheden der Schilderkonst vervallen, of ten minsten verduisterd en achter de hand weg gezet, sedert dat de Bambootsiades in deze landen zyn ingekropen en zo talryk geworden!
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 286:] […] quel changement n’ont point subi [NDR : les ornements et les utilités de ] ces beaux-arts, & dans quel état de langueur n’ sont-ils pas aujourd’hui, depuis que le goût des bambochades s’est introduit parmi nous?
Conceptual field(s)
Quotation
t Is waar, dit vertoont zich maar alleen in schildery: maar is de Schilderkonst niet een naarbootsinge van 't leeven, 't geen een mensch kan bekooren of doen walgen?
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 286:] C’est vrai, cela se représente seulement dans une peinture : mais est-ce que la Peinture n’est pas une imitation de la vie, ce qui peut charmer ou révulser une personne ?
Conceptual field(s)
Quotation
De Antieke Schilderkonst is onbepaald, dat 's te zeggen, zy kan en vermag alles te verbeelden, niets uytgezondert; oude Historien, zo heilige als waereldsche; Fabulen; geeltelyke en morale Zinnebeelden: in welke drie dingen, al wat 'er is geweest, en wezen zal, begreepen is, het voorleedene, tegenwoordige, en toekomende; en zulks niet alleen, maar op een heerlyke wyze die nooit verandert, maar altyd dezelve blyft. De Moderne, in tegendeel, is niet vry; zynde daar en boven noch heel streng bepaald, en van zeer gering, vermogen: want zy vermag, noch kan, niet meer als het tegenwoordige verbeelden, en dat noch op een wys die nimmer stand houd, maar gestadig veranderd en vervreemd word. Het voorleedene en toekomenden is buiten haar vermogen, als mede de Historien, Fabulen, en Zinnebeelden, zo Poeetische, Filosofische, als Morale
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 286:] Le genre noble ou [NDR : la peinture] antique n’est point circonscrit dans des bornes limitées; mais peut tout embrasser: l’histoire ancienne, tant sacrée que profane, la fable, ainsi que l’allégorie spirituelle & morale sont de son ressort; de sorte qu’il comprend le présent, le passé & l’avenir, qu’il doit rendre d’une manière fixe & invariable. Le genre moderne ou familier n’est pas libre dans son choix & se trouve d’ailleurs renfermé dans des limites fort bornés, puisqu’il ne peut servir qu’à représenter les choses actuelles, & cela même encore d’une manière incertaine & sujette à des variations continuelles. Le passé & l’avenir ne sont point en sa puissance, non plus que l’histoire, la fable & l’allégorie, tant poétique que philosophique & morale.
Conceptual field(s)
Quotation
MEn behoeft niet te twyffelen, dat de Schilderkonst ooit anders geweest is, en altyd weezen zal, als tegenwoordig, ten opzichte van haare verscheidene verkiezingen: want van 't begin af aan zyn 'er Mode-schilders geweest; en gelyk ieder Klimaat zyne byzondere land-aard heeft, zo volgt ook ieder Natie haare eigene modens of drachten […]
[D'apres DE LAIRESSE 1738, p. 148:] We need not doubt, whether the art of Painting were, or will be, otherwise, that ‘tis at this Time, with respect to its different Choices ; because from the Beginning, there were Mode-painters ; and as each climate has its particular Customs in Dressing, so each Nation follows its own Fashion […]
Conceptual field(s)
Quotation
WY hebben te vooren gezegt, dat de Schilderkonst een nabootster van de gantsche Natuur in haare zichtbare deelen is.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 335:] Nous avons dit plus haut que la peinture est une imitation de toutes les parties visibles de la nature.
Conceptual field(s)
Quotation
De Poëzy en Schilderkonst, gelyk men zegt, twee gezusters zynde, komen met elkander zeer wel overeen: maar hoewel men de fabelen of verdichtselen voor den Schilder niet noodzaakelyk oordeelt, zyn zy echter vermaakelyk en nut; want men zou geen goed Schilder weezen zonder eenigsins de hulp van de Poëzy van nooden te hebben. Men bediene zich van de poëtische gedagten, zo verre de historie, 't zy gewyd of ongewyd, dat lyden kan, en als de natuur van een zaak daar door kan uitgedrukt worden.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 451:] La poésie & la peinture sont, comme on l’a dit, deux sœurs, qui ont beaucoup de rapport ensemble ; & quoiqu’on pense que les fables & les fictions ne soient pas nécessaires aux peintres, elles sont néanmoins utiles & agréables ; car il est impossible, pour ainsi dire, d’être un bon peintre sans le secours de la poésie. Que l’artiste se serve donc des idées des poëtes pour autant que le sujet qu’il traite, soit sacré ou profane, le permet, ou que la nature de la chose l’exige.
Conceptual field(s)
Quotation
Ten dezen einde dan begon men met de Schilderkonst en Beeldhouwery, zoekende daar in eenige voorschriften te maaken waar uit men vaste en wiskonstige regelen konde ter neder stellen, buiten dewelke men niet en kon gaan zonder van de waare order en schoonheid af te dwaalen.
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 518:] […] In order to which, they began with Painting and Statuary, framing some Patterns, from whence might be laid down certain and positive Rules, not to be departed from, without spoiling Order and Beauty.
Conceptual field(s)
Quotation
Niemand moet twyffelen of de Graveerkunde is een deftige en lofwaardige konst, zo wel ten opzichte van de Schilderkonst, als de Schilderkonst ten opzichte van de natuur: want gelyk de laatste de natuur tot modél of voorwerp heeft, die zy met het penceel trouwelyk nabootst, zo bootst de Graveerkunde desgelyks de Schilderkonst met de naald of het graveeryzer zodanig na, dat'er niets aan ontbreekt dan alleen de koleur, welke echter noch, des noodts zynde, daar by gevoegd kan worden. De Schilderkonst bestaat in een zuivere, nette, en welgevolgde tekening, proportie, dag en schaduwe: de Graveerkunde is voornaamentlyk mede daar op gegrondvest. De Schilderkonst maakt een onderscheid tusschen het gemeen licht en het zonnelicht: de Graveerkunde van gelyken, of kan het doen. In't kort, daar is niets dat den een met de penceel verricht, of den ander kan het met de naald of het yzer mede uitdrukkken, zo wel allerhande stoffen, wol, zyde, zatyn, linnen, glas, water, goud, hout, steen &c.
[D'apres DE LAIRESSE 1738, p. 630:] The Art of Engraving is questionless noble and praise-worthy ; because it respects Painting, as Painting does Nature : For as the latter has Nature for it’s Model or Object, which it faithfully imitates with the Pencil ; so Engraving likewise copies Painting, either with the Needle or Graver, in such Manner as only to stand in Need of Colours ; which, when required, may be added to it. Painting consists in a neat and good Outline [ndr: drawing], Proportion, Light and Shade : And these are also the Foundations of Engraving. Painting distinguishes between common Light and Sunshin : Engraving does, or can do, the same. In fine, whatever the one performs with the Pencil, the other can express with the Needle or Graver, and as neatly, wheather Stuffs of all Kings, Wool, Silk, Sattin, Linnen, Glass, Water, Gold, Wood, Stone &c.
Conceptual field(s)
Quotation
De Faam kan van de Schilderkonst veele wonderen vertellen in haar afweezen: maar de Graveerkunde maakt zich overal tegenwoordig […] Het moet zyn gelyk een klaare spiegel, welke alle de voorwerpen zuiver en onvervalscht vertoont. Wat de oeffening belangt, daar is veel gelegen aan een fraaye handeling, om de dingen, die men snyden of etsen wil, met een goede bevalligheid voort te brengen. Daarom is het boven al noodzaakelyk deze drie dingen voor eerst vast en grondig te kennen, te weeten, de Tekenkonst, de Perspectief of Doorzichtkunde, en ten derden Dag en Schaduwe. Deze drie zyn zekerlyk de voornaamste, en maaken te samen de Theorie of grondkennisse van 't geheele werk.
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 630-631:] Fame can tell the many Wonders of Painting in it’s Absence ; but Engraving makes itself every where present […] His work must be like a clear Looking-glass, which exhibits all Objects true and without Falsity. As to the manual Operation, a fine Handling is a great Step to Grace ; and, in order to it, the Knowledge of three Things is absolutely necessary, to wit, The Art of Drawing, Persspective, and the Doctrine of Light and Shade : These, as Principals, compose the Theory of the Whole Work.