Je ne vois pas que l'artifice du Clair-obscur ait été connu dans l'Ecole Romaine avant Polydore de Caravage, qui le trouva & qui s’en fit un principe ; & je suis étonné que les Peintres qui l'ont suivi ne se soient pas aperçus que le grand effet de ses ouvrage
s vient des repos qu'il a observés d'espace en espace, en groupant ses lumières d'un côté & ses ombres d'un autre, ce qui ne se fait que par l'intelligence du Clair-obscur.

[...] il est certain qu’il y a des siecles heureux, tels qu’ont été le siecle d’Alexandre & celuy d’Auguste. Nous vivons aujourd’huy sous un pareil regne : on y voit tellement refleurir les beaux Arts, qu’il y a lieu d’esperer qu’on pourra parvenir enfin à la perfection des Grecs & des Romains dans leurs Ouvrages les plus achevez.
Il ne faut pas toutefois que la haute estime que nous avons pour les Anciens, quoy que bien fondée, nous attache aveuglement à toutes les Figures antiques ; il est à croire que comme il y avoit des Maistres, il y avoit aussi des Ecoliers, dont quelques Ouvrages ont passé jusqu’à nous, bien qu’ils ne meritent gueres le soin qu’on a pris de les conserver. C’est pourquoy dans le grand nombre qui nous en reste, j’ay choisi celles qui ont l’approbation la plus universelle, & que les plus fameux Dessignateurs ne regardent qu’avec admiration, les donnant comme les modeles les plus asseurez.

…soo heeft de goetheyd van dien selven Schepper, den Mensche met een soodanigen vernuft begaeft, dat hy sich selven onfeylbare regulen heeft gevonden om de nature in veelen na te botsen; {Uyt de regelen vande natuer zijn de regelen in de Konsten gevonden.} want men bemerckt dat het geene niet na gewisse orden gedaen en wordt, seer ydel voor den dagh komt, ende geen vermogen heeft, om een ge-oeffende ooge als yets natuerlijcks te behagen. De natuer is onnaspeurlijck rijck in menigerley van yeder soort voort te brengen, waer van wy een Exempel hebben aen soo veel duysent Menschen, Dieren, ende Gewassen, die, al-hoe-wel sy van een geslachte zijn, echter malkander niet juyst gelijckstatigh en zijn; hier in kan de Const geseyt worden deselve volmaecktheyt te besitten, voor soo veel sy in ’t navolgen soo menigerley form alse wil voortbrenght. {Daer de Konst in navolght.} Ja sy kan dingen voortbrengen die de natuere onmogelijck schijnen, ten opsicht van dingen die wy noyt soodanigh vande natuere en hebben sien ter Werelt brengen. {Oock buyten de gemeene loop der natuer.} Doch de wijle de Const sijn oorspronck heeft genomen uyt de natuere ende de natuere niet uyt de Const, maer alleen van Godt op een onverstanelijcke wijse, alsoo in een geduerige order ghestelt is, en onderhouden wort, soo moetmen aenmercken, dat alle ’t gene de Const boven de natuere komt te doen, geen macht maer een onvermogen is; om dat de natuere niet onnatuerlicx natuerlijck, dat is strijdigh met haer selven voortbrenght; of ’t wert oock voor een Wangestalte gehouden: {Wat buyten natuerlick is, is Wanstalligh.}

Maer alsoo wy hier vooren (alhoewel niet sonder reden) gheseyt hebben, dat het vermogen der Schilder-Konst algemeen is, om alles, behalven levende Zielen inde Beelden voort te brengen, soo hebben sommige evenwel in twijffel getrocken, of men oock wel levenloose dingen die in haer bewegingh zijn kan uytbeelden: {Of men dingen die in bewegingh schijnen te zijn kan verbeelden.} ’t geen wy (schoon by weynighe geobserveert) hier rondt uyt van Ja willen staende houden; want niemant en sal konnen tegen-spreecken, dat de Konst de natuere in allen navolght, voornamentlijck in het gene welcke in een verblijf van tijdt met na-dencken kan gesien werden:

Uyt dese ende diergelijcke Exempelen kan dan oock lichtelijck afgenomne worden, hoe gansch ongeoorlooft en schandelijck dat het is, de Achtbaerheyt van soodanighen heerlijcken Const, aen de dienstbaerheydt van allerley schadelijckheden te verhangen, ende alsoo de Const tot aenstoockingh van ondeughden te stellen; {Verachtingh van het misbruyck der Schilder-konst.} even als eertijts de ontuchtige Heydenen deden, die de Constenaers daerom alleen in aensien hielden, om datse hunne Drinck-vaten, en Bachus Kroesen, (daerse doch wonder veel mede op hadden ) met allerley geyle en onkuyssche Beelden wisten te graveren ende te beschilderen.

in SANDRART, Joachim von, Academia nobilissimae artis pictoriae eruditae, trad. par RHODIUS, Christian, Nürnberg, Froberger, 1683., p.30