PROPORTIE (n. f.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
PROPORTION (fra.)TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
Asclepiodorus, goet van mate, oft proportie.
[D'après NOLDUS 2008, p. 5-7:] Asclépiodore était doué pour les mesures, ou la proportion.
Conceptual field(s)
Quotation
16 Inventy van jonghs moet oock med’ opwassen,
Anders wy qualijck ordineren souden,
En moesten dan om sien naer anders cassen,
Wy moeten oock op proporty wel passen,
Als wy vergrooten, oft vercleenen wouden,
En sonderlingh moesten wy wel onthouden,
T’ghene wy teeckenen om worden vroeder,
Want siet, Memoria is de Muses Moeder. {Memorie, moeder der Muses, daerom gheheeten Mnemosyne, Siet Plutarchum in zijn Kindertucht.}
[D'après NOLDUS 2008, p. 39:] 16 L’invention doit grandir avec nous dès l’enfance car sinon nous aurions du mal à ordonner et devrions chercher dans les réserves d’autrui. Nous devons faire attention à la proportion si nous voulons agrandir ou réduire ; et en particulier, nous devrions bien nous rappeler que nous dessinons pour devenir plus compétents. Sachez en effet que la Mémoire est la Mère des Muses. {La Mémoire est la mère des Muses. On l’appelle pour cette raison Mnémosyne, - voyez Plutarque dans son De l’Éducation des enfants, De liberis educandis.}
Conceptual field(s)
Quotation
Analogie Proportie, oft maet der Lidtmaten eens Menschen Beeldts. Het derde Capittel.
1 Proporty, oft ghelijckmaticheyt puere,
Is (ghelijck Plutarhus verhaelt in reden)
Een schoon heerlijck cieraet in der Natuere,
Dees Proporty in ghebouw oft figuere,
Noemt Vitruvius (als Constigh van zeden)
Een seker over-een-comingh der leden,
Oft eyghenschappen als ghebouws in orden,
Als sy wel beleydt nae der Conste worden.
2 Want nae zijn segghen zijn by een gheleken,
Eens Menschen Lichaem, en Tempel bequame, {Een Menschen Lichaem met zijn leden vergeleken by eenen Tempel met zijn deelen.}
Dit accordeert wel met des Heeren spreken,
Daer hy seyde van den Tempel te breken,
En meende den Tempel zijn reyn Lichame :
De forme van eens Menschen lijf eersame
Is edel, en van Natuere te wonder,
Ghevoeght te samen met conste bysonder.
3 Van daer t’hayr aen t’voorhooft begint te wassen,
Tot onder den kin, dat wy t’Aensicht nommen,
Is het thiende deel van des Lichaems massen, {Den Mensch is thien aensichten langh, en reyckt soo wijdt als hy langh is.}
In de lengde begrepen, oock sal passen
De lengde des handts, van daer sy can crommen,
Aen den aerem tot t’eynden uyt, en commen
Recht op de mate des aensichts, te weten,
Tot t’eynde des middel vinghers ghemeten.
4 Indien men de mate van den gheheelen
Hoofde meet, van kop tot kin, men sal vinden
T’achtste deel des Lichaems, en spantmen seelen
Achter van kop tot t’eynden hals, acht deelen {Acht hoofden langh is den Mensch.}
Salmen oock hebben, en van het beginnen
Des hayrs aen t’voorhooft, afdalende binnen
Op s’Menschen borst, in het hooghste verheffen,
Een recht seste deel salmen vinden effen.
[D'après NOLDUS 2008, p. 43-44:] Analogie, proportion ou dimension des parties d’une figure humaine. Le troisième chapitre. 1 La Proportion, ou belle régularité est (comme Plutarque le dit sous ce rapport) une magnifique parure de la Nature. Cette proportion, en architecture ou en figure est appelée par Vitruve (Artiste de nature) « une certaine correspondance entre les parties ou éléments d’une construction bien ordonnée s’ils sont réalisés selon les bons principes de l’Art. » 2 Car selon lui, on peut aisément comparer le corps humain à un Temple. Cela correspond à ce qu’a dit le Seigneur quand il a parlé de la destruction du Temple en pensant au Temple de son Corps vertueux. Comparaison entre le Corps humain et un Temple, avec ses parties. La forme du corps d’un Homme intègre est noble et par la Nature admirablement composée, avec un art consommé. 3 De l’endroit où les cheveux commencent à pousser sur le front jusqu’en bas du menton, ce que nous appelons le visage est le dixième de la taille du Corps La taille d’un homme est dix fois celle du visage ; son envergure est identique à sa taille. compris dans la longueur ; et la longueur de la main, mesurée de son articulation au bras jusqu’à son bout - c’est-à-dire jusqu’au bout du majeur - correspond exactement à la dimension du visage. 4 Si l’on prend la mesure de tout la tête du haut du crane jusqu’au menton on trouvera le huitième du Corps; et si l’on tend des fils du haut du crane jusqu’en bas de la nuque on trouvera aussi un huitième du Corps. En descendant de là où, sur le front, commence l’implantation des cheveux jusqu’à la poitrine au point de son plus grand relief on trouvera exactement un sixième du Corps.
Conceptual field(s)
Quotation
Soo namen dan d’oude Meesters dese vijf hoofd-stucken in haere Schilderyen op ’t aller nauste waer. I. Den Historischen inhoud, die veeltijds d’Inventie ofte oock ’t argument ghenaemt wordt. II. De ghelijck-maetigheyd, diemen doorgaens henen de Proportie, symmetrie, analogie, en harmonie noemt. III. De verwe ofte ’t Coleur; en daer in plaghten sy ’t licht en schaduwe, als oock ’t schijnsel en duysternisse naukeurighlick t’ onderscheyden. IV. Het leven; ’t welck in d’Actie en Passie bestaet, ofte (om duydelicker te spreken) in de bequame afbeeldinghe der eyghenschappen die men in de onroerende dingen verneemt, als oock in de levendighe uytdruckinghe der beweghinghen diemen in de roerende dinghen speurt, wanneer deselvighe yet merckelicks doen of lijden. V. De schickinghe, die men ghemeynlick de Dispositie ofte Ordinantie plaght te heeten.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] As such the old Masters observed these five chief principles very closely in their Paintings. I. The Historical content, that is often called the Invention or also the argument. II. The uniformity, which one commonly calls the Proportion, symmetry, analogy and harmony. III. The colour or the colouring; and in this they tend to carefully distinguish the light and shadow, as well as the sheen and darkness. IV. The life; which exists in the Action and Passion, or (to speak more clearly) in the skilled depiction of the characteristics that one discerns in the unmovable things, as well as in the lively expression of the movements that one perceives in the movable things, when these do or suffer something considerable. V. The arrangement, that one commonly tends to call the Disposition or Ordinance.
In the introduction to the third book, Junius introduces the five main principles (hoofdstukken) that the old masters followed in their work. The second of these principle is ‘gelijkmatigheid’ (uniformity), which can also be called by one of its synonyms: Proportion, Symmetry, Analogy and Harmony. In the second chapter of Book Three the differences between these synonyms are discussed at length in the following chapters. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Wat het woord Analogie belanght, eenighe hebben ’t woord analogie, seght A. Gellius {Noct. Attic. Lib. ii. Cap.24.}, in ’t Latijn Proportie ghenaemt. Soo schijnt oock den gheleerden Quintilianus de selvighe benaeminghe niet quaed te vinden; die ’t woord Analogie nu onlanghs uyt het Griecksch in ’t Latijn hebben overgeset, seght hy {Lib. L. orat. instit. Cap.6.}, noemen ’t een Proportie. (...) Ten eynde dan dat wy ons selven niet al te langhe met een al te sinnelicke oversettinghe van dese dry woorden souden bekommeren, soo sullen wy ’t hier by laeten blijven, dit maer alleenlick daer by voeghende, dat de Schilder-konstenaers dese woorden Analogie ende Harmonie schijnen ontleent te hebben van die Proportie dewelcke by de Tel-konstenaers en de Singh-konstenaers wordt waerghenomen; want dese Analogie ofte Proportie en is anders niet dan een sekere ghetal-wet, nae welckers voorschrift de Konstenaers alle haere wercken aenstellen.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] What the word Analogy is concerned, some have called the word analogy Proportion in Latin, says A. Gellius {…}, As such the learned Quintilianus does not appear to find this term wrong; those who have recently translated the term Analogy from the Greek to the Latin, he says {…}, call it a Proportion. (…) In order for us not to busy ourselves too long with a reasonable translation of these three words, as such we will leave it to this, only adding to it, that the Painters appear to have borrowed these terms Analogy and Harmony from the Proportion that is observed by the Math-artists [NDR: mathematicians] and the Sing-artists [NDR: singers]; since this Analogy or Proportion is nothing else but a certain law of numbers, after whose instruction the Artists set all their works.
In continuing the discussion about the terminology regarding the principle of proportion, Junius states that analogy (analogie) is often translated as proportion (proportie) by Latin authors. He goes on to explain that analogy, proportion and harmony (harmonie) are closely related to mathematics and music and that it boils down to a law of numbers. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
[...] ghy sult allenthalven bevinden dat die Konstenaer maer alleen eenen eeuwighen naem hebben verworven, de welcke de gantsche kracht haeres Konst-lievenden verstands ontrent de grondighe kennisse van de Proportie des menschelicken lichaems voornaemelick plaghten aen the legghen, want sy en konden de minste schaduwe van de schoonheyd deser Proportie soo haest niet beseffen, of sy waeren eerstganghs belust de selvighe door haere Konst uyt te drucken, en ghelijck sy door den volstandighen ernst deser beschouwinghe d’idea dat is het onvervalschte voorbeeld van de naturelicke wel geproportioneerde schoonheyd allengskens indroncken, soo konde het anders niet gheschieden, of daer moest altijd in haere wercken een gantsch nette en puntighe afbeeldinghe van dese naturelicke Proportie uyt blijcken. Daerom plaghten de oude Meesters d’eerste gronden haerer Konste doorgaens henen uyt de naeboetsinghe van d’allerschoonste lichaemen te trecken:
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] …you will find in every respect that only those Artists have received eternal fame, who tended to enforce the whole power of their Art-loving mind with the thorough knowledge of the Proportion of the human body, because they would only just realise the faintest shadow of beauty of this Proportion and as they drank in the ‘idea’, that is: the unadultered example, of the natural well-proportioned beauty by means of the true seriousness of this observation, as such it could not happen otherwise, or there always had to emerge a rather neat and apt depiction of this natural Proportion in their works. Because of this the old Masters normally tended to get the first basis of their Art from the imitation of the most beautiful bodies:
Conceptual field(s)
Quotation
d’Oude Konstenaers en lieten ’t evenwel daer by niet blijven, maer sy plaghten nae de voorghemelde afbeeldinghe van allerley bysondere schoone lichaemen, ontrent dewelcke sy haer selven eenen gantsch langhen tijd besigh hielden, tot een arbeydsaemer ende diep konstigher maniere van wercken voord te vaeren; wanneer sy naemelick d’Idea van de volmaeckte schoonheyd, die door de gheduersaemheyd der voorigher oeffeninghe in haer ghemoed was inghedruckt, in haere Schilderyen sochten uyt te drucken: Want gelijck sy den rechten grondslag van de waere Proportie voor een goede wijle tijds maer allen uyt de naevolghinghe van d’aller volmaeckste lichamen sochten te haelen, soo plaghten sy dese oeffeninghe met der tijd allenghskens over te gheven, sy en wilden haer selven niet langer met d’afbeeldinghe van ’t eene of ’t andere bysondere schoone lichaem bemoeyen, als het hun nu hoogh tijd scheen te wesen om uyt den schat-kelder haere fantasie een uytmuntende schoonheyd achtervolghens de waere wetten ende regulen van de lang-bearbeyde Symmetrie voord te brengen;
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] The old Artists did not leave it to this, but they tended to proceed with a laborious and very artful manner of working after the aformentioned image of all sorts of especially beautiful bodies, regarding which they busied themselves for a rather long time; namely when they tried to express the Idea of the perfect beauty, that was imprinted in their mind through enduring previous practice, in their paintings: Because just like, for a long period, they can only distill the right principle of the true Proportion from the imitation of the most perfect bodies, as such they tend to surpass this practice in time, no longer wanting to occupy themselves with the depicition of one or another especially beautiful body, as it would appear them to be the right moment to produce an excellent beauty, based on the true laws and rules of the long-practised Symmetry, from the treasury of their fantasy;
Anciens (les)
Conceptual field(s)
Quotation
Doch hier moeten wy eerst een onderscheyd maecken tussen de Dispositie die uyt d’Inventie plaght te vloeyen, en d’andere Dispositie die ’t werck is van een nauluysterende Proportie. Dese eerste Dispositie ofte Ordinantie, die haeren oorsprongh uyt d’Inventie selver treckt, en is anders niet dan een levendighe afbeeldinghe van de naturelicke orden diemen in ’t vervolgh der voorvallender Inventie plaght te speuren: Oversulcks behoeftmen hier niet te verwachten, dat dese Ordinantie yet nieus soude voord-brenghen; want haer anders niet te doen staet, dan datse ’t gunt alreede ghevonden is soo bequaemelick aen een soecke te hechten, dat het d’eenvoudigheyd der naturelicker gheschiedenisse door een effene ende eenpaerighe vloeyenheyd nae ’t leven uytdrucke. Ghelijck dit een gheweldigh punt is, soo vereyst het een sonderlinghe sorgvuldigheyd: Want indien het d’oude Meesters moghelick hadde gheweest een sekere Ordinantie te beraemen die tot allerley voorvallende ghelegenheden toeghepast konde worden, veele souden seer uytnemende in ’t by eenvoeghen haerer figuren gheweest sijn,…
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Yet here we should first make the distinction between the Disposition that tends to spring forth from the Invention, and the other Disposition that is the work of a careful Proportion. This first Disposition or Ordinance, which has its origin in the Invention itself, is nothing else but a lively depiction of the natural order that one tends to recognize in the sequence of the occurring Invention: As such one should not expect here, that this Ordinance would bring forth something new; because it has nothing else to do, than that it attempts to competently bring together that which has already been found, that it expresses the simplicity of the natural history after life by means of an even and singular fluency. As this is a great point, as such it demands an extraordinary carefulness: Because if it had been possible for the old Masters to come up with a certain Ordinance that could be applied to all sorts of occurring situations, many would have been very excellent in grouping their figures,…
Junius distinguishes between two types of composition, although he calls them both disposition (dispositie) and ordinance (ordonnantie) interchangeably. The first type is connected to the artistic invention (inventie) and basically expresses that which is already seen in nature. It requires that the artist works with care (zorgvuldigheid) after life (naar het leven). The other type, on which Junius does not elaborate here, is related to proportion (proportie), thus suggesting the necessity of the artist’s knowledge of proportion. This paragraph is very different in the Latin edition, the explanation of the distinction between the different terms does not occur in the Latin edition and only partially in the English edition. The part after 'Oversulcks behoeft men...' is not included in the English edition. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Tot noch toe hebben wy d’Ordinantie, die uyt d’Inventie oorspronckelick voordspruyt, aenghemerckt; volght dat wy nu een weynigh handelen van de Dispositie, die ’t werck is van een nauwluysterende Proportie. Daer om schijnt oock dese Dispositie, om de waerheyd te segghen, seer weynigh van de Proportie te verschillen: Want ghelijckse nerghens anders op uyt gaet, dan datse ’t rechte tusschenscheyd der figuren behoorlicker wijse waerneme ende onderhoudt; soo wordtse ten aensien vande groote ghemeynschap diese met de Proportie selver heeft, een Symmetrie in Plinius ghenaemt: Apelles, seght hy {Lib. xxxv. Cap. 10.}, plaght de Symmetrie van Asclepiodorus met groote verwondering t’aenschouwen; Want dit segghende, soo heeft hy daer mede anders niet te verstaen ghegeven, dan dat sich Apelles met den voornoemden Asclepiodorus niet en heeft dorven verghelijcken, Inde maeten, dat is, in ’t waernemen van de tusschen-wijdde diemen in verscheyden figuren behoort t’onderhouden, ghelijck den selvighen autheur in ’t selvighe Capittel is sprekende. Wat dese Dispositie belanght, men kanse aen gheen sekere ghesette regulen verbinden; ons ooge heeft daer in ’t meeste bedrijf:
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Until now we have discussed the Ordinance, which springs forth from the Invention; it now follows that we elaborate a bit on this Disposition, which is the work of a careful Proportion. To say the truth, this is also why this Disposition differs very little from the Proportion: Because like it aims for nothing else but that it observes and maintains the right difference between figures in an acceptable manner; as such it is called a Symmetry by Plinius with regard to the great resemblance that it has with the Proportion: Apelles, he says {…}, tended to observe the Symmetry of Asclepiodorus with great astonishment; By saying this, he has also expressed that Apelles did not dare to compare himself with the aforementioned Asclepiodorus, In the measurements, that is, in observing the space that one should maintain in different figures, as the same author says in the same chapter. What this Disposition is concerned, one cannot connect it to any certain fixed rules; our eye has the biggest role in it:
Junius returns to the distinction between two types of composition (ordonnantie, dispositie) that he introduced on page 300-301. This time, he distinguishes clearly between the two and focuses on disposition (dispositie), which he explains as being closely connected to proportion (proportie). Because of this connection, Pliny called this type of composition symmetry (symmetrie), according to Junius. There are no rules for the disposition of a painting, its quality depends on the able eye (oog) of the artist. This entire section is not included in the Latin edition of 1637. [MO]
Conceptual field(s)
ANGEL, Philips, Lof der Schilder-Konst, Leiden, Willem Christiaensz van der Boxe, 1642.
1 quotationsQuotation
Een goede wetenschap hier van te hebben, gheeft ons dit voordeel, dat wy de muskelen te recht leeren kennen, waer sy beginnen, en waer sy eyndigen; hoe sy haer bewegen, ende in 't beroeren haer veranderen; hoe sy in-wicken, en waer sy wederom uyt-puylen, hoe een lichaem om een schoon proportie te hebben, dient verdeelt te wesen; sy wijst ons 'tonderscheyt tusschen Mans ende Vrouwen beelden, het verschillende de proportie van Kinderen, en volwassene.
[proposition de traduction, Léonard Pouy:] Une bonne science de ce sujet [l’anatomie, ndr.], nous donne l’avantage de bien connaître les muscles – où ils commencent et où ils terminent, comment ils se meuvent et comment, en se mouvant, ils changent leur apparence ; où ils s’enfoncent et où ils jaillissent, comment un corps devrait être divisé pour avoir de bonnes proportions. Cela peut nous apprendre à distinguer les figures masculines et féminines ainsi qu’à différencier les proportions des enfants de celles des adultes.
Conceptual field(s)
Quotation
Indien yemandt waerlijck den naem van een groot Meester verdient, en dat sijne Wercken vol vande ware deught der Konste konnen ge-oordelt worden, en dat sy alle nootwendigheden, soo van goede Teyckeningh en proportie, behoorlijcke reddinge en houdinge in haer hebben, die over een komen met de Plaets van ’t licht, in welcke de voorwerpselen zijn; en dat de schaduwen en dagen geschickt zijn, na de occasie van welcke sy werden voort gebracht; en dat voorts alle de Beelden gedisponeert en gecoloreert zijn, na den inhout van de Historye diemen wil vertoonen; daer-en-boven datse aendachtigh ende werckelijck hun doeningen en hertstoghten voort-brengen, die met haer gansche standt overeen komen; soo machmen wel op sijn Konst vertrouwen, nochtans nedrigh van herten, en ghemeensaem van ommegangh wesen: {Wat d’hovaerdy dickwils te wege brenght.} Want de hovaerdy maeckt onse Vyanden listigh, om met Leugenen en quade parten, onsen goeden naem en faem te ondermijnen; die niet als door sich wel ende loffelijck ontrent mindere Meesters te dragen, en konnen overwonnen worden.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] If someone truly deserves the name of great Master, and that his Works are judged to be filled with the true virtue of Art, and that they have all the necessities such as good Design and proportion, acceptable distribution of colors and harmony in them, that coincide with the location of the light, in which the objects are placed; and that the shadows and lights are appropriate, after the occasion in which they originate; and that furthermore all the Figures are placed and colored after the content of the History that one wants to portray; moreover that they produce their actions and passions carefully and naturally, which coincide with their whole pose; as such one may trust his Art, yet be humble of heart and social in interaction: {What pride often generates.} Because pride makes our enemies deceitful, to undermine our good name and fame with Lies and evil guiles; which can only be defeated by behaving oneself honorable with regard to the lesser Masters.
Conceptual field(s)
Quotation
{Perspective te verstaen eerst geraden.} En daer van soude wel het redelijckste wesen, dat een Jonck Teyckenaer, eerst de Perspective ofte Doorsicht-kunde, volghens lichte en bevattelijcke regelen, leere verstaen, op dat hy daer door al vroeg mochte komen tot de kennis, van alle dingh sijn juyste proportie, en stant van beschouwinge te geven, sonder welcke wetenschap de gront-vest deser Const, noch de reden van alles datter ghemaeckt wort, niet en kan begrepen worden. {Om dat de Perspective voor de eerste aenkomelingen wat te swaer valt, salmen die aen haer onder ’t leeren van andere dingen soecken in te prenten.} Maer alsoo de Jongelinghen inden beginne tot dese dinghen noch veeltijts wat te swack zijn, en van alles niet wel konnen bevatten, so machmen haer eenigen tijdt laten doorbrenghen met het na- teyckenen van eenighe lichte voor-beelden, en in dat doen, soo haest als ’t mogelijck is vande Perspectijf regelen de ooghen openen, op dat sy alsoo ghelijckelijck neffens het Teyckenen, de Doorsicht-kunde souden leeren;
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {It is advised to first understand Perspective.} And of this it would be the most reasonable, that a young draughtsman, first learns to understand the Perspective, by means of easy and comprehensible rules, in order for him to early obtain the knowledge of everything’s right proportion, and position of observation, without which science neither the basis of this Art, nor the sense of all that is being made, cannot be understood. {As the Perspective is a bit too heavy for the very beginners, one should attempt to teach them while learning other things.} Yet if the young men are often still a bit too weak in the beginning, and are unable to understand several things, as such one could let them spend some time with drawing after some easy examples, and by doing so, as quickly as possible opening the eyes for the rules of Perspective, in order for them to learn the Perspective simultaneously with the Drawing;
In English, this term is translated as: 'proportion of augmentation and diminuition'. The second part of this section is not included in the English translation. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
{Watmen in ’t gemeen moet observeeren.} In het Schetsen en stellen van sijn Beelt salmen dan voor eerst goed acht gheven, hoe yder parthye sich met het geheel vereenight. Ten tweeden op de proporty: Ten derden op de Actie of doeninge des Beelts, en voorts gelijck wy hier vooren hebben geleert.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {What one should generally observe.} In sketching and positioning one’s Figure one should foremost pay good attention how every part unites with the whole. Secondly to the proportion: Thirdly to the Action or movement of the Figure, and then how we have learned before.
Conceptual field(s)
Quotation
De tweede of konstige kunde der gelijkmatigheyt, of proportie der menschelijke leeden, die men de volmaekte schoonheyt noemt,[...] Deze verkiest het schoonste uit veelderley schoon [ndr: in de natuur]: en't valt een mensche te zwaer om in zijn leeven uit te vinden.
[BLANC J, 2006, p. 137] La connaissance de la régularité ou de la proportion des membres du corps humain comporte une deuxième partie : ce qu'on appelle la beauté parfaite. [...] Cette beauté parfaite consiste dans le choix des plus belles choses parmi toutes celles que l'on trouve en variété [ndr: dans la nature]. Autant dire qu'une vie d'homme suffit difficilement pour en faire la connaissance.
Conceptual field(s)
Quotation
TErpsichore heeft van 't wel verwen, Melpomene van lichten en schaduwen gehandelt. Zoo resteert'er noch van der zelver overeendrachtige ordening en meedevoeglijke schikkinge te spreeken. Welke geheymenis der konst wy gewoon zijn met het woort Houding uit te drukken; 't welk in het koloreeren eeven het zelve beteykent, als in de konst der maetschiklijkheyt de woorden Simmetrie, Analogie, Harmonie, en Proportie; zijnde ook als de overeenstemming en bekoorlijke zangwijze in de Muzijk. Want het begrijpt in zich een zuivere vergaderinge van samenstemmende kracht: het wel schikken der koleuren, 't welk wy de Tuilkonst noemen: en de ordentlijke schikking van lichten en schaduwen: nevens het voorkomen, wechwijken, ronden, en verkorten;[...].
[BLANC J, 2006, p. 445] Terpsichore a traité du beau coloris, Melpomène des lumières et des ombres. Il reste encore à parler de leur ordonnance unie et de leur disposition conjointe. Il est habituel de parler de ce secret de l'art en l'appelant "économie", ce qui signifie, pour le coloris, à peu près la même chose que les mots de symétrie, d'analogie, d'harmonie et de proportions pour l'art de la proportion, ou que l'unisson et la séduisante mélodie pour la musique. Cette économie suppose en effet une certaine pureté et une forte entente dans le rassemblement des couleurs, une bonne façon de les disposer -que nous appelons l'art des bouquets- et une disposition convenable des lumières et des ombres. Il faut ajouter à cela les avancées, les échappées, les modelés et les raccourcis.
Conceptual field(s)
Quotation
En dewijl dan uyt al ’t geseyde genoegsaam openbaar is, dat de Schoonheyd der Lichamen moet gesogt werden, in de wel gemaaktheyd der Deelen, en proportionele onderschikking tot het geheel; {Proportie en schikking, de voorname oorsaak van Schoonheyd.} Soo volgd van selfs dat d’ondersoeking van de Proportie, soo in ’t algemeen geheel, als in ’t bysonder van de Leden, een voornaam deel der Mensch-kunde is: Sulx dat den Schilder die sich daar in wil volmaken, benoodigt is, sijn hulp in veel en verscheyde dingen te soeken; Onder welk, de beschouwing van het Leven, de Schilde-konstige Anatomie, de Proportie-maat. De Schoone toegestemde Voorbeelden, en de gesonde Reden, de voornaamste zijn; In welk ook alle fraye Meesters, met goeden uytslagh haar hulp gesogt hebben. {Waar die moet gesogt werden.} Want de beschouwingh van ’t Natuurlijk Leven, kan den Schilder de Schoonheyd door verbeeldenskragt in alle voorval, doen voor oogen komen. D’Ontleding sal hem het maaksel en dienst van alle Beenen, Muskelen, Deelen en Ledematen aanwijsen. De Proportie-maat sal hem de goede Leden-stemmingh des geheelen Lichaams wijs maken. De Schoone Voorbeelden, sullen hem in sijn verstandt ondersteunen, en als een Toetsteen aanwijsen, waar in hy dwaald. En de gesonde Reden sal hem als een trouw Meester onderwijsen,[…]
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] And while it is sufficiently clear from that what has been said so far, that the Beauty of the Bodies has to be searched for in the good creation of the Limbs and the proportional order to the whole; {Proportion and order, the main cause of Beauty.} It automatically follows that the investigation of the Proportion, both in the whole and especially of the Limbs, is an important part of the Anatomy: So much so that the Painter who wants to perfect himself in it, needs to find assistance in many and different things; Amongst which, the observation of Life, the painterly Anatomy, the mesure of Proportion, the Beautiful accepted Examples and the healthy Reason are the principal; the good Masters have also found their assistance there with great results. {Where it should be found.} Because the observation of the Natural Life, allows the Painter to bring the Beauty to mind on any occasion by means of the power of imagination. Dissection will illustrate the structure and function of all the Bones, Muscles, Parts and Limbs to him. The mesure of Proportion will teach him the good balance between Limbs of the whole body. The Beautiful Examples will support him in his mind and as a reference will point out where he is mistaken. And the healthy Reason will instruct him like a loyal Master, […]
Conceptual field(s)
Quotation
Waaneer Leonard de Vinci sijn Leerlingen, aangaande de Proportie onderwees, soo belaste hy haar de Menschbeelden alleen in de Lengde, en niet soo seer inde Breedde waar te nemen. Te kennen gevende, dat de brette altijt in de Natuure geproportioneerd is na de lengde, en de lengde na de dikte. {Hoe sommige voornamelijk de Proportie in de lengde wilden in agt genomen hebben.} Want seyde hy, daar is een soodanigen wonderlijken Wijsheyd in de Natuur, dat zy alles, ’t geen sy voortbrengd, van wat soort het ook is, altijd het gevoeghlijkste paard, en by den anderen schikt. En over sulks is het den Schilder geraden, die Orden in de Proportie-maten der Leden te volgen, in welk men siet dat de Natuur doorgaans verlustight; en als werk maakt, om die geduurig op sulken wijse voort te brengen, en den Konstenaars tot Voor-beelden te stellen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] When Leonardo da Vinci instructed his Pupils with regard to the Proportion, he told them to observe the Human Figures only lengthwise and not so much in their width. Explaining that in Nature the width is always proportioned after the length, and the length after the girth. {How some have mainly observed the Proportion lengthwise.} Since, he said, there is such a wonderful Wisdom in Nature, that everything that she creates, no matter which species, she combines it the most proper way and arranges it in relation to the others. And regarding to this the Painter should follow this Order in the Proportional Sizes of the Limbs, from which one sees that Nature usually embellishes; and makes it its purpose, to continuously produce these in this manner, and serve the Artists as Examples.
Goeree refers specifically to Leonardo da Vinci’s ideas on the proportion of the human body. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
En alhoewel die geen, welk van de Proportie der Menschbeelden hebben gesproken, leeren datmen de Lichamen met 7 met 8 en met 9 Hoofden moet bepalen, (onder welk de Proportie van 8 Hoofden, wel voor de Schoonste gehouden werd) egter er moet menniet meenen datmen altijd verpligt is, een van de geseyde Maat-Wetten soo stipt te volgen, datm’er niet van sou mogen afwijken: Dewijl het Leven en de Voor-beelden der frayste Meesters ons genoegsaam aanwijsen, datse daar in met groote Welstand konnen Verschillen. Met moet dan aanmerken, dat de Proportie-Regels alleen dienen, om van de saak yts vast en seker te stellen; Op datmen aanwijse, dat wanneermen de gestelde Regel Voorsigtig nawandelt, datmen geheel buyten Dwaling, en algemeene Berisping sal blijven. De vast gestelde Regelen selfs, Leeren genoegsaam, ’t geen wy voor hebben te seggen: Want nadien by yeder meer dan een Regel gegeven werd, die doch alle uyt het Voor-beeld der onbelemmerde Natuur geput zijn; Soo volgt ten minsten dat de Lichamen op verscheyden Wijsen konnen schoon Geproportioneerd zijn. {Hoe die Verscheyde en nochtans goed konnen zijn.}
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] And although those who discussed the Proportion of Human Figures explain that one has to determine the Bodies with 7, 8 and 9 Heads, (amongst which the Proportion of 8 Heads is perceived as the most beautiful), one should however not think that one is always obligated to follow one of the said Laws of Measurement so closely, that one were not to diverge from them: While the Life and the Examples of the best Masters clarify sufficiently that they differ with great harmony in this. One should take notice that the Rules of Proportion only serve to ascertain some things about the matter; In order to point out, that when one carefully follows the formulated Rule, one will completely stay away from errors and general reprimands. The formulated Rules themselves teach sufficiently that which we intend to say: Because afterwards more than one Rule was provided for everything, although they were all based on the Example of the unspoiled Nature; From this it follows at least that Bodies can be beautifully proportioned in different Ways. {How they can be different and still good.}
Conceptual field(s)
Quotation
De Milaneschen schilder Jan Pol Lomazzo heeft een seer Lofwaardigh Boek van de Natuurlijke Proportie der Menschbeelden uytgegeven; Waar in hy mede van de Ledenstemming der Paarden handeld; Welken Arbeyd van sijn oversetter Hillarius Pader, die het in de Franse Taal gebragt heeft, ook seer gepresen werd. {Lomazzo gepresen.} En gelijk dien Neerstigen Meester daar in eenige Voorbeelden van Man en Vrouwelijke Proportien heeft opgegeven, soo agtenwe dat de Schets van het Manne-beeld dat navolgens de Leere van gemelden de Vinci, door 10 Aangesigten in de Lengde en Proportioneel in de breedte, gereguleerd is, en ontrent op 7 ½ Hoofden uyt komt, niet alleen een seer fraye Proportie heeft, maar dat de selve ook een makkelijke en kennelijke Verdeelinge verschaft. Wy voegen ’t selve volgens sijn eygen stelling afgeteykend, hier by [ndr: reference to illustration], en laten den Konst-Oeffenaar de Beschouwing en het Oordeel bevolen, […]
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] The Milanese painter Giovanni Paolo Lomazzo has published a highly Praiseworthy Book of the Natural Proportion of Human Figures; In which he also discusses the division of the limbs of Horses; Which study was also much praised by his translator Hillaire Pader, who translated it into the French Language. {Lomazzo praised.} And like this diligent Master has proposed some Examples of Male and Female Proportions in it [ndr: the book], as such we believe that the Sketch of the Male Figure that is regulated after the Teaching of the aforementioned Da Vinci, by means of 10 Faces in Height and Proportional in its width, and comes down to circa 7 ½ Heads, does not only have a very good Proportion, but that it also offers an easy and recognizable Division. We insert it here, copied according to its own composition [ndr: reference to illustration] and recommend its Observation and Judgement to the Art-Practitioner, […]
Conceptual field(s)
Quotation
Men moet de Schilder-Konst niet vergeten aan te merken datter driederley Proportien in agt te nemen zijn, die hoeveelse van malkander mogten verschillen, nochtans alle binnen de Palen der mogelijkheyd moeten gehouden werden. Daar is onses agtens een Natuurlijke en Maatredige Proportie; tot welke de Proportie des Welstaans, en de Bevalligheyd moet bygevoegd werden. En soo langh de Mensch beelden na een van dese dry Geslagten, of na alle dry te gelijk verstandelijk geleeft werden, sullense buyten Berisping zijn. De twee eerste staan altijd vast; en tot de laatste neemtmen alleen sijn toevlugt, wanneer de Natuurlijke Wet-maat ophoud, of ons dregd te verlaten, dat is, wanneerse in sekere Verkiesing soodanigen gratie noch verscheyde aardige Verkrampingen niet kan toelaten, als de noodsaak en welstand, van een sonderlinge Actie ons afvorderd; In welke gevallen men sich dikmaal belemmerd en bedrayt vind; {Wanneer en hoe de dryderley Proportien geoeffend werden.} Om genoeg te laten blijken datmen de Maatredige Proportie den Bons verlaat, moetmen ’t gebrek van dien so veel sien te bedekken datmen ten minsten d’ontbeering niet ligt ontwaar werd: of soo een verstandig Oog dat ontdekken kan; soo moet de Welgeschiktheyd en Welbedagte Actie soo Deugdsaam zijn, datse den Beschouwer geheel kan innemen, en verpligten die eer te prijsen dan te veragten. Want een verstandig Mensch kan seer ligt afsien, waar en in welke geval of noodsaak, men de Schilderkundige Vryheyd, heeft weten tot sijn voordeel aan te grijpen of waar het verstand heeft stil gestaan.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] One should not neglect to mention regarding the Art of Painting that there are three types of Proportion to take into account, which – no matter how much they may differ from eachother – nevertheless must all be considered to fall within the possibility. We believe there is a Natural and Mathematical Proportion; to which the Proportion of Harmony and the Gracefulness should be added. And as long as the Human Figures occur judiciously according to one of these three Types or to all three simultaneously, they will be without Reprimand. The first two are fixed; and one may only resort to the latter, when the Natural Law of Mesure seizes to exist or threatens to leave us, that is, when she cannot allow such grace nor different nice Contortions in a certain Decision, if the necessity and harmony of a special Action demands from us; In which cases one often finds himself impeded and obstructed; {When and how the three sorts of Proportion should be practiced.} To show sufficiently that one leaves the Mathematical Proportion, one should attempt to hide the flaws of it as much as possible so that at least the deprivation is not easily recognized: or so that a wise Eye can discover it; as such the well-composed and well-invented Action are so virtuous, that they can conquer the Spectator completely, and oblige him to praise it rather than to despise it. Since a sensible Man can easily understand, where and in which case or necessity one has managed to use the painterly Freedom to his advantage or where the mind did not function.
Goeree identifies three types of proportion: natural (natuurlijk), mathematical (maatredig) and esthetic (des welstaans). [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Van de Actien en Werkelijke besigheden der Beelden, en hoemen die volgens den aard der Voor-vallen, onder d’uytdrukking van allerhande Passien en Ziel-togten vertoonen zal.
Seker vermaard Schilder plagt van de Beelden die haar behoorlijke Actien en Passien tot het voornemen van den Schilder, noch den inhoud der Historie niet wel uyt en drukten, te seggen, datse tweemaal gedoodverwd waren. {Omdat de Konst-beelden de beweging derven, moetmense door de Actien en stelling sulx doen aannemen.} Seker nadien het alle Konstenaars bekend is, dat de na-gebootste Werken, de ware en Levende beroerlijkheyd uyt haar eygen aard en Natuur derven, soo vald het niet swaar te oordeelen, datter in de Schilder-Konst een bysondere vlijd moet aangewend werden, om beneffens de goede en vaste Teykenkundige Trek en schoone Proportie, ook de Actien en Hertstogten (dat is de bedrijvens kragt) door praktijk in de Beelden aan te wijsen; en alsoo te verbeteren ’t geen sy van Natuure missen. Want dat is de Ziel van de Schilder-Konst: En die Meesters welke daar in bysonder hebben uytgemunt, hebben ook altijd de hoogste Rang gehad.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Of the Actions and True movements of the Figures, and how one may show them according to the nature of the Events, while expressing all sorts of Passions and Emotions. A certain famous Painter was used to saying that those Figures that do not express their proper Actions and Passions to the intention of the Painter, nor the content of the History, are primed twice. {Because the Art-figures lack movement, one should make them obtain such through the Actions and posture.} Especially since it is known to all Artists, that the imitated Works, lack the true and Lively movement from their own character and Nature, as such it is not hard to understand that one should apply extra diligence in the Art of Painting, to also illustrate the Actions and Passions (that is the activity), besides the good and steady Draught and beautiful Proportion, in the Figures through practice; and as such improve that which they naturally lack. Because this is the Soul of the Art of Painting: And those Masters who excelled especially in this, also had the highest Rank.
Conceptual field(s)
Quotation
T: Hebt gy ’t Mensch beeld, met alle zyn Proportien ook geteekent?
S: Ja toch, het eerste jaar al.
T: Zo kent gy die vast van buiten, en die van de Vrou ook denk ik? zonder twyffel weet gy dan mede wel, waar in die beide Proportien verschillen?
S: ‘k Geloof ja, als ik’er moeiten om doen wou, maar wat hoeft dat? die dingen wijzen zich zelfs, want als ik het leeven voor myn heb, dat volg ik zonder roemen, zo korrekt na als een draad.
T: Ja? Maar kund gy dan de gebreeken wel zien die in ’t leeven zyn, en dezelve ook verhelpen? want als men de proportie niet ter deegen weet, en waar een volmaakt beeld in bestaat, zo kan men ook niet zien of het wel is.
S: Het leeven kan niet missen; meent gy dat ik niet zien kan of iemand een Scheeve mond, Blind oog, of horlevoet heeft?
T: De proportie bestaat daar niet in, het bestaat in de Leedematen, haar lengte, dikte, en breedte.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] T: [ndr: draughtsman] Have you also drawn the human figure, with all its proportions? S: [ndr: painter] Yes, certainly, already during the first year. T: So you must know it inside out, and that of the woman as well, I presume? Without a doubt you also know very well, how both these proportions differ? S: I believe so, yes, if I would put some effort into it, but why would I? Those things are self-explanatory, because when I have the life in front of my, then I imitate without hesitation, as correctly as a thread. T: Yes? But are you able to recognize the errors that are in the life and resolve them? Because if one does not know the proportion thoroughly, and of which a perfect figure consists, then one cannot see whether it is good, either. S: The life cannot miss; Do you mean I cannot see whether someone has a crooked mouth, blind eye or club foot? T: That is not what the proportion consists of, it consists of the body parts, their length, thickness and width.
Conceptual field(s)
Quotation
Ten anderen, zo moetmen de Volmaakte Teekenkonst, Proportie, Anathomie, Aktie, Kleedinge, de Graacelykheid van ’t alderschoonste Naakt, en meer andere Deugden verstaan, eermen dezelve werken, met een keurig oog kan beschouwen. Wat de Proportie aangaat, die hebben zy zo wonderlyk wel na de waardigheeden der Beelden weeten te verkiezen, dat’er geen Konstenaar in de waereld iets op te zeggen kan hebben, ja zodanig, dat de Goden, met noch een byzondere omtrek geteekent zyn, zo welstandig en heerlyk, dat alle kenders aanstonds kunnen zien, dat’er meerder Groots en Gracelykheid in speeld, als die der andere beelden. Een Schilder kan dan niet beeter doen, om dezelve weetenschap te doorgronden, als het welgemaaktste Model dien hy krygen kan, met een zelve Aktie gesteld, op zyn alderkorrektste, en suiverste naar te teekenen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Furthermore, one should understand the perfect Art of Drawing, proportion, anatomy, action, drapery, the gracefulness of the most beautiful nude, and many other virtues, before one can observe its works with a judicious eye. What the proportion is concerned, they [ndr: the ancient artists] have been able to select it so perfectly after the dignity of the figures, that no artist in the world can say anything about it, yes to such a degree that the gods have been drawn with a special contour, so harmonious and delightful, that all connoisseurs can immediately recognize that there is more greatness and gracefulness in them, than in the other figures. A painter can do nothing better, to comprehend its knowledge, than to draw in the most correct and pure way after the most well-made model that he can get, posed with a similar action.
Conceptual field(s)
Quotation
T: Lang, Maager, Kort, Dik, Scheef, of Krom; de Proportie is, en blyft altyd de zelve, dat ’s te zeggen, het beeld zeeven hoofden lang; Armen, Beenen, Handen, en Voeten desgelyks, ja tot de minste gedeeltens toe.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] T [ndr: draughtsman]: Tall, skinny, short, fat, lopsided or bent; the proportion is and remains always the same, that is to see, the figure seven heads tall; arms, legs, hands and feet the same, yes until the smallest parts.
Conceptual field(s)
Quotation
Hier in komt u eerst voor een grondige kennis der gestalten of proportie, en der passiën of kenteekens der hertstogten te hebben, op dat gy aan uw beelden, niet alleen haar natuurlyke beweging weet te geven, maar ook waar uit deze onstaan, aan ’t oog kennen doed […]
[D'après DE LAIRESSE, 1787, p. 56:] Il faut d’abord que vous ayez une connoissance approfondie des proportions du corps humain, & des effets de passions, afin que vous sachiez, non-seulement donner à vos figures les attitudes & les mouvemens qui leur conviennent, mais que vous puissez rendre, en même tems, raison de ce qui vous détermine à les représenter de cette manière […]
Conceptual field(s)
Quotation
Indien iemand overzulks dan begeerig mogt zyn om te weeten waar hy deze schoonheden zal vinden, dien wys ik allereerst na de Boeken welke van de volmaakte proportien, en waar in de regte bevalligheden bestaan, handelen; terwyl hy daar mede bezig zynde, gestadig de beste Pleisterbeelden voor oogen dient te houden, om alzo zynen geest te oeffenen, en daar door een vast oordeel te verkrygen.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 290:] Si l’on est curieux de savoir où l’on peut puiser les connoissances du beau, nous dirons que c’est dans les livres qui en traitent & qui indiquent les règles des belles proportions du corps humain, en ayant en même-tems devant les yeux les plus parfaits modèles en plâtre des statues antiques.
Conceptual field(s)
Quotation
De strydigheid der beweegingen is op redenen gegrond, die men door de oeffening in 't kort van buiten kan leeren, ja zelf anderen daar in onderwyzen; gelyk mede de verdeeling der leedemaaten, of proportie; dewyl dezelve, volgens de stelling van Albert Duurer, wiskonstig kan beweezen werden; de schaduwe en daaging desgelyks, door middel van de Perspective of Doorzichtkunde.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 321-322:] Le contraste des attitudes ou des mouvemens des figures est fondé sur des règles certaines, dont on peut s’instruire en peu de tems, & qu’on peut même enseigner aux autres. La proportion des membres peut pareillement être démontrée d’une manière géométrique, ainsi que l’a remarqué Albert Durer ; & il en est de même du clair-obscur, dont on acquiert une connoissance fondée par les loix de la perspective.
Conceptual field(s)
Quotation
Gelyk in de Zang-en Speelkonst een zuiver gehoor, alzo werd in deze oeffening der Konst [ndr : Conterfeitsels] een zuiver gezicht, vereischt. Zonder dit kan men onmogelyk een goed Meester hier in worden, dan by geval; aan 't welk dan al onze welvaart is hangende. Ik verstaa hier door een zuiver gezicht zulk een, dat door bekwaame zinnen, en niet door eigene liefde of neiging, gedreeven en geregeerd werd; waar na vereischt word. Een uittermaaten nette en naauwkeurige tekening, bestaande in een volkomene waarneeming der proportie, of verdeeling der ledemaaten, en zulks niet alleen in het aangezicht, maar van het geheele ligchaam met al zyn toebehooren, om het zelve op de aangenaamste wyze te vertoonen, op dat alle, die het beschouwen, van wat gewesten zy mogen weezen, altoos den persoon door het afbeeldsel konnen erkennen; 't geen zeer fraay kan geschieden door de mode met het schilderachtige te vermengen, gelyk die groote Meester Lely gedaan heeft […] Daar en boven moet men, in de twede plaats, een grondige kennis van de bevalligheid hebben, zo in de verkiezing van het licht, als de plaatsing van het voorwerp tegens het zelve, en om de tronie op haar schoonst en voordeeligst te vertoonen; benevens dit het ligchaam desgelyks op de welstandigste en natuurlykste wyze te schikken. In deze twee hoofdpunten, en der zelver waarneeming, meen ik dat het aller-voornaamste dezer Konstoeffening bestaat.
Men voeg'er noch dit, voor het derde, by, als 't geen wel den grootsten luister daar toe aanbrengt, te weeten de Coloriet, op dat ieder mensch en ieder deel zyne eigene koleur bekome, en niet zodaanig een als zy by geval hebben, maar zo als zy gewoonlyk zyn en in hunnen dagelykschen ommegang zich vertoonen. Dat de Schilder zich wel wagte voor een byzondere neiging tot deze of geene manier, even als zommige, welker werk hier door beter voor 't hunne bekend word, als de persoon door de schildery van hunne hand aan zyne vrienden en bloedverwanten. Noopende de daaging, hier aan is veel gelegen, om die op man of vrouw toe te eigenen: want vermits het vrouwelyk geslacht gewoonlyk meerder tederheid en bevalligheid bezit, zo heeft het zelve, boven den man, ook het schoonste en aangenaamste licht noodig.
[D'après DE LAIRESSE 1787, vol. 2, p. 132-134:] Comme il est nécessaire pour être un bon musicien, d’avoir une oreille bien exercée, il faut de même pour exceller dans la peinture de portraits, avoir une grande justesse d’œil, sans laquelle il n’est pas possible de devenir un bon maître que par hasard. J’entends ici par un œil juste, celui qui est conduit par un esprit réfléchi, & non par l’amour-propre ou par la passion. Ensuite, il faut posséder un dessin correct, c’est-à-dire qu’on doit bien savoir les proportions & les divisions, non-seulement de la tête, mais de tout le corps en général, afin qu’on fasse connoître la personne par le portrait ; ce qui doit être exécuté de manière agréable, en donnant aux vêtements actuellement à la mode une disposition la plus élégante [ndr : pittoresque] qu’il est possible, ainsi que le grand Lely en a montré l’exemple […] Il faut de plus savoir faire un choix heureux de la lumière & de la manière d’y exposer la personne qu’on veut peindre, afin que la physionnomie fasse le meilleur effet possible ; & donner en même tems l’attitude la plus aisée & la plus gracieuse au corps. Le coloris, qui produite un si bel effet quand il est bien employé, est une partie dont il n’est pas moins nécessaire de s’occuper que des autres ; car il faut que la personne en général & chaque partie en particulier ait le ton de couleur qui lui est propre dans sa manière habituelle d‘être, & non pas quand elle est agitée par quelque passion extraordinaire. Le peintre doit surtout bien se garder d’adopter une manière particulière, ainsi que l’ont fait quelques maîtres, dont il est plus facile de reconnoître le pinceau, que la personne dont ils ont fait le portrait. Le choix de la lumière pour les deux sexes est d’autant plus essentiel que la femme , ayant plus de grace & de délicatesse que l’homme, demande par conséquent aussi un clair-obscur plus agréable & plus beau.
Conceptual field(s)
Quotation
HEt is een ontwyffelbaare waarheid, dat het verschiet in een gemeen Tafereel dat deel des zelfs is 't geen van ons afwykt, vermindert en verflaauwt: en de horisont is een uiterste verheid die ons gezicht bepaalt. In de Plafonds, in tegendeel, is ons verschiet, en de bepaaling van ons gezicht het firmament of der sterrenhemel, waar door de voorwerpen, hoe hooger zy zyn, hoe kleender in gestalte werden en verminderen, ja uit ons gezicht verdwynen, niet alleen in de proportie en netheid, maar ook in de koleur.
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 451-452:] It is obvious that the Offskip, in a common Picture, is the Part which retires or goes off from us, lessens and grows faint, and that the Horizon is an utmost Distance, limiting our sight. Contrary, in Cielings, our Offskip and Boundary of Sight is the Firmament or starry Sky ; whereby Objects, the higher they are, lessen the more, even to Insensibility, not only in their Proportions and Neatness, but also in their Colours.
Conceptual field(s)
Quotation
Niemand moet twyffelen of de Graveerkunde is een deftige en lofwaardige konst, zo wel ten opzichte van de Schilderkonst, als de Schilderkonst ten opzichte van de natuur: want gelyk de laatste de natuur tot modél of voorwerp heeft, die zy met het penceel trouwelyk nabootst, zo bootst de Graveerkunde desgelyks de Schilderkonst met de naald of het graveeryzer zodanig na, dat'er niets aan ontbreekt dan alleen de koleur, welke echter noch, des noodts zynde, daar by gevoegd kan worden. De Schilderkonst bestaat in een zuivere, nette, en welgevolgde tekening, proportie, dag en schaduwe: de Graveerkunde is voornaamentlyk mede daar op gegrondvest. De Schilderkonst maakt een onderscheid tusschen het gemeen licht en het zonnelicht: de Graveerkunde van gelyken, of kan het doen. In't kort, daar is niets dat den een met de penceel verricht, of den ander kan het met de naald of het yzer mede uitdrukkken, zo wel allerhande stoffen, wol, zyde, zatyn, linnen, glas, water, goud, hout, steen &c.
[D'apres DE LAIRESSE 1738, p. 630:] The Art of Engraving is questionless noble and praise-worthy ; because it respects Painting, as Painting does Nature : For as the latter has Nature for it’s Model or Object, which it faithfully imitates with the Pencil ; so Engraving likewise copies Painting, either with the Needle or Graver, in such Manner as only to stand in Need of Colours ; which, when required, may be added to it. Painting consists in a neat and good Outline [ndr: drawing], Proportion, Light and Shade : And these are also the Foundations of Engraving. Painting distinguishes between common Light and Sunshin : Engraving does, or can do, the same. In fine, whatever the one performs with the Pencil, the other can express with the Needle or Graver, and as neatly, wheather Stuffs of all Kings, Wool, Silk, Sattin, Linnen, Glass, Water, Gold, Wood, Stone &c.