PROPORTIE-MAAT (n. f.)
FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
En dewijl dan uyt al ’t geseyde genoegsaam openbaar is, dat de Schoonheyd der Lichamen moet gesogt werden, in de wel gemaaktheyd der Deelen, en proportionele onderschikking tot het geheel; {Proportie en schikking, de voorname oorsaak van Schoonheyd.} Soo volgd van selfs dat d’ondersoeking van de Proportie, soo in ’t algemeen geheel, als in ’t bysonder van de Leden, een voornaam deel der Mensch-kunde is: Sulx dat den Schilder die sich daar in wil volmaken, benoodigt is, sijn hulp in veel en verscheyde dingen te soeken; Onder welk, de beschouwing van het Leven, de Schilde-konstige Anatomie, de Proportie-maat. De Schoone toegestemde Voorbeelden, en de gesonde Reden, de voornaamste zijn; In welk ook alle fraye Meesters, met goeden uytslagh haar hulp gesogt hebben. {Waar die moet gesogt werden.} Want de beschouwingh van ’t Natuurlijk Leven, kan den Schilder de Schoonheyd door verbeeldenskragt in alle voorval, doen voor oogen komen. D’Ontleding sal hem het maaksel en dienst van alle Beenen, Muskelen, Deelen en Ledematen aanwijsen. De Proportie-maat sal hem de goede Leden-stemmingh des geheelen Lichaams wijs maken. De Schoone Voorbeelden, sullen hem in sijn verstandt ondersteunen, en als een Toetsteen aanwijsen, waar in hy dwaald. En de gesonde Reden sal hem als een trouw Meester onderwijsen,[…]
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] And while it is sufficiently clear from that what has been said so far, that the Beauty of the Bodies has to be searched for in the good creation of the Limbs and the proportional order to the whole; {Proportion and order, the main cause of Beauty.} It automatically follows that the investigation of the Proportion, both in the whole and especially of the Limbs, is an important part of the Anatomy: So much so that the Painter who wants to perfect himself in it, needs to find assistance in many and different things; Amongst which, the observation of Life, the painterly Anatomy, the mesure of Proportion, the Beautiful accepted Examples and the healthy Reason are the principal; the good Masters have also found their assistance there with great results. {Where it should be found.} Because the observation of the Natural Life, allows the Painter to bring the Beauty to mind on any occasion by means of the power of imagination. Dissection will illustrate the structure and function of all the Bones, Muscles, Parts and Limbs to him. The mesure of Proportion will teach him the good balance between Limbs of the whole body. The Beautiful Examples will support him in his mind and as a reference will point out where he is mistaken. And the healthy Reason will instruct him like a loyal Master, […]
Conceptual field(s)
Quotation
De Leden-stemming en Proportie-Maat, is by d’Antike Konstenaren altijt in groote waarde gehouden; en hebben in verscheyde Voor-beelden blijk gegeven, datse die grondigh verstonden. Telekles en Theodorus, maakten yder de helft van het Beeld van Apollo Pythius, d’een was in ’t Eyland Samos, en d’ander was te Ephesen. En nochtans pasten bey dese stukken soo wel tot makander, dat men niet anders souw geoordeeld hebben, of het Beeld was uyt de hand van eenen Meester gekomen. ’t Geen hun waarlijk sonder d’aldernaauwkeurigste kennis der Proportie, onmogelijk sou geweest hebben.
d’Algemeene Proportie van een Schoon Mensch-beeld kan onses agtens kort, en met weynig omslag voorgesteld werden; en het is niet geheel noodig soo veel arbeyds, soo veel Modellen en soo veel seggens, als sommige wel gedaan hebben, over hoop te halen: die doch met al haar verscheyde Voor-beelden, meer dan de helft te veel, en op het duysentste deel, niet genoeg en hebben gedaan. Want soo men in de Mensch-kundige Proportie onderneemd, meer als eenige weynige regels, van de algemeene regtschapenheyd der Menschen genoemen, te stellen, soo salmen sich tot een oneyndig getal Voor-beelden verpligt vinden; en soo doende geduurigh te veel, en t’elckens te weynigh doen. Met moet voornamelijk in dese Oeffening aanmerken, dat de nette Proportie-regel niet voegsamer kan ondersogt werden, dan in een Beeld, dat in een Simpele, dat is, in een Enkele en eenvoudige regt opstaande stand, buyten alle werking of actie, geplant is.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] The division of the limbs and the mesure of Proportion have always been held in great value by the Ancient Artists; and they have shown in several Examples, that they understood them well. Telekles and Theodorus both produced half of the Statue of Apollo Pythius, one was on the Island Samos, the other in Ephesos. And yet both these parts fit so well together, that one could not have judged differently than that the Statue was from the hand of one Master. Which would have been impossible to them without the most thorough knowledge of Proportion. The General Proportion of a Beautiful Human figure can be explained quickly and without much elaboration; and it is unnecessary to come up with that much work, that many Models and so many words, as some have done: who yet, with all their different Examples have done more than half too much and not enough on the per mille [ndr: i.e. the smallest parts]. Because as one sets out to form more than just a few rules in the Human Proportion of the general uprightness of Man, one will be obligated to [ndr: create] an endless number of Examples; and as such will repeatedly do too much and often too little. For this Practice one should most of all notice that the proper rule of Proportion cannot be investigated more appropriately, than in a Figure, that is placed in a Simple, i.e. a Single and uncomplicated upright position, exempt of any movement or action.
TELEKLES, Apollo Pythius, antique sculpture (dans GOEREE 1682, p. 43-44)
THEODOROS, Apollo Pythius, antique sculpture (dans GOEREE 1682, p. 43-44)
Goeree uses the terms ‘ledenstemming’ and ‘proportie-maat’ next to eachother, suggesting a distinction between the two terms which does not become apparent in this extract. I have tentatively translated the term as division of the limbs. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
d’Algemeene Lengde van een regtschapen Mensch, werd in ’t gemeen gegist op ses Voet-maten; gelijk ook sommige maar ses van haar eygen Voeten groot zijn; en alsoo weynigh meer dan ses Hoofden Lank zijn; dat eenige tot geen Regel willen aangenomen hebben, om datmen in de Teykenkunde algemeender de Lengde van Agt Hoofden gewoon is te geven. Om een Proportie-Maat te Verkiesen, waar mede men een geheel Mensch-beeld kan uytmeten en Proportioneeren, is tot noch geen bequamer Deel uytgevonden, dan het Hooft; ’t Welk hier, als de Modulus, of Maat-zet in de Bouwkunde genomen werden. {’t Hooft kan voor de Modulus, of Maatzet van ’t Lichaam genomen werden.}
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] The Common Height of a well-built Man, was generally guessed at six Feet-sizes; as some people measure truly only six of their own feet; and therefor are a little Taller than six Heads; some have not wanted to accept this as a Rule, since it is more common to take the Height of Eight Heads. No better Limb than the Head has yet been invented as a mesure for Proportion with which one can measure and proportion an entire Human figure; Here it [ndr: the head] is taken as the Modulus or Unit of Measure in the Art of Building. {The Head can be used as Modulus or Unit of Measure of the Body.}
The term is here connected to the term Modulus, as it is used in architecture. Goeree had finished his book on Architecture the previous year (1681). [MO]