HANDELING (n. f.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
PRATIQUE (fra.)TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
6 Voorts nae handelinghe, is niet te versmaden
Een boots leeren stellen, vast sonder wancken, {Daer hoefde wel een Boec, tot een begin der Schilder-jeught, om op een lichte wijse een Beeldt te leeren stellen, ende so voort tot meer volcomenheyt leydende.}
Op eenen voet, die t’lichaem heeft gheladen,
Ghelijck in d’Actitude wordt gheraden :
Laet op den staenden voet de heup uyt swancken.
Nu grootlijcx waer een groot Meester te dancken,
Die in sned’ uytgaef u, o Ieucht, ter jonsten,
Een A.b. boeck, van t’begin onser Consten.
[D'après NOLDUS 2008, p. 36: ] 6 Ensuite, il ne faut pas dédaigner de regarder des manières de faire pour apprendre à poser une figure stable, qui ne chancelle pas, sur un pied qui porte tout le poids du corps comme je le recommande dans le chapitre sur l’Attitude : faites un déhancement du côté du pied immobile. On serait très reconnaissant envers un grand Maître S’il faisait graver pour vous, Ô jeunesse, Un Abécédaire illustré d’initiation à notre Art.
Conceptual field(s)
Quotation
37 Al soudemen soecken op veel manieren,
nae t’leven, oft handelingh aenghename,
Ghestadelijck op grondighe papieren,
Met sap al wasschende bladers te swieren,
Hopend’ ofmer al metter tijdt toe quame :
Doch, ten schijnt niet alst bemuysde lichame
Leersaem Const : want bladen, hayr, locht, en laken,
Dat is al gheest, en den gheest leert het maken. {Bladen, hayr, locht, en laken, quaet te leeren, wesende een gheestich dinghen.}
[D'après NOLDUS 2008, p. 134-135:] 37 Même s’il faut chercher, de maintes manières, - d’après la vie ou d’après des modèles agréables -, à jeter – au lavis – des feuillages sur des papiers teintés, en espérant s’accomplir avec le temps, cela ne paraît pas être, au contraire des corps musclés, un Art qu’on peut apprendre. Car feuilles, cheveux, ciels et drapés relèvent de l’esprit, et seul l’esprit peut nous y guider. {Les feuilles, cheveux et drapés sont difficiles à apprendre parce que ce sont des choses de l’esprit.}
Conceptual field(s)
Quotation
23 maer ten lesten met vlecken en rouw’ streken,
Ginck hy zijn wercken al anders beleyden, {Tiziaen, veranderde zijn handelinghe, datse van verre alleen woude ghesien wesen.}
Welck natuerlijck wel stondt, als men gheweken
Wat verre daer van was, maer niet bekeken
Van by en wou wesen, het welck verscheyden
Meesters willende volghen in’t arbeyden,
En hebbender niet van ghemaeckt te deghe,
Dan een deel leelijck goets ghebracht te weghe.
[D'après NOLDUS 2008, p.] 23 Mais, vers la fin, il réalisa ses œuvres d’une façon très différente, {Titien changea sa manière de peindre, de sorte que sa peinture ne pouvait être vue que de loin.} avec des taches et des touches grossières, et cela faisait un bel effet, si on prenait un peu de distance. Mais, elles ne pouvaient pas être vues de très près. Certains Maîtres, qui on voulu imiter cette technique, n’ont pas pu faire quelque chose de mieux qu’une série de croûtes hideuses.
Conceptual field(s)
Quotation
Dies behoort een goed Konstenaar voor ’t eerste daer nae te trachten, dat sijn werck niet en schijne in alles met de Tafereelen van andere vermaerde Meesters over een te komen; ghebeurt het onder en tusschen dat de gantsche gheleghenheydt sijnes wercks een sekere ghelijckheydt met de voorighe stucken van andere Konstenaers uyt wijst; soo moet hij in de tweede plaetse besorghen dat hy dese gelijckheydt niet by gevalle, maer met opset schijne ghetroffen te hebben, ’t Staet yder een vry den eenen ofte den anderen Konstenaer, van weghen dese of ghene deuchdt, hooghe te verheffen: wat my belanght, die Konstenaers spannen, mijnes dunckens, de kroone boven d’andere, de welcke d’oude Konst ontrent een nieuw argument naerstighlick oeffenen, om haere Schilderyen door dit middel met het aengename vermaeck van een ongelijcke gelijckheyt behendighlick te vervullen. Soo staet ons oock alhier aen te mercken, dat dit aldermeest by hun in 't werck gestelt moet worden, wanneer sy door eenen loffelicken naer-yver worden aen ghedreven, om dese bevalligheydt van een ongelijcke ghelijckheydt in soodaenighe wercken uyt te drucken die met de treffelicke Stucken der voorigher Meesters maer alleen in de bequaeme handelinge souden over een komen.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] This is the first that a good Artist should aim for, that his work does not seem to resemble the scenes of other famous Masters in everything; if it happens nonetheless that the whole occurrence of his work shows a certain similarity to the previous pieces of other artists; then he should secondly take care that he appears to have made this similarity not by accident but on purpose, It is open to everyone to highly esteem some Artist or another because some virtue: what is important to me, those artists, in my opinion, beat the lot, who practice the old Art diligently regarding a new subject, to fill their Paintings by this means with the pleasant entertainment of an uneven similarity. As such we can remark here as well, that this should be done by them the most when they are driven by a praiseworthy envy to express this gracefulness of a uneven evenness in such works that only resemble the striking Pieces of previous Master in the able treatment.
Conceptual field(s)
Quotation
Daer is maer eene Konst ende maniere van Schilderen, in welcke Zeuxis, Aglaophon, Apelles een verscheyden handelinghe volghden; ende nochtans en was daer onder dese groote Meesters niet eenen dien yet tot de Konst scheene te ontbreken.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] There is but one Art and manner of Painting, in which Zeuxis, Aglaophon, Apelles followed diverse treatments; and yet there none of these great Master seems to lack something with regard to the Art.
Junius distinguishes between the term ‘manier’ (manner) and ‘handeling’ (treatment). He states that there is only one manner, but that different ancient masters all had a different treatment. He adds that the work of all these masters is agreable and as such makes clear that differences in treatment are not undesirable. [MO]
Conceptual field(s)
ANGEL, Philips, Lof der Schilder-Konst, Leiden, Willem Christiaensz van der Boxe, 1642.
2 quotationsAngel marque une opposition entre l’imitation de la nature et la notion de “handeling”, à lire ici comme une sorte de “manière” au sens relativement négatif du terme. Il s’agit ici d’un véritable critère d’appréciation esthétique, une peinture du meilleur maître devant pouvoir être reconnue, non par sa manière mais par le caractère exceptionnel de ses ressemblances avec la vie.
Quotation
[…] gaen wy eens toe om te bewijsen dat het veel loffelicker is de Natuyre, dan andere Meesters handelinge te volgen; want, andere Meesters maniere na te bootsen, is hatelick; de Natuyre te volghen, is prijsselick. […] Maer hoe sullen wy dat volghen? Sullen wy het soo maecken dat yder een kan sien om dat het op sodanige maniere gemaect is, dat het van die, of die Meester zy? neen geensins: want soo lange als dat bespeurt werdt, en te kennen is soo doet de Meester daer noch al van 'tsijne te veel toe: maer soo hy het leven so weet te volgen datmen oordeelen kan dat het eygentlicke 'tleven na by komt, sonder nochtans de Meesters manieren daer in te konnen vinden die het ghemaect heeft; sulcken Geest komt Lof en Eere toe, ende sal boven andere gestelt werden: wech dan met andere Meesters handelinghe te volgen, (seer wel seyde Michaël Agnolo by dese gelegentheyt, die altijdt een ander achter-volght, en kan hem nimmermeer voor-by loopen, die geduerich van het hare daer toe brengen.
[proposition de traduction, Léonard Pouy:] […] nous allons démontrer qu’il est bien plus méritant de suivre la nature plutôt que la manière de faire d’autres maîtres, car imiter la manière d’un autre peintre est odieux, tandis que suivre la nature est louable. […] Mais comment la suivrons-nous ? La suivrons-nous de façon à ce que l’on puisse voir que c’est de telle ou telle manière que cela a été fait ou par tel ou tel maître? Non, assurément, car si cela peut-être visible et reconnu, alors ce maître aura mis trop de lui même dans son travail. Mais s’il fait en sorte d’imiter la vie de telle façon que les gens jugent que cela approche la vie avec naturel sans pouvoir y détecter la manière du maître qu’il l’a fait, un tel esprit mérite louanges et honneurs, et sera considéré comme supérieur aux autres. Aussi faut il cesser de suivre la manière des autres maîtres (à propos de quoi Michel-Ange déclara très justement : « Celui qui en suit toujours un autre ne le surpassera jamais »), qui apportent toujours quelque chose de leur invention.
Conceptual field(s)
Quotation
Laet ons […] verkiesen daer de meeste Lof door te bekomen is, soeckende de Natuyre die so overvloeyende in veranderlickheyt is, dat, wie de selve eygentlick na volght, noyt besloten en sal konnen werden, wie het ghemaeckt heeft; of ten waer dat yemandt het leven soo na-quam, dat men moste besluyten om dat het selve soo eyghentlick, en niet min veranderlick was, van soo een Meester ghedaen te zijn, om datmen noyt te voren van sulcke na-by-kominghe nae 'tleven gehoort en had' dan van hem; soo dat sulcx niet en wierdt besloten uyt sijn handelinghe, maer uyt de ongewoone over-een-kominge die het met het leven heeft.
[proposition de traduction, Léonard Pouy:] […] Choisissons donc le plus louable en suivant la nature, si abondante dans sa diversité que si quelqu’un l’imite de manière vraie, il sera impossible de déterminer l’auteur de l’œuvre. À moins que quelqu’un n’imite la vie d’une façon si naturelle et non moins variée, qu’on puisse en déduire que l’œuvre a dû être faite par un tel maître, car jamais auparavant on avait entendu parler de quelqu’un s’approchant autant du vif. Cela serait alors déduit non de sa manière de faire mais de sa ressemblance inédite avec la vie.
Conceptual field(s)
Quotation
Aengesien dat den Liefhebber in ’t vervolgh van dese Verlichterie-Kunde, dickwils van het aenleggen, schaduwen, diepen en hoogen sal gewaeght vinden, als zijnde de voornaemste doeningen in ’t oeffenen der Water-Verwen; soo sal het noodigh zijn, kortelijk van elcks yets tot grondighe verstaningh daer van aen te mercken, wantmen sonder grondige kennis daer van te hebben, tot de volkomene oeffeninghe deser Konste niet en kan komen.
Wy beginnen dan eerstelijck het aenleggen te verklaren, zijnde het begin van alle wercken diemen in dese Konst wil aenvangen. Aenleggen dan is, soo wanneermen eenigh dingh, met eenerhande Coleur van Verwe diemen daer toe verkiest, na sijn believen vlack en eenparigh aenleyt en simpel overdeckt, sonder eenighe schaduwe of dagh waer te nemen. Aengeleyt zijnde, soo volght wanneer dat Coleur droogh is, datmen het uytschaduwe en verdiepe, ghelijckwe dat doorgaens in ’t vervolgh soo sullen noemen; en geschiet op die gront, welcke te vooren aengeleyt is; sulcks geschiet altijt door een Verwe welcke veel vetter, stercker ofte bruynder is, als die daer sy mede beleyt is: waer door dan de Parthyen van doncker en licht onderscheyden en afgepaelt werden; alsoo datmen de schaduwen, en de vlackheydt der dingen kan beseffen, en siet uytheffen, daer sy te vooren plat schenen; (…)
Nu de derde waernemingh die is verhoogen, welcke op de lichte plaets van alle dingen, als daer den dagh sonder eenige schaduwe het sterckst opvalt, moet geschieden; en komt dese verhoogingh meest te geschieden op hooge en uytsteeckende parthyen, gelijck aen de Menschen op de Kaecken, boven op de Neus, op het Voor-hooft, Kinne, Schouderen, Borst, Billen, Elleboogh, Knyen, &c. Van gelijcken in Kleedinghen op de ployen, en vlacke deelen der Ledematen die door deselve werden uyt-gedruckt; en voorts alles wat sich boven de vlackte verheft; dit doetmen met een lichter Verwe en blyer Coleur, als daer ’t mede aengheleyt is: en verhooght het alsoo als het na sijn Trap min of meer, na het sterckste licht aerdende, verlicht is, om dat te doen ronden en voorkomen, &c. (…)
de schaduwen nu diemen op het Gront-Papier doet, komen oock over een met de schaduwen diemen in ’t Schilderen met een stercker Verwe over ’t aengeleyde heen leght; de hooghsels komen van gelijcke over een; de diepsels accordeeren met de toetsen, diemen hier en daer inde Teyckeningh inset; invoegen geen onderscheyt tussen het Teyckenen en Verlichterie-Schilderen en is, als de handelingh vande Pinceel, en datmen sich telckens inbeelt dat yeder aangeleyt Coleur daermen op Schilderen moet, een soort van Gront-papier is daermen op Teyckent, en datmen voor die tijt de handelingh van Teyckenen oeffent, diemen wassen noemt. Staet oock noch aen te mercken, datmen de schaduwen, diepsels en hooghsels alle tijt moet schicken, na dat het Coleur vande gront-vlackte is, op welckmen die komt te leggen: want die niet evenredigh zijnde, soo sullense of te hart, indiense te sterck zijn, ofte flets en Kernemelkachtigh by aldiense niet behoorlijck krachtigh en zijn.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As the Amateur will often find the building up , shadowing, deepening and heightening discussed in the continuation of this Verlichterie-Kunde, as they are the principal actions in the practice of Watercolouring; as such it is necessary, to briefly mention something for the profound understanding of them, because one cannot acquire a perfect practice of this Art, without profound knowledge of it. We start first by explaining the building up, being the start of all that one wants to do in this Art. Building up is, when one builds up a thing, with any Colour of Paint that one choses for it, flat and uniformly as is desired and simply covers, without paying attention to any shadow or light. Built up, once the paint is dry, one continues by shadowing and deepening, as we will call it from now on; and it is done on the ground, which was build up beforehand; it is always done by means of a colour that is greasier, stronger or darker than the one with which it was build up: because of which the Parts of dark and light are discerned and framed; that is, that one can recognize the shadows and flatness of things, and see them rise, while they appeared to be flat before; [...] The third observation now is heightening, which should happen at the light spot of all things, where the light falls strongest without any shadow; and this heightening mostly occurs on high and protruding parts, such as on Humans on the Jaws, on top of the Nose, on the Forehead, Chin, Shoulders, Breast, Buttocks, Elbow, Knees, etc. . Similarly in Clothing on the folds, and flat parts of Limbs that are expressed by it; and furthermore everything that raises itself above the surface; this is done with a lighter Paint and happier Colour, as the one with which it is build up: and heighten it in a way as it is lit up more or less according to its level, towards the strongest light, to round it and make come forward, etc. [...] now the shadows that are made on the grounded Paper, also coincide with the shadows that, in Painting, one places over the first layer with a stronger Paint; the highlights also coincide; the depths accord with the touches, that are placed here and there in the Drawing; and there is no difference between Drawing and Illumination-painting, as the handling of the Brush, and that one often imagines that every applied Colour on which one has to Paint, is a kind of grounded paper on which one Draws, and that one practices the manner of Drawing beforehand, which is called washing. It may also be remarked, that one should always place the shadows, depths, highlights, after the Colour of the ground-surface, on which it is placed: because if these are not corresponding , they will be too hard – if they are too strong – or too weak and Buttermilk-like – if they are not sufficiently strong.
Conceptual field(s)
Quotation
Soo mach oock dese Coloreeringh aen alle andere Dieren van gelijcke slagh toegepast worden; als daer sijn, Ossen, Koeyen, Stieren, Honden, &c. Want alle ’t gene een Coleur is, heeft eenerley handelingh.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As such this Colouring may be applied to all other Animals of similar types; such as, Oxes, Cows, Bulls, Dogs etc. . Because all that has the same Colour, has a similar handling.
Conceptual field(s)
Quotation
Eyndelingh soo moetmen neffens alle ‘t gene voorseyt is, voornamentlijck tot het Schildern, arbeyden om grondigh den aert, kracht en vermogen der Verwen, Olyen en Vernissen, ontrent het Coloreeren te kennen, die oock wel ende veranderlijck te ordineeren, ende na vereys van saecken, aengenaem ende met modestie op sijn jyste plaets wel te schicken en natuerlijck aen yder dingh toe te eygenen; {Aert der Verwen moet verstaen worden.} ten eynde men niet en late blijcken, datmen sich opde schoone Coleuren verlaten, of de ware Deught van sijn Tafereel door een enckel Verwengepronck gesocht heeft. Van gelijcken moetmen weten, hoemen de Verwen, soo in het Doodt-Verwen als in ’t Op-Schilderen sal temperen, handelen en aenleggen, en hoedanigh deselve helder, gloeyent, ende schoon op den ander komen te decken, ende sich mackelijk Schilderen laten: {Handelingen der Verwen moet verstaen worden.} invoeghen sy verstandigh ghehandelt en playsant gecololeert [sic, ndr.] moghen schijnen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] At last one should, besides all that has been said thus far, for Painting one should principally work to thoroughly know the nature, power and capacity of the Colors, Oils and Varnishes, with regard to coloring, also knowing how to compose these well and with variety, and pleasantly and modestly placing it on the right place and apply it to each thing in a natural way after the demand of the case; {The nature of the Colors should be understood.} so that one does not show that one has leaned on the beautiful colors or has based the Virtue of his Painting only by the splendor of colors. Similarly one should know, how to mix, treat and apply the colors, both in the dead-coloring and in finishing, and how they will cover the other [colors] in a clear, glowing and beautiful [way] and let them be applied with ease: { The handling of the colors should be understood.} so that they may appear wisely treated and pleasantly colored.
Conceptual field(s)
Quotation
{Aenden Meester en ’t goet onderwijs veel gelegen.} Dies wy in ’t voorby gaen, hier niet wel konnen na-laten aen te mercken, hoe veel daer is gelegen aen een goede onderwijsinghe, en daerom diende wel acht gegeven te worden om sich eenen goede Meester te verkiesen, die te gelijck een goede maniere van onderwijsinghe, en een brave kennis en handelingh van Teyckenen heeft: want de Wagen gaet ghemeenlijck soo, als den Voerman gestelt is. Ten gaet oock niet altijdt seecker dat groote Meesters goede onderwijsers zijn, maer gheluckigh zijnse die beyde dese deughden in sijnen Meester vint:
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {Much depends on the Master and the good instruction.} We cannot neglect to remark here, how much of it depends on the good instruction, and therefore one should pay good attention to select a good Master, who simultaneously has a good manner of teaching and a good knowledge and manner of Drawing: because usually the wagon goes the way the conductor is placed. Moreover, it is not always certain that great Masters are good teachers, but lucky are those who find both virtues in their Master:
Conceptual field(s)
Quotation
{Opmerking over de Volg-Konst.} Staet oock noch voor af, aen te mercken datmen de Kinderen door de Konst van navolgingh of nabotsingh tot alles dat de Schilder-Konst aengaet, kan aenleyden, want dewijl het onmogelijck is alles dat de Teycken-kunde vermagh te doen, in ‘t bysonder voor te schrijven, soo brenght de Volgh-kunst, de Teycken-kunde een bysondere algemeene hulpe toe. Waer vintmen doch eenen Schilder (seyt Quintilianus), die alles ’t gene inde natuere voorvalt, heeft leeren af-teyckenen, nochtans en vint een konstigh Meester die de rechte maniere van navolgingh heeft, sich noyt verlegen, alles wat hem voorkomt, aerdigh af te beelden. Na datwe dan nu de Jonge Leerlingen, volgens d’onderwijsinge vande kleyne begintselen hebben leeren aen stoelen en bancken gaen, en datse door de eerse wijse van doen, het beginstel van navolgingh hebben verkreghen, soo moet men haer seer neerstigh en langhe besigh houden in het na-teyckenen van goede, welgehandelde en uytvoerighe Teyckeningen, welcke wy oordeelen veel nutter en bequamer te zijn dan eenige Print-kunst; {Teyckenen na Teyckeningen seer nut.} de reden daer van is om datse in een goede Teyckeningh niet alleen en sien de schickinghe, vaste Teyckeningh, verstandighe witheydt der omtrecken, dagh en schaduwe, toetsen en hooghsels, maer sy sien daer met eenen oock de maniere van handelinghe en Teyckenachtighen aert, ’t welcke sy in een Print niet en sien, en by gevolgh daer oock niet uyt leeren konnen, dan met langen tijdt en grooten verdrietigen arbeyt, sonder dickwils een vaste maniere te bekomen, maer maecken dat hunne dingen nu sus, dan soo, luck raeck, komen uyt te vallen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {Remark about the Art of Imitation.} Beforehand we should point out that one can stimulate Children to anything that concerns the Art of Painting by means of the Art of following or imitation, because although it is impossible to prescribe everything that the Art of Drawing entails separately, as such the Art of Imitation gives great assistance to the Art of Drawing. Where can one find a Painter (says Quintilian), who has learned to draw everything that occurs in nature, yet an artful Master who has the right manner of imitation is never wanting to nicely depict all that occurs to him. After we have gotten the young pupils going with the instruction of the small principles of imitation, and that they have obtained the principle of imitation by this first action, as such they should be kept busy diligently and long with the drawing after good well-executed and comprehensive Drawings, which we believe to be much more useful and adequate than any Art of Print; {Drawing after Drawings is very useful.} the reason for this is that in a good Drawing they will not only see the composition, steady Drawing, sensible whiteness of the contours, light and shadow, touches and highlights, but they will also see the manner of treatment and nature of drawing, which they cannot see and therefore cannot learn from a Print, except after a long time and great sad labour, often without obtaining a steady manner, causing that their things will sometimes occur like this or that, haphazardly.
This section is not included in the English translation. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
{Leerlingen is geraden de handeling van hun Principael te volgen.} Evenwel en is ’t niet ongeraden, dat de Jongelingen in het Na-teyckenen van Teyckeningen, deselve manniere en handelingh van hun Principael soecken na te volgen, op datse alsoo een begin van handelinghe mochten bekomen, die haer door het veel Teyckenen allenghskens tot een manniere schicken mocht, om hun al haer dagen by te blijven, en die haer eygen te maecken.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {Pupils are advised to follow the handling of their Original.} Moreover it is advisable that the Pupils attempt to follow the same manner and handling of the Original in the drawing after Drawings, so that they may obtain a beginning of a handling that may shape itself into a manner through drawing a lot, to stick with them until the end of their days, and make their own.
Conceptual field(s)
Quotation
De meeninge van dit Exempel [ndr: reference to illustration] eens wel verstaen zijnde, salmen sich gewennen dit te observeeren, en de geseyde lossigheydt (na gelegentheydt van tijdt) met kennis hier en daer in sijn Teyckeninghen weten te oeffenen; ten eynde ghy daer door een aerdige manniere en Meesterlijcke handelingh meught bekomen.
Staet oock noch wel aen te mercken, dat dit alles niet verstaen en wort van allerhande mannieren van Teyckenen, want het rouw en Schetsachtigh Teyckenen, meest in trecken en omtrecken bestaet, al-hoe-wel de lossigheydt en ongeachtheydt daer in oock een seer groot voordeel geven kan, wanneerse gheleerdelijck en wel op sijne plaets is toe-gepast.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As soon as one understands the meaning of this Example well, one will accustom oneself to observe it and (after a certain period) be able to apply with knowledge the aforementioned looseness to his Drawing; in order for you to acquire a pleasant manner and Masterly handling through it. It is to be remarked, that all of this is not applicable to all manners of Drawing, as the rough and sketch-like Drawing, exists mainly of lines and contours, although the looseness and carelessness can also provide great advantage there, when it is applied wisely and at the right place.
Conceptual field(s)
Quotation
't Is een groot geluk zeer goede teykeningen, om een goede handeling te leeren, al vroech na te teykenen; want zoo vint men in korten tijt 't gunt andere lang zochten. Anders vervalt men licht in een quaede manier, die men namaels bezwaerlijk kan verlaten.
[BLANC J, 2006, p. 107] C'est une grande chance, pour apprendre un bon[ndr: maniement du pinceau], de dessiner très tôt d'après d'excellents dessins. C'est ainsi en effet que l'on trouve rapidement ce que d'autres ont cherché pendant longtemps. Et l'on tombe autrement assez facilement en une mauvaise manière, dont il est ensuite difficile de se défaire.
Conceptual field(s)
Quotation
Dit zelve moetmen ook op gegronde papieren, in het aenwijzen der dagen of lichten, gedachtich zijn. Zijt ook spaerzaem met al te sterke glanssen, en laet den grond van 't papier zoo veel dienst doen, als't lijden kan: want het uiterste licht spaert men gemeenlijk, als een plichtanker, voor den uitersten noot, als in dingen die blinken. Want men moet zijn handeling nae den aert der dingen somtijts veranderen.
[BLANC J, 2006, p. 111] Il vous faut également prêter attention à cela en indiquant les jours ou les lumières sur des papiers teintés. Réservez dans ce cas les éclats trop forts. Laissez le fond du papier rendre autant de service qu'il le peut supporter. On ne réserve en effet habituellement la lumière la plus forte (comme une solution extrême) que pour l'utiliser en dernier ressort, comme c'est le cas des objets qui brillent. En effet, il faut parfois changer son tour de main suivant le caractère des choses: [...]
Conceptual field(s)
Quotation
Doch 't zy gy de dingen wilt eeven aenwijzen, of ten netsten uitvoeren, zoo laet doch de hand en 't penseel uw oog en oordeel gehoorzaemen, op dat uwe wijze van handeling met het natuerlijke in zijnen aert over een drage.
[BLANC J? 2006, p. 370] Mais que vous vouliez à peine indiquer les choses ou que vous vouliez les faire le plus nettement possible, il faut que votre main et votre pinceau obéissent à votre œil et à votre jugement, afin que votre façon de [ndr : faire ] se conforme au caractère du naturel.
Conceptual field(s)
Quotation
En om mede iets van de handelinge te onderwijzen. De gronden logten, boomen enz. legt men aan met een vlakke penseel; om de beste maniere te verkiezen, en de Puntigste penseelen gebruiktmen tot klein en zeer net werk, allerhande fijne strepen, en alle snelligheden;
[translation: BEURS, en préparation, transl. Myra Scholz:] And to give some instruction about working with them: Grounds, sky, trees, etc. are best applied with a flat brush, while the pointed brushes are used for small and very precise work—all sorts of fine lines and quickly drawn details, as for example, small twigs, fibers, veins, threads, hair, rigging of ships, and other things of this kind.
Conceptual field(s)
Quotation
Dus zal men alles naar de Wiskunde schikken, op dat ‘er niets aan haapere, en dit zal met ‘er tyd, ook zulk een vaste handeling veroorzaaken, dat men altyd wisse trekken zal geeven, in alle voorkoomende zaaken, ’t zy men die schetze of in ’t net stelle, daar men deze kleine beginzelen voorby gaande, niet anders als in ’t wild schermd, en nooit tot volkoome kennis, ontrent de zekerheid en vastigheid geraaken kan.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] So one should order [ndr: do] everything according to Mathematics, so nothing is lacking, and with time this will cause such a steady handling, that one will always provide strong strokes, in all occurring cases, whether they are sketched or neatly [ndr: in the final version], as – if one neglects these small principles – one does nothing but work at random, and will never obtain perfect knowledge regarding the certainty and steadiness.
Conceptual field(s)
Quotation
Elfde Les, p. 30
[…] zo zal het niet ondienstig zyn, dat wy tot het wit en zwart Kryon, op gegrond of blauw papier, overgaan. Om een goede en vaste handelinge, op zulk papier te verkrygen, is 'er‘geen beeter middel, als zich gestaadig naar gewasse Teekeningen of playster te oeffenen, want de gewoonte zegt het spreekwoord, is een tweede natuur. Waarom wy de Leerlingen, hier verscheide weezens in playster troonien voorzetten. In plaats datmen op het wit papier, zyn voorwerpen met de Schaaduwe plagt te doen ronden, niet datmen gantsch geen Schaaduwe meer zoude behoeven te maaken: dat is de meening niet, geensints; maar hier en daar weinig, zoo het de nood vereischt
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] […] as such it will not be un-useful to continue with the white and black crayon on grounded or blue paper. To obtain a good and steady handling on such paper, there is no better way than to steadily practice after washed drawings or plaster, because – the saying goes – the habit is a second nature. Which is why we place several figures in plaster in front of the pupils. Instead of attempting to make the objects round by means of shadows on white paper, – not that one should no longer need to make any more shadows, that is not the opinion, not at all - but here and there a little bit, as it is necessary.
Conceptual field(s)
Quotation
Doch het is niet alleen genoeg, dat men de Theorie, of kennis van deeze dingen weet, maar de Praktyk of Handelinge, moet’er by zyn.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Yet it does not suffice, that one knows the theory or knowledge of these things, but the practice or handling should be present too.
Conceptual field(s)
Quotation
Om tot de Handelinge te koomen, zullen wy voor eerst onderzoeken, wat het beoogt: namentlyk, of het zo noodzaakelyk is tot het uitvoeren van de voernoemde Konstwerken. Ten tweeden, hoe veelderly middelen daar zyn, om in ’t byzonder uit te munten. De vraag is dan, of die vier gezeide Konsten, zints een anderhalve Eeuw ( ten opsichte van het Manuaal,) niet merkelyk toegenoomen zyn, en noch meêr toeneemen, wel te verstaan, voor zo ver het uitvoeren betreft? Wy meenen van ja, en dat het onwederspreekelyk is. Voor eerst, hebben wy onder de Teikenaars, ontallyke voorbeelden, van vaste en suivere handelinge; [...] Waarlyk, het Manuaal is van uitsteekend groot vermogen, waneer de hand door de kennisse bestierd word: [...] Het Manuaal is, veelderly, ieder studie vereyscht het zyne.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] To arrive at the different manners, we will first investigate what it aims at: namely, if it is that necessary for the execution of the aforementioned art works. Secondly, how many ways there are, to excel specifically. The question is then, whether the four mentioned arts, have considerably increased and are still increasing, since one and a half century (with regard to the manual), for as far as the execution is concerned, to be clear? We believe they are, and undeniably so. Firstly, we have countless examples amongst the draughtsmen, of a steady and pure handling; […] Truly, the manual is of extremely great force, when the hand is guided by knowledge: […] The manual is manifold, each study demands its own.
Conceptual field(s)
Quotation
Om van verscheide handelingen, de beste en bequaamste te verkiezen, en aan te wennen, zullen wy tweederly voorstellen; de eerste om naar het Modél te teekenen, en d’andere om een Ordinantie uit te voeren. De eerste vaardig en vlug; om die Redens wil, dat het Leeven of Modél, zo haast verandert, en zo net niet weêr hersteld kan worden. De tweede bedaarder, met wat meerder tyd uitgevoerd, of zuiverder gehandeld: Geevende ieder voorwerp, naar dat zy voorkomen of wegwyken, min of meerder kragt. Den een kloekmoedig handelende, en d’ander Sagt en Eel: ten einde d’eene, natuurlyker wys na by schynt, en d’ander door een dunne damp beneveld, allengskens verzwakt, en uit het gezicht verdwynt. Het welk de Teekenaar, met Kreon, Pen, of Penseel, in zyn Ordinantie te weeg kan brengen, als een Schilder met Kouleuren en Penseelen. Een Graveerder niet uitgezondert, bestaand het zelve, in een handelinge der werktuigen, en gevoel der handen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] To select the best and most apt of the different manners, and get used to it, we will introduce two; the first to draw after the model, the other to execute a composition. The first [ndr: is] competent and quick; for that reason, that the life or model quickly changes and cannot easily be repaired [ndr: also: but in the same pose again]. The second [ndr: is] more modest, execute with a bit more time, or handled more purely: Providing each object, more or less power as they come forward or move away. The first handled strongly, the other soft and noble: so that the former appears closer to nature and the latter hazy by a thin mist, gradually weakened and disappearing from sight. Which the draughtsman can do with crayon, pen or brush in his composition, like a painter with colours and brushes. The Engraver not excepted, doing the same, by handling tools, and feeling of the hands.
Conceptual field(s)
Quotation
Nademaal de Handelinge van ieder studie in het zyne, het geene is, waar door de voorgemelde Konstwerken haar volkoomentheid verkrygen, zo zullen wy die van de Teikenkonst, vooreerst in ’t byzonder uitleggen, waar in die is bestaande. Wy stellen vast, dat de zin, door een vaste kennisse, de handen van de Teikenaar alleen bestierd, doch zonder de hulp van een geduurige oeffening, geen vruchten en zoude kunne voortbrengen, dan gebrekkelyk en zonder voordeel: ik zeg gebrekkelyk, ten opsichte van het uitvoeren eener gedagten; want wat kan het een Teikenaar baaten, al heeft hy noch zo een Sierlyke, Deftige, en Aangenaam Konsept ontworpen, als hy het niet naar vereysch van zaaken uitvoeren kan? Nademaal gelyk wy gezegt hebben, de handeling, alleen, in het voltoojen eens Konst stukwerks, d’uiterste bevalligheid en volmaaktheid toebrengt, waar van zyn meeste voordeel afhankelyk is.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] While the handling of each study on its own is that, by which the aforementioned art works obtain their perfection, as such we will first explain the one of the Art of Drawing specifically, what it consists of. We conclude that the intention, by means of a firm knowledge, guides the hands of the draughtsman on its own, yet without the help of a steady practice it would not be able to bring forth any results, but faulty and without benefit: I say faulty, with regard to the execution of one’s thoughts; because what is the use for a draughtsman, no matter what kind of graceful, solemn, pleasant concept he has designed, if he is unable to execute it as it is required? As we have already said, the manner alone, in the execution of a piece of art, brings forth the utmost gracefulness and perfection, of which its greatest benefit is depending.
Conceptual field(s)
Quotation
DE Handeling van het Penseel is tweederly, doch zeer verschillende van malkander, want de eene is een vloeijende, en malsse of gladde; de tweede een wakkere en vaardige, of stoute. De eerste wend men aan, in het Copieeren of namaaken van nette en uitgevoerde stukken. De tweede volgd dan van zelfs, als men zich oeffend na levens groot, stout en vaardig Schildery, door een vaste hand uitgewerkt.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 51:] Il y a deux manières différentes de manier le pinceau : l’une suave, moëlleuse & léchée ; l’autre hardie, fière & vigoureuse. La première s’apprend en copiant des ouvrages délicats & finis ; la seconde se contracte en s’exerçant d’après des tableaux qui représentent les objets dans leur grandeur naturelle, & qui sont exécutés par une main sûre, d’une manière facile & hardié.
Conceptual field(s)
Quotation
Maar wie de beste handeling begeerd te hebben, volg die, welke de {Wat de beste handeling zy} natuur der voorwerpen en zaaken die wy verbeelden, naaukeurigst vertoond [...]
[D'après DE LAIRESSE, 1787:] Mais pour acquérir le meilleur maniement du pinceau il faut s’attacher à copier le maître qui représente de la manière la plus exacte la nature des objets [...]
Conceptual field(s)
Quotation
{Wat een handeling zy} […] Veele zyn van gevoelen dat dit een gaaf der natuur is […] en hoewel ik dit niet geheel ontkén, zeg ik dat zy meêr in de oeffening bestaat, en geleerd word.
[D'après DE LAIRESSE, 1787, p. 53-54:] Il y en a qui pensent que ce mécanisme ou cette pratique [NDR : le maniement du pinceau] est un don du ciel […] Quoique je sois loin de nier cette assertion, je pense néanmoins qu’on le doit principalement à un exercice constant & réfléchi ; que par conséquent on peut l’acquérir .
Conceptual field(s)
Quotation
Ik zeg dan, dat om een goede handeling des penseels te bekomen, voor al vereist word, een goed begryp van de onderrichting, en kennis van het gebrek, zonder welke het onmogelyk is daar toe te geraaken: derhalven moet noodzakelyk een Schilder deze drie gaaven bezitten, stoutmoedigheid, voorzichtigheid, en geduld of standvastigheid. Het eerste behoord tot het aanleggen van een stuk werks, het tweede om het zelve wel op te maaken, en het derde om wel te voltooyen; […]
[D'après DE LAIRESSE, 1787, p. 54:] Je dis donc, que pour acquérir une bonne pratique [NDR : manière], il faut nécessairement être doué d’une conception facile, & qu’un peintre doit posséder les trois qualités suivantes : la hardiesse, l’attention, & la patience. La première de ces qualités est necéssaire pour le couler ou la disposition de la première couche des couleurs ; la seconde a rapport à l’exécution du tableau, & la troisième est réquise pour y donner le fini […]
Conceptual field(s)
Quotation
Myn gevoelen is, dat de geheele zaak bestaat in de verschillendheid der Landaard, meer dan in de handeling der Meesters: want laat het afbeeldsel van een Engelsman naast dat van een Italiaan gehangen worden, beide even konstig geschilderd, wel getroffen, en ieder na zynen aart vertoond, zal 'er geen groot onderscheid tusschen het een en het ander gevonden worden?
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 147:] Selon moi, cette différence provient plus de l’influence du climat que de la manière des artistes ; car si l’on met le portrait d’un Anglois à côté de celui d’un Italien d’une parfaite exécution tous deux, & représentes avec vérité suivant leurs constitution naturelle, on remarquera une grande différence entre l’une et l’autre.
Conceptual field(s)
Quotation
De Faam kan van de Schilderkonst veele wonderen vertellen in haar afweezen: maar de Graveerkunde maakt zich overal tegenwoordig […] Het moet zyn gelyk een klaare spiegel, welke alle de voorwerpen zuiver en onvervalscht vertoont. Wat de oeffening belangt, daar is veel gelegen aan een fraaye handeling, om de dingen, die men snyden of etsen wil, met een goede bevalligheid voort te brengen. Daarom is het boven al noodzaakelyk deze drie dingen voor eerst vast en grondig te kennen, te weeten, de Tekenkonst, de Perspectief of Doorzichtkunde, en ten derden Dag en Schaduwe. Deze drie zyn zekerlyk de voornaamste, en maaken te samen de Theorie of grondkennisse van 't geheele werk.
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 630-631:] Fame can tell the many Wonders of Painting in it’s Absence ; but Engraving makes itself every where present […] His work must be like a clear Looking-glass, which exhibits all Objects true and without Falsity. As to the manual Operation, a fine Handling is a great Step to Grace ; and, in order to it, the Knowledge of three Things is absolutely necessary, to wit, The Art of Drawing, Persspective, and the Doctrine of Light and Shade : These, as Principals, compose the Theory of the Whole Work.
Conceptual field(s)
Quotation
VOlgens gemeen oordeel, en niet zonder reden, word de Etskunde voor losser en tekenachtiger gehouden als de Sny-of Graveerkunde, om dat tusschen 't etsen en tekenen geen onderscheid is, ten opzichte van het manuaal: maar tusschen het tekenen en snyden is het zeer groot. De handeling van de etsnaald is even als die van 't kreon of de pen. De plaat legt, gelyk het papier om te tekenen, vlak neêr. Het tegendeel bevind men in het snyden: want daar hout men het yzer in de vuist, byna paralel leggende aan de plaat; en de plaat legt niet vast, maar op een bol of zandkussen. Wat de kracht aangaat, die is ook ongelyk minder noodig in 't etsen, dan in 't snyden […]Ten dien opzichte oordeelen wy, dat het etsen in naauwkeurigheid en vaardigheid het snyden verre te boven gaat […]
[D'après DE LAIRESSE 1787, vol. 2, p. 615-616:] Ce n’est pas sans raison qu’on regarde généralement la gravure à l’eau forte comme plus propre à donner à un ouvrage de l’esprit & un caractère de dessin que la gravure au burin ; à cause qu’il n’y a point de différence à travailler à l’eau forte & à dessiner, relativement à l’exécution ; tandis qu’il y en a une fort grande entre le dessin & la gravure au burin. Le maniement de la pointe ou de l’échope est le même que celui du crayon, de la sanguine ou de la plume, & la planche est posée horizontalement & solidement, comme le papier sur lequel on dessine ; mais dans le burin c’est tout le contraire ; […] Voilà donc en quoi la gravure à l’eau forte est, selon moi, préférable à celle du burin, tant par l’exactitude que par la prestesse du travail […]