BEVALLIGHEID (n. f.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
GRÂCE (fra.)TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
[...] soo en kan 't niet schaeden dat men tot de bevalligheydt van Apelles toe voeght de gheluckighe stoudt-moedigheydt van Zeuxis, d'onvermoeyde naersticheydt van Protogenes, de kloecke diepsinnigheydt van Timanthes, als oock de hooghstaetelicke grootsheydt van Nicophanes.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] …it then cannot be harmful that one adds to the gracefulness of Apelles the lucky audacity of Zeuxis, the tireless diligence of Protogenes, the keen profoundness of Timanthes, as well as the stately magnificence of Nicophanes.
Conceptual field(s)
Quotation
Dus ghebeurt het dat ons ghemoedt door de kranckheydt des oordeels verdonckert sijnde, niet en kan onderscheyden wat daer met de autoriteyt en rechte reden der bevalligheydt over een komt.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] And so it happens that our mind, darkened by the illness of judgement, cannot discern what coincides with the authority and true reason of gracefulness.
Conceptual field(s)
Quotation
[…] dat de Schilderyen, achtervolghens ’t ghetuyghenis van Philostratus {Iconum. Lib. ii. in Rhodogyne.}, een gantsch bevallige welstandigheyd uyt soo veele verscheydene figuren ende beweghinghen ontfanghen; dat eyndelick die Schilders altijd in grooter verwonderingh ghehouden worden, dewelcke de voornoemde bevalligheyd door een gheschickte t’saemenvoeginghe van soo veele verscheydene figuren soecken te vermeerderen: d’Andere Konstenaers daer en teghen, die sich in dit stuck der Ordinantie niet met allen ofte seer weynigh hebben gheoeffent, ghelijckse met een enckele Schilderye redelick wel weten om te gaen, soo vindense haer selven gheweldigh verleghen, alsmen hun ’t by een voegen en ’t schicken van eenighe veelvoudighe Beelden-rijcke stucken opleght; sy plagten de vaerdigheyd diese in ’t kleyne hebben, in ’t groote te verliesen;
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] […] that the Paintings, according to the statement of Philostratus {…}, receive a truly lovely harmony from so many different figures and movements; that in the end those paintings are held in higher esteem, who attempt to augment the aforementioned grace by means of an appropriate composition of so many different figures: The other Artists on the other hand, who are not at all or very little trained in the subject of Ordinance, as they know how to deal with a simple Painting [NDR: with few figures] rather well, as such they are very much at a loss when one orders them the composing and ordering of some complex pieces that are rich in figures; they tend to loose the ability that they have in the little [NDR: format] in the large [NDR: format];
This section is not included in the Latin edition of 1637. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
De opperste volmaecktheyd der Schilderyen is voornaemelick daer in gheleghen, dat dese vijf hoofd-stucken malckander in ’t werck soo vriendelick ontmoeten en soo wel met malckander over een draghen, datse door haeren onderlinghen eendraght een sekere soort van aenghenaemheyd ofte welstandigheyd (die ghemeynlick de Gratie ende Bevalligheydt der Schilderyen ghenaemt wordt) ’t saementlick uytstorten: Soo en is oock dese Gratie in haeren eyghen aerd anders niet, dan een soete en gantsch vriendelicke over een stemmige van allerley volmaecktheden in een stuck wercks op een ghehoopt: Het is de beste versaemelingh van d’aller beste dinghen. […] Ghemerckt dan dat de gheestigheyd der Inventie ons ghemoed soetelick plaght te verlocken, dat de nettigheyd der Proportie onse ooghen vaerdighlick plaght tot sich te trecken, dat de bequaemheyd der verwen onse fantasie door een aenghenaem bedrogh seldsaemlick plaght te beguychelen, dat de levendigheyd des Roersels onse ziele kraghtiglick plaght te verrucken dat de ordentelickheyd der schickinghe onse sinnen op een gantsch wonderbaerlicke wijse plaght te belesen; hoe en sal doch die Schilderye gheen sonderlinghe kracht in onse herten uytstorten, daer in sich alle dese hoofd-stucken eensaementlick laeten vinden:
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] The highest perfection of the paintings lies foremost therein, that these five chief principles meet eachother so pleasantly in the work and coincide so well with eachother, that they extent a certain kind of agreeability or convenance (which are commonly called the Grace and the Charm [NDR: both would be translated as Grace in English] of the paintings): As such this Grace is nothing else in nature, than a sweet and rather friendly harmony of all sorts of perfections combined in one piece of work: It is the best collection of the very best things (…) Seen that the spirit of the Invention tends to sweetly seduce our mind, that neatnes of the Proportion tends to capably pull our eyes towards it, that the adequate use of colours tends to confuse our fantasy extraordinarily by a pleasant deceit, that the liveliness of the mouvement tends to enchant our soul powerfully, that the order of the composition tends to instruct our senses in a rather miraculous way; how than can the Painting not spread a remarkable power in our hearts, in which all these principles can be found together:
While moving towards the conclusion of the third Book, Junius explains that the perfection (volmaaktheid) of an art work lies in the agreement (overeenstemming) of the five chief principles (hoofdstuk), as described in the previous chapters. He uses different terms for this perfection: aangenaamheid (agreeability), propriety (welstand), grace (gratie), charm (bevalligheid). He goes on to list the most perfect state of the different principles: spirit (geestigheid) of invention, neatness (netheid) of proportion, an adequate use (bekwaamheid) of colours, liveliness (levendigheid) of the movements and order (ordentelijkheid) in the composition. In the English edition, this term is described as 'the aire of the picture'. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Blijckt dan uyt het voorgaende, hoe gantsch gheweightighen last die ghene op sich laeden, de welcke haere fame door het ene of het andere meesterstuck tot de naekomstighe gheslachten soecken uyt te strecken; ghemerckt de volmaecktheyd des wercks door de voorgemelde bevalligheydt weynigh gheholpen wordt, het en sy saecke dat daer met eenen oock in ’t gheheele werck eenige voorspoedige werckinghe van een stoute ende onversaegde voordvaerenheyd uytblijcken.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] From the previous it becomes clear, what a heavy load those take on their shoulders, who attempt to spread their fame upon the next generations by means of some or other masterpiece; seen that the perfection of the work is barely helped by the aforementioned grace, unless some successful effect of a brave and fearless diligence is immediately apparent in the whole work.
In the Latin edition (1637), this term is described as 'exactis artis opus', in the English edition the description Junius uses is: 'absolute piece of workmanship'. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Plutarchus maeckt insgelijkcks een merckelick onderscheyd tusschen de voorgemelde Gratie en dese onbedwongen schijnlosse stoutvaerdigheyd van de welcke wy alhier aenghevanghen hebben te spreken; De ghedichten van Antimachus, segt hy {In Timoleonte.}, mitsgaeders oock de tafereelen van Dionysius, ghelijckse een gheweldigh stercke kracht der Konste in sich hebben, soo schijnense al te seer bedwonghen ende bearbeydt te sijn. Men kan dit daer en teghen in de Schilderijen van Nicomachus als oock in de ghedichten van Homerus, benevens d’andere deughden en gratien diemen daer in vindt, aenmercken, datse vaerdighlick en gantsch ghemackelick schijnen ghedaen te sijn. Soo word dan de bevalligheyd der Schilderijen bevalligher gemaeckt wanneer men in de selvighe een gemackelicke vaerdigheyd verneemt, ontstaende uyt d’opwellende kracht der Inventie die uyt de volle borst des moedighen Konstenaers, als uyt eenen rijcken springhader, overvloedighlick uytbortelt.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Plutarchus likewise makes a clear difference between the aforementioned Grace and the unconstrained apparently loose boldness of which we have initiated to speak here; The poems of Antimachus, he says {…}, just like the paintings of Dionysius, as they have a great strong power of Art in them, as such they appear to be too mincing and affected. One can however discern in the Paintings of Nicomachus as well as in the poems of Homerus, that they appear to have been made competently and rather easily, next to the other virtues and graces that one can find in them. As such the gracefulness of paintings is made more graceful when one discern an easy competence in it, originating in the surging power of the Invention that comes forth from the chest of brave Artists, like from a rich source.
DIONISIUS
NICOMACHOS
PLUTARCHOS
Conceptual field(s)
Quotation
[...] so schijnt daer anders niet overigh te sijn, dan dat wy een weynigh souden overlegghen door wat middel dese Gratie te bekomen is. Het is wel waer dat wy de selvighe niet en durven aen enige sekere Konst-regulen verbinden, vermits Tullius en Quintilianus oordeelen dat sulcks t’eenemael onmogelick is, nochtans achten wy, dat, alhoewelmen dese Gratie voor gheen volmaecktheyd der blooter Konste magh houden, datse evenwel een vrucht der Konste is, voor soo vele sich de volmaeckte Konste besig hout ontrent het gene met onse nature aller best over een komt. Soo moeten dan de Konst ende nature dese bevallicheyt t’saementlick opmaecken, dies is het oock van noode dat wy de volmaecktheyd der Konste voorsichtighlick ontrent het gene soecken aen te legghen, daer toe wy van naturen allermeest sijn gheneghen. Ieder een die sich redelicker wijse op dese Konsten verstaet, soeckt altijd doende te sijn. Alhoewel het oversculcks waerschijnelick is dat sich een goedt Konstenaer wel, of ten minsten verdraeghelicker wijse, quijten sal in ’t gene hy ter hand treckt; nochtans is het seker dat hy de waere kracht deser bevalligheyd op ’t aller ghemackelickste sal treffen, wanneer hy d’uytnemenheyd sijner Konste niet en hangt aen soodaenige dinghen daer hy eenen afkeer van heeft, of die lof-hertighlick van hem begheert worden, maer liever aen soodaenighe dingen die een heymelicke ghemeynschap hebben met de bysondere toegheneyghtheyt sijner nature.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] …as such nothing is left, than to briefly discuss by what means one can obtain this Grace. It is true that we do not dare to connect it to one specific Art-rule, while Tullius and Quintilianus judge that this is impossible, nonetheless we think, that, although one may not take this Grace for perfection of the bare Art, that it is nevertheless a fruit of Art, in as far as the perfect art occupies itself with that which best resembles our nature. As such the Art and nature together shape this gracefulness, therefore it is also necessary that we carefully elaborate on the perfection of Art, to which we are most drawn by nature. Everyone who works in these Arts in a reasonable manner, attempts to always occupy himself. Although it is therefore probably that a good Artist will acquit himself well, or at least acceptably, in all that he takes in his hand, nevertheless it is certain that he will touch upon the true power of this gracefulness most easily, when he does not place the excellence of his Art in things that he detests, or that are praisefully desired by him, but rather in such things that have a secret association with the special inclination of his nature.
Whereas Junius cites Cicero and Quintilianus iN the Latin edition, he only paraphrases the citations in the Dutch edition. Therefore, the translated terms are approximate. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Dionysius Halicarnassensis {In Isaeo} stelt ons de eerste reden voor ooghen, wanneer hy drijft dat d’oude tafereelen in een gantsch wonderbaerlicke eenvoudigheyd der Coleuren haeren voornaemsten lof uyt de bevallighe nettigheyd der teyckeninghe trocken; ghelijck de nieuwe daer en teghen allermeest op ick en wete niet wat voor een verscheyden verwig cieraet stonden, als wesende slechtelick en gaer sorghelooslick gheteyckent, siet oock Themistius de Amicitia, daer hy ’t selvighe punt op de selvighe maniere voorstelt. De tweede reden vloeyt uyt d’eerste; want ghelijck d’eerste reden d’oude stucken boven de nieuwe verheft, van weghen d’eenvoudighe ende onbedwonghen bevalligheyd diemen daer in plaght te vinden, soo schijnt de tweede reden d’oude wercken allermeest te roemen, van weghen een gantsch voortreffelicke hooghwaerdigheyd ofte Majesteyt diese uyt d’eenvoudigheyd van d’oude Konste als noch behouden.Porphyrius {Lib. ii. de Abstinentia}, seght dat de nieuwe Beelden der Goden met verwonderinghe worden aenghesien, om de waerdigheyd des wercks; maer dat d’oude daerenteghen gheducht worden, om dat d’eenvoudigheyd haeres wercks met de heerlicke Majesteyt der Goden aller best overeen komt.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Dionysius Halicarnassensis {…} introduces us to the first reason, when he [writes?] that the old scenes with a rather miraculous simplicity of colours received their main praise from the graceful neatness of the drawing; like the new, on the other hand, insisted on a – I don’t know what kind of – painterly jewel, being badly and rather carelessly drawn, also see Themistius de Amicitia, where he makes the same point in the same manner. The second reason is based on the first; because like the first reason elevates the old pieces above the new, because the simple and unforced gracefulness that one tends to find in it, as such the second reason appears to praise the old works the most because of a rather excellent stateliness or Majesty that they maintain from the simplicity of the old Art. Porphyrius {…}, says that the new Images of the Gods are being watched with surprise, because of the dignity of the work; but that the old, on the other hand, are feared, because the simplicity of their work coincide the most with the glorious Majesty of the Gods.
Junius continues to explain the distinction between old (oud) and new (nieuw) art, expressing a strong preference for the former. He attributes a praiseworthy simplicity (eenvoud) of colours and a neatness (netheid) of design to the old style, which leads to a gracefulness (bevalligheid) as well as a certain stateliness (hoogwaardigheid, majesteit, waardigheid). The new works, on the other hand, use too many colours and are drawn badly (slecht) and careless (zorgeloos). [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Hier toe moet hy oock weten wat schoone ofte mismaeckte leden zijn, ’t geen uyt d’aenmerckingh van de schoonheden inde antique statuen geobserveert, kan geschickt worden. Wat dat bevalligheyt, grootsheyt en welstant aen een Beelt te wege brenght, ende voorts de mogelijcke buygingen, uyterste vermogen ende gebruyck van alle de leden en gewrichten met goede reden verstaen. Voeghter by dat hy oock kennisse behoorde te hebben door wat trecken, teyckens, ende opsichten men alle de passien en tochtige genegentheden van ’s Menschen herte, na de bysondere ontmoetinghe ende voorval kan uytdrucken
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] For this we should also know which are beautiful or deformed members, which can be sorted out from the observation of the beauties in the antique statues. Understand with good reason what the gracefulness, magnificence and harmony gives to a Figure, and furthermore the possible bends, the uttermost capacity and use of all members and joints. It can be added that he should also have knowledge by means of which lines, signs and views one can express all the passions and emotional inclinations of a Human heart after the specific encounter and occasion;
Conceptual field(s)
Quotation
’T en is oock niet geraden, seght Franciscus Iunius, dat wy ons selven tot eenen Meester alleen overgeven, om die in alle dingen te volgen: Apelles was ongetwijffelt den aldervermaersten, nochtans hebben hem wel eenige in ’t een of ’t ander deel te boven gegaen: Hy wiert wel van d’Oude Meesters gepresen, maer niet dat hy alleen behoorde na-gevolght te worden. {Hoemen van verscheyde Meesters het beste moet kiesen ende t’samen voegen.} ’t Soude wel Goet zijn als Apelles te werden, maer wat kan ’t schaden datmen tot de bevalligheyt van Apelles toevoeght de Geluck-stoutigheyt van Zeuxis, d’onvermoeyde neerstigheydt van Protogenes, de kloecke diepzinnigheydt van Nicophanes; ende andere hare deughden meer aen te namen. Soo seggen wy nu oock, wat kan het hinderen soo wy Raphel Vrbijn als een lichtende Fackel in fraye ordineeringhe, zedige besigheyt der Beelden, ende grootse gedachten willen navolgen, dat wy daer by soecken te krijgen de wisse Teyckeningh en vaste omtrecken van Carats, Testa ende andere; de bevalligheydt, cierlijcke playsantie, ende rijcke Majesteyt van Pietro de Cortone, de verstandige waernemingh der vlacke schaduwen en dagen, Crokeringh ende natuerlijcke Coloreeringh van Poussijn, Barotius, Symon Vouet, ende watmen meer na sijn humeur en gave oordeelt, in andere Meesters, navolgenswaerdigh te zijn.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] It is not advisable, says Franciscus Junius, that we surrender ourselves to just one Master, to follow him in every way: Apelles doubtlessly was the most famous, yet some have surpassed him in one or another element: He may have been praised by the Old Master, but not that only he should be imitated. {How one has to choose the best of different Masters and combine it.} It would be Good to become like Apelles, but it cannot hurt if to the gracefulness of Apelles one adds the happy audacity of Zeuxis, the relentless diligence of Protogenes, the strong profoundness of Nicophanes; and the virtues of others, would be added. As such we also say, how can it hurt if we want to imitate Raphael of Urbino as a burning torch for its lovely composition, virtuous action of the figures, and great thoughts, that we attempt to obtain the good Drawing and steady contours of Carracci, Testa and the others; the gracefulness, graceful pleasance and rich Majesty of Pietro da Cortona, the wise observation of flat shadows and lights, folds and natural Coloring of Poussin, Barocci, Simon Vouet and what one judges to be worth imitating after his mood and talent, in other Masters.
APELLES
BAROCCI, Frederico
CARRACCI, Annibale
DA CORTONA, Pietro (Pietro Berrettini)
JUNIUS, Franciscus
NICOPHANES
POUSSIN, Nicolas
PROTOGENES
RAFFAELLO (Raffaello Sanzio)
TESTA, Pietro
VOUET, Simon
ZEUXIS
Conceptual field(s)
Quotation
Waarom wy dan ook, om dese beschroomde geesten niet bang te maken, het hatelijk en onschilderagtig woord Anatomie veelsints achter de bank smijten, en noemen dese nutte wetenschap liever niet een sagter naam Menschkunde; alhoewel de eerste benaming alrede onder de schilderkunstige konstwoorden, ingehuldigd en gemeen genoeg geworden is. Op de rest antwoorden wy; dat alhoewel, behalven de brodders, selfs eenige van de beroemde meesters der voorige eeuwen, niet geheel vry van de geseyde misslag zijn geweest, en somtijts Naakten hebben gemaakt, daar aan men de Spieren en muskelen niet met een sagte twijffelagtige betrecking, noch met een beklonckene vleesigheyd, of met poeseligheyd, of veilige ontspanningh, of volkomen opspanning en gehoorsaam werkende volsappigheyd, maar die veel eer als klotsen en schollen van harde klippen op en aan den anderen geflanst, schijnd te sien, men nogtans de mistasting van eenige dier groote Geesten soo seer niet en moet afleyden van de al te grondige kennis der muskelen, als wel daar van voorkomende, dat alhoewelse ’t regte pad bewandelen, sy mogelijk noch niet ver genoeg daar in doorgeboord, hun grondige kennis niet genoegsaam met de bevalligheyd van ’t leven en de schoonheyd hebben weten te vereenigen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] For this reason, to not scare the shy minds, we would rather throw away the hateful and un-picturesque term Anatomie and prefer to call this useful science with the softer term Menschkunde; although the first term has already become appraised and common amongst the painterly art terms. What the rest is concerned, we answer that, although besides the botchers even some of the famous masters of the previous centuries were not completely void of the aforementioned mistake and sometimes made Nudes in which the muscles are not with a soft doubtful draught nor with a firm fleshiness, nor with plumpness, nor safe relaxation, nor complete tension or obediently working juiciness, but that appear to be cobbled together like blotches and slabs, one should not so much deduct the misguidance of some of those great Minds from the too profound knowledge of muscles, but rather coming from this, that although they walk the righteous path, they have possibly not gone deep enough into it, not having been able to satisfactorily combine their profound knowledge with the gracefulness of life and beauty.
Conceptual field(s)
Quotation
Van de Schoonheyd en Bevalligheyd der Mensch-beelden, en waar in die bestaat.
Het sal buyten alle twijffel aan de Schilderkonst ten hoogsten voordeeligh zijn, altijt de meeste Schoonheyd en volmaaktheyd der dingen die verbeeld werden, te bevorderen: Want gelijk ons de geschape dingen best behagen, welke schoon en volkomen zijn, soo blijft ‘er geen reden over, waarom de nageboodste dingen niet de selve bevalligheyd aan het oogh van den Beschouwer souden voortbrengen. En alhoewelmen in de Tafereelen veel dingen schoon kan noemen, welke in ’t natuurlijk Leven leelijk en verfoeyelijk, ja mismaakt zijn, soo moetmen sulx alleen aan de verstandige en uytvoerige navolgingh van de veel vermogende Schilderkonst opdragen, en die ook veel eer fray en konstig dan Schoon noemen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Of the Beauty and Gracefulness of Human figures, and of what it consists. Without any doubt it is most beneficial to the Art of Painting, to always advance the highest Beauty and perfection of the things that are depicted: Because like those created things please us most, which are beautiful and perfect, as such there is no reason left, why the imitated things should not offer the same gracefulness to the eye of the Spectator. And although one can call many things beautiful in the Paintings, that are ugly and abominable in the natural Life, yes deformed, as such one should only entrust this to the wise and elaborate imitation of the very powerful Art of Painting, and also rather call it fine and artful than beautiful.
Conceptual field(s)
Quotation
En nadien dan alle dese dingen genoegsaam bewijsen, dat de verscheydenheyd der Schoonheyd en Bevalligheyd, ten opsigt der navolging in de Schilderkonst, niet ligt onder soo net bepaalde regelen te brengen is, datmense daar na, als na een onfeylbare Leest met aangenaamheyd, sonder verder waarneming van ’t Leven, in de Konst-tafereelen sou konnen overstorten; Soo staat ons in ’t voorby gaan aan te merken, dat een Leersaam Schilder sich uyt al sijn vermogen behoorde te beneerstigen, om door een geduurige beschouwingh van al wat hem van ’t menschelijk schoon voorkomt, het uytgelesenste daar van soodanig sijn gedagten kragtelijk in te drukken, en aan sijn inbeelding gemeen te maken, dat hy buyten de beschouwing van de selve, sich de schoonheyd van een Mensch, op verscheyde wijsen, en in onderscheyde trappen, soo bevallig en levendig kan verbeelden, als of hy de Schoonheyd selver voor hem had. {Hoe de Schoonheyd in de gedagten en ’t gemoet van den Schilder moet ingedrukt zijn.} En dit sal hy aldergeluckigst konnen doen, wanneer hy niet alleen wel en aandagtig sal na gespeurd hebben, welke Deelen en Partyen Schoon gemaakt zijn, en wat Proportie sy hebben moeten, om sulx volgens de Teykenkundige trek te verbeelden; maar dan voornamelijck, wanneer hy tot al het vorige, net sal hebben af gesien, door welk een Trap en toeval, dese en gene deelen de Schoonheyd in dit of dat voorwerp onderlingh aan ’t geheel vereenigt, Verminderd of Vermeerderd:
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] And as all these things sufficiently prove, that the diversity of Beauty and Gracefulness with regard to the imitation in Painting, is not easily to accommodate in clearly defined rules, which one can then, as with an infallible model could overflow in Art-scenes with loveliness and without any further observation of Life; As such we should note in passing, that a diligent Painter should endeavor with all his might, through a consistent observation of all that he perceives of the human beauty, to imprint that which he deems the most exquisite of it so strongly in his mind, and to make it common to his imagination, that he will be able to depict, without its direct observation, the beauty of a Man in different ways and in distinct steps, so lovely and lively, as if he had Beauty itself before his eyes. {How Beauty has to be imprinted in the thoughts and mind of the Painter.} And he will be able to do this best, when he has not only studied well and carefully which Parts and Elements have been beautifully made, and which Proportion they should have, to depict them with the Draught; but then especially, when with regard to all the previous, will have observed precisely by which Step and coincidence this and other parts unites, lessens or increases the Beauty in this or that object to the whole:
Goeree explains the artistic process by which the artist may reach Beauty (schoonheid, bevalligheid, aangenaamheid), especially in relation to the process of imitation (navolging), observation (waarneming, beschouwing) of life and imagination. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Men moet de Schilder-Konst niet vergeten aan te merken datter driederley Proportien in agt te nemen zijn, die hoeveelse van malkander mogten verschillen, nochtans alle binnen de Palen der mogelijkheyd moeten gehouden werden. Daar is onses agtens een Natuurlijke en Maatredige Proportie; tot welke de Proportie des Welstaans, en de Bevalligheyd moet bygevoegd werden. En soo langh de Mensch beelden na een van dese dry Geslagten, of na alle dry te gelijk verstandelijk geleeft werden, sullense buyten Berisping zijn. De twee eerste staan altijd vast; en tot de laatste neemtmen alleen sijn toevlugt, wanneer de Natuurlijke Wet-maat ophoud, of ons dregd te verlaten, dat is, wanneerse in sekere Verkiesing soodanigen gratie noch verscheyde aardige Verkrampingen niet kan toelaten, als de noodsaak en welstand, van een sonderlinge Actie ons afvorderd; In welke gevallen men sich dikmaal belemmerd en bedrayt vind; {Wanneer en hoe de dryderley Proportien geoeffend werden.} Om genoeg te laten blijken datmen de Maatredige Proportie den Bons verlaat, moetmen ’t gebrek van dien so veel sien te bedekken datmen ten minsten d’ontbeering niet ligt ontwaar werd: of soo een verstandig Oog dat ontdekken kan; soo moet de Welgeschiktheyd en Welbedagte Actie soo Deugdsaam zijn, datse den Beschouwer geheel kan innemen, en verpligten die eer te prijsen dan te veragten. Want een verstandig Mensch kan seer ligt afsien, waar en in welke geval of noodsaak, men de Schilderkundige Vryheyd, heeft weten tot sijn voordeel aan te grijpen of waar het verstand heeft stil gestaan.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] One should not neglect to mention regarding the Art of Painting that there are three types of Proportion to take into account, which – no matter how much they may differ from eachother – nevertheless must all be considered to fall within the possibility. We believe there is a Natural and Mathematical Proportion; to which the Proportion of Harmony and the Gracefulness should be added. And as long as the Human Figures occur judiciously according to one of these three Types or to all three simultaneously, they will be without Reprimand. The first two are fixed; and one may only resort to the latter, when the Natural Law of Mesure seizes to exist or threatens to leave us, that is, when she cannot allow such grace nor different nice Contortions in a certain Decision, if the necessity and harmony of a special Action demands from us; In which cases one often finds himself impeded and obstructed; {When and how the three sorts of Proportion should be practiced.} To show sufficiently that one leaves the Mathematical Proportion, one should attempt to hide the flaws of it as much as possible so that at least the deprivation is not easily recognized: or so that a wise Eye can discover it; as such the well-composed and well-invented Action are so virtuous, that they can conquer the Spectator completely, and oblige him to praise it rather than to despise it. Since a sensible Man can easily understand, where and in which case or necessity one has managed to use the painterly Freedom to his advantage or where the mind did not function.
Conceptual field(s)
Quotation
Voor myn besluit zal ik hier nog iets aanmerken, weegens vierderly byzondere manieren der Oude Antiken.
D’eerste Stark, Kloek, en Robust; dezelve is naagevolgt, door Michel Angelo, Karats, en ’t heele School van Boulogne; welke manier eigentlyk , van de Stad Atheenen oorspronkelyk is.
De tweede, Swak en Vrouwagtig, welke waargenomen wierd door Jan de Boullogne, en meer anderen; die men oordeeld van Korinthen afkomstig te zyn.
De derde, vol van Teeder en Bevalligheid; die men voorgeeft dat Apelles, Phidias en Praxitieles gevolgt hebben, welke manier in zeer groote agtinge gehouden wierd, en vast steld van Rhodes oorspronkelyk te weezen.
Met de vierde, wijst ons aan een grootse ommetrek, als mede Natuurlyk, Seedig en Korrekt; zynde naagevolgt door Raphaël, Pousyn, &c. en is afkomstig van Siconien, een stad uit Peloponnesen: is eygenthlyk zo tot volmaaktheid geraakt, om dat uit ieder manier het beste gekoozen is, en by een gevoegt is.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] For my conclusion I will discuss some things regarding the four specific manners of the old ancients. The first, strong, potent and robust; it is followed by Michelangelo, Carracci and the entire Bolognese school; which manner actually originated from the city of Athens. The second, weak and feminine, which was observed by Giambologna and many others; which one believes to come from Corinth. The third, full of tenderness and grace; which is thought to be followed by Apelles, Phidias and Praxiteles, which manner is held in very high esteem and is considered to originate from Rhodes. With the fourth, it shows us a great contour, as well as natural, virtuous and correct; being followed by Raphael, Poussin, etc. and originates from Sicyon, a city in the Peloponnesus: actually came to such perfection because the best was selected from each manner and combined.
APELLES
CARRACCI, Annibale
École bolonaise
GIAMBOLOGNA (Jean de Boulogne)
MICHELANGELO (Michelangelo Buonarroti)
PHIDIAS
POUSSIN, Nicolas
PRAXITELES
RAFFAELLO (Raffaello Sanzio)
Conceptual field(s)
Quotation
T: Zo is ‘t; Doch gy moet dat heel anders verstaan, het is wel waar voor ’t geene de handeling van ’t Kreon betreft; maar daar men hem [ndr: Annibale Carracci] in pryst, raakt voornamentlyk de Proportie, Ommetrek, en Muskulen: niet geaffekteert als d’eerste, maar Kloek.
S: Van wie was die andere dan?
T: Van Michel Angelo. Beziet deze nu.
S: Dat’s voorwaar een schoon en welgemaakt beeld, ik denk dat het mede van Karats is?
T: O neen; van Raphaël, Prins der Schilders.
S: Is dat Raphaël? Hoe eel, schoon en zeedig vertoont het zich?
T: Dat ’s waar. Nu hebt gy vierderly doorlugtige en korrekte Teikenaars gezien, en ieder byzonder van verkiezinge. Raphaël, in zeedig, en bevalligheid. Michel Angelo, Robust en sterk. Karats, kloek en deftig. Heemskerk, vast en zeeker.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] T [ndr: draughtsman]: That’s right; Yet you should understand it in a very different way, it is true for that which concerns the handling of the crayon; but that for which he [ndr: Annibale Carracci] is praised, mainly touches upon the proportion, contour and muscles: not affectated like the first, but strong. S [ndr: painter]: By whom was the first [ndr: drawing], then? T: By Michelangelo. Look at this one now. S: That is truly a beautiful and well-made figure, I think it is also by Carracci? T: Oh no, it is by Raphael, the prince of painters. S: Is that Raphael? How noble, beautiful and virtuous it shows itself? T: That’s right. Now you have seen four illustrious and correct draughtsmen, and all the different choices. Raphael, for virtuousness and grace. Michelangelo, robust and strong. Carracci, potent and solemn. Heemskerck, steady and certain.
CARRACCI, Annibale
MICHELANGELO (Michelangelo Buonarroti)
RAFFAELLO (Raffaello Sanzio)
VAN HEEMSKERCK, Maarten
Conceptual field(s)
Quotation
Verders om in het Naakt aan te toonen, wat een goede Kontraste is; en waar uit een welgesteld Beeld in zyne Beweeginge, of Aktie, is voortkomende. Want de Deftigheid, Sierlijkheid, en Bevalligheid van een welgemaakt Lichaam, bestaat in een ordentelyke en werkelyke Schikkinge der Leeden. Als ik mijn gevoelen zeggen zal, zo agt ik het Teikenen naar ’t Leeven van geender waarden, zo dat niet voor af en ging: ja niet meer als de Koloriet zonder Teikenkonst. Want wat baat ons het Leven, al Teikenen wy noch zo lang, als men de macht niet en heeft om een Beeld te kunnen stellen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Furthermore, to point out in a nude what is a good contrast and from which a well-positioned figure derives his movement, or action. Because the solemnity, elegance and grace of a well-made body consists in an orderly and real positioning of the limbs. If I should say how I feel, I think the drawing after the life is of no value whatsoever, if this does not precede it: yes no more than the colouring without the art of drawing. Because of what use is the life, no matter how long we draw, if one does not have the power to position a figure well.
This sentence is missing in the German translation. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
De Kleedinge waar mede men de Beelden omslingert, moeten zodanig in haar plojen rondom de leeden die zy bekleeden geschikt wezen, datmen op de partyen die door den grootsten dag bescheenen werden, geen ployen ziet die met donkere schaduwe bedekt zyn, noch die ook een al te sterken dag ontfangen: wel oppassende geen valsche ommetrekken te maken, die het beloop der Leeden breeken of doen verliezen, en ook door Schaduwen die al te veel gehakt, en dieper als het naakt van ’t Lichaam dat zy bedekken, konnen wezen, maar de kleedinge moeten zodanig geschikt zyn, dat zy geen kleedinge zonder Lichaam gelyken, dat’s te zeggen ophoopinge van stoffe zonder steunzel. Altyd moet men schoone en grootse partyen van ployen zoeken te krygen, zo veel ’t mogelijk is, en dezelve met goed oordeel plaatzen en stellen. Op de verkortende partyen moeten veel meerder plooyen komen, als op de plaatzen die niet verkorten. In verbeeldinge van velerhande figuren, moetmen vooral in agt neemen verandering in de Kleeding te brengen: te weeten de Stoffen van verscheide soorten, zwaar of licht, naar de waardigheid en overeenkominge der Beelden, tyden, plaatzen en gewoontens: werkende of eenvoudig, volgens de welvoegelijkheid der voorvallen, die min of meer grootsheid nodig hebben, om de bevalligheid en welstand van ’t geheel.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] The clothing which one hangs around the figures should be arranged in such a way in folds around the limbs, that one does not see any folds that are covered with dark shadows on the parts that are lit by the greatest light, nor those who receive a light that is too strong: however paying attention not to make false contours that break the direction of the limbs or derogate them, and also by the shadows that have to be too cut-up and deeper than the nude of the body they cover, but the clothing should be arranged in such a way, that it does not appear to be clothing without body, that is to say a pile of fabric without support. One should always attempt to obtain beautiful and large parts with folds, as much as possible, and place and compose them with good judgement. On the foreshortened parts there have to be much more folds than on the places that are not foreshortened. In the depiction of multiple figures one should especially consider to bring variety in the clothing: that is fabrics of different types, heavy or light, according to the status and accord of the figures, times, places and customs: moving or simple, after the propriety of the situations, that need more or less grandiosity, for the gracefulness and harmony of the whole
Conceptual field(s)
Quotation
Eerst legd men stoutmoedelyk, met een breede penseel, vol verw, dag n schaduw vlak tegens malkander aan, over al even vet en zonder morisen, daar na de zelve penseel heen en weder slingerende, links en rechts, op en nederwaards door malkanderen, om die te vereenigen, en dus na het beloop der voorwerpen brengende, met een bezadigde voorzichtigheid lettende, dat men het licht niet te veel over de schaduwe, noch de schaduwe over het licht dryve, tot men, ten laatsten, met een groot geduld en langmoedigheid, de uiterste lieffelykheid en bevalligheid daar aan geefd. Dus werkende, volgd dat men in het stuk geen handeling van het penseel gewaar werd, 't welk onvermydelyk voor een goede handeling moet gehouden worden, want het begin, word door de tweede werking te niet gedaan, en die weder door de laatste, zo dat de uitvoering, waar in de zuyverheid bestaat, alleen daar aan bespeurd word.
[D'après DE LAIRESSE, 1787, p.55:] Commencez donc par disposer avec hardiesse & avec un pinceau large & gras vos lumières & vos ombres, les unes exactement à côté des autres , par-tout d’une épaisseur égale, sans rien confondre ; après quoi, en faisant aller votre pinceau à droite & à gauche, en haut & en bas, réunissez & fondez vos lumières & vos ombres, qui vous conduirez suivant la forme des objets, en observant, avec une grande attention, de ne pas trop faire passer la lumière par-dessus l’ombre, ni l’ombre par-dessus la lumière, jusqu’à ce que vous y avez donné, à force de soin & de patience, la plus grande [NDR : douceur et] grace possible. En exécutant de cette manière on ne laissera dans l’ouvrage aucune trace du pinceau ; ce qu’il faut regarder comme la bonne méthode de faire ; car la première opération est détruite par la seconde, & celle-ci par la troisième ; de sorte que le fini, dont dépend la beauté [NDR : purété], sera le fruit de ce travail .
Conceptual field(s)
Quotation
Dierhalven moeten zich de welmeenende Yveraars in de Schilderkonst, niet laaten voorstaan, dat zy de rechte Coloriet buyten de natuur vinden zullen; want de grootste bevalligheid hier in, bestaat in deszelfs verandering, te weeten in de bloozigheid, geelagtig en blaauwigheid, zo wel in oude als jonge voorwerpen […]
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 100:] Qu’on se flatte donc point, je le répète, de trouver le vrai & le beau coloris sans le chercher dans la nature même; ce qui est d’autant plus essentiel, que c’est dans cette partie que consiste la plus grande beauté de la peinture; sur tout par la variété des teintes vermeilles, bleuâtres & jaunâtres […]
Conceptual field(s)
Quotation
In deze opmerkingen bestaat de natuurlykheid en bevalligheid van een ordinantie, zy moog van veel of weinig beelden zyn, ten opzicht der personadien; ik stel derhalven het gewicht en belang dezer zaak aan iders oordeel, {Noodzakelykheid in het onderzoeken en naspeuren der natuurlyke uitwerkzelen.} […]
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 125:] C’est par de semblables réflexions que l’on parviendra à répandre de la vérité [ndr : naturalité] & de la grâce sur un ouvrage, soit qu’il y ait un petit ou un grand nombre de figures ; & je laisse aux personnes instruites à juger de quelle importance sont ces qualités.
Conceptual field(s)
Quotation
Invoegen het Modern schilderen voor geen konst geacht kan worden, wanneer de natuur enkelyk gevolgd is: want dan is het slechts een onvolmaakte nabootsinge, of wel een gebrekkelyke na-äapinge. Ja alwaar het schoon dat men een zaak natuurlyk uitgebeeld had, wel getekend, geordineerd, en voegelijk geschikt; landaard, manieren en gebruik, modes en dragten, als mede de koleuren duidelyk waargenomen en vertoond; zoo zal zulks nochtans, door rechte kenders voor geen konstig werk aangezien worden: maar als de Konst met de Natuur, wanneer zy door een schranderen en verheevenen geest van haare gebrekkelykheden gezuiverd en verbeterd is, gepaard, de overhand hebben, en dan de voornoemde deugden hier by gevoegd zyn, zal het zekerlyk een volmaakt en deftig Konststuk voortbrengen […] De nooitvolpreezene Anthoni van Dyk was in het Antiek zo wel uitmuntende als in 't Modern; hebbende in het laatste zo wel als in het eerste de voorzeide drie bevalligheden gelyk een staale wet gevolgd, […]
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 134:] The modem Painting can therefore not be accounted Art, when Nature is simply followed ; which is a meer imperfect Imitation or defective aping her. Even, were a Thing represented ever so natural, well-designed and properly ordered ; the Condition, Manners and Cuftom of the Country well obferved, and the Colouring most exact:, yet the Knowing will not think it artful: But when Nature is corrected and improved by a judicious Master, and the aforefaid Qualities joined to it, the Painting must then be noble and perfect [...] Van Dyk, never enough to be commended, gained Excellence in the antique as well as the modern Manner, by strictly following the aforesaid three Graces in both […]
Conceptual field(s)
Quotation
Hunne vermenigvuldiging maakt de grootste bevalligheid, zo wel in de natuur als schildery, maar voornaamentlyk zo in het laatste dezelve door een konstige hand geschikt worden. Dan is 'er niets dat de zinnen meêr bevreedigt en betoovert, als der zelver overeenstemming en verschillendheid.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p.324:] C’est la variété des couleurs qui fait la plus grande beauté, tant des productions de la nature que de celles de l’art ; sur-tout lorsque la disposition en est faite par une main habile dans un tableau. Rien n’attache plus la vue [NDR : les sens] & ne charme davantage l’esprit que leur accord & même leur contraste bien raisonné ; car il n’y a, sans doute, rien qui produise un effet plus magique […]
Conceptual field(s)
Quotation
En als wy zullen spreeken van de bevalligheid en volmaaktheid, zo zeg ik, dat het wel te begrypen is, dat een Schildery, met een gemeen licht gedaagd, de volmaaktste is; welke daaging eigene gedaantens der voorwerpen aan onze oogen netter en duidelyker vertoont: het ronde blyft rond; en een vierkant ververandert niet.
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 211:] And if we are to speak of what is agreeable and perfect, I say, that it ought to be known, that a Picture with a common Light is the most perfect ; a Light which shews us more exactly and plain the proper Forms of Objects ; what is round, remaining so, and the Square altering not.
Conceptual field(s)
Quotation
De verstandige Meesters verkiezen altoos den bekwaamsten tyd, of uur van den dag, met het voorval der geschiedenis best overeen komende. Dit uur geeft een byzonder groot voordeel door deszelfs mezzetinten; vertoonende ons alles in zyne eigene natuurlyke koleur: en dit wel waargenomen zynde, veroorzaakt een ongemeene bevalligheid en welstand voor ons gezicht.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 467:] […] un sage peintre doit toujours choisir le tems & l’heure qui conviennent à l’histoire qu’il veut mettre sur la toile. La lumière de cette partie du jour est agréable par les demi-teintes qu’elle produit, parce qu’elle nous présente tous les objets avec les couleurs locales [ndr : litt. naturelles]qui leur sont propres ; de sorte que l’artiste qui observe bien ses convenances ne peut manquer de faire un ouvrage plein de grâce & de verité [ndr : bienséance].
Conceptual field(s)
Quotation
Gelyk in de Zang-en Speelkonst een zuiver gehoor, alzo werd in deze oeffening der Konst [ndr : Conterfeitsels] een zuiver gezicht, vereischt. Zonder dit kan men onmogelyk een goed Meester hier in worden, dan by geval; aan 't welk dan al onze welvaart is hangende. Ik verstaa hier door een zuiver gezicht zulk een, dat door bekwaame zinnen, en niet door eigene liefde of neiging, gedreeven en geregeerd werd; waar na vereischt word. Een uittermaaten nette en naauwkeurige tekening, bestaande in een volkomene waarneeming der proportie, of verdeeling der ledemaaten, en zulks niet alleen in het aangezicht, maar van het geheele ligchaam met al zyn toebehooren, om het zelve op de aangenaamste wyze te vertoonen, op dat alle, die het beschouwen, van wat gewesten zy mogen weezen, altoos den persoon door het afbeeldsel konnen erkennen; 't geen zeer fraay kan geschieden door de mode met het schilderachtige te vermengen, gelyk die groote Meester Lely gedaan heeft […] Daar en boven moet men, in de twede plaats, een grondige kennis van de bevalligheid hebben, zo in de verkiezing van het licht, als de plaatsing van het voorwerp tegens het zelve, en om de tronie op haar schoonst en voordeeligst te vertoonen; benevens dit het ligchaam desgelyks op de welstandigste en natuurlykste wyze te schikken. In deze twee hoofdpunten, en der zelver waarneeming, meen ik dat het aller-voornaamste dezer Konstoeffening bestaat.
Men voeg'er noch dit, voor het derde, by, als 't geen wel den grootsten luister daar toe aanbrengt, te weeten de Coloriet, op dat ieder mensch en ieder deel zyne eigene koleur bekome, en niet zodaanig een als zy by geval hebben, maar zo als zy gewoonlyk zyn en in hunnen dagelykschen ommegang zich vertoonen. Dat de Schilder zich wel wagte voor een byzondere neiging tot deze of geene manier, even als zommige, welker werk hier door beter voor 't hunne bekend word, als de persoon door de schildery van hunne hand aan zyne vrienden en bloedverwanten. Noopende de daaging, hier aan is veel gelegen, om die op man of vrouw toe te eigenen: want vermits het vrouwelyk geslacht gewoonlyk meerder tederheid en bevalligheid bezit, zo heeft het zelve, boven den man, ook het schoonste en aangenaamste licht noodig.
[D'après DE LAIRESSE 1787, vol. 2, p. 132-134:] Comme il est nécessaire pour être un bon musicien, d’avoir une oreille bien exercée, il faut de même pour exceller dans la peinture de portraits, avoir une grande justesse d’œil, sans laquelle il n’est pas possible de devenir un bon maître que par hasard. J’entends ici par un œil juste, celui qui est conduit par un esprit réfléchi, & non par l’amour-propre ou par la passion. Ensuite, il faut posséder un dessin correct, c’est-à-dire qu’on doit bien savoir les proportions & les divisions, non-seulement de la tête, mais de tout le corps en général, afin qu’on fasse connoître la personne par le portrait ; ce qui doit être exécuté de manière agréable, en donnant aux vêtements actuellement à la mode une disposition la plus élégante [ndr : pittoresque] qu’il est possible, ainsi que le grand Lely en a montré l’exemple […] Il faut de plus savoir faire un choix heureux de la lumière & de la manière d’y exposer la personne qu’on veut peindre, afin que la physionnomie fasse le meilleur effet possible ; & donner en même tems l’attitude la plus aisée & la plus gracieuse au corps. Le coloris, qui produite un si bel effet quand il est bien employé, est une partie dont il n’est pas moins nécessaire de s’occuper que des autres ; car il faut que la personne en général & chaque partie en particulier ait le ton de couleur qui lui est propre dans sa manière habituelle d‘être, & non pas quand elle est agitée par quelque passion extraordinaire. Le peintre doit surtout bien se garder d’adopter une manière particulière, ainsi que l’ont fait quelques maîtres, dont il est plus facile de reconnoître le pinceau, que la personne dont ils ont fait le portrait. Le choix de la lumière pour les deux sexes est d’autant plus essentiel que la femme , ayant plus de grace & de délicatesse que l’homme, demande par conséquent aussi un clair-obscur plus agréable & plus beau.
Conceptual field(s)
Quotation
Door de bevalligheid verstaa ik de schikking in 't algemeen wanneer een tronie met voordeel is gedraaid, min of meer na het licht, opwaarts of nederwaarts, om welstandige schaduwen te doen voortkoomen […]
[D'après DE LAIRESSE 1787, vol.2, p.145-146:] Par grace, j’entends ici une avantageuse disposition de l’ensemble c’est-à-dire que la tête doit être plus ou moins tournée vers le jour, & plus ou moins jetée en arrière ou penchée en avant ; afin d’obtenir des ombres favorables & d’heureux accidents de lumière […]
Conceptual field(s)
Quotation
DAar is geen ding in de waereld, 't welk niet een byzondere bevaligheid in ons oog heeft, wanneer het, de Natuur en Konst te samen gepaard zynde, door een geoeffende hand wel uitgewrocht is: en hoewel alle oogen niet even kundig zyn om de reden van deze bevalligheid grondig te bezeffen, komen zy niettemin door een wonderlyke schikking in een en het zelve gevoelen; stemmende eenpaarig, dat het schoon staat en zo behoort te weezen, onaangezien den een, gelyk ik zeg, het verstaat, en den ander niet; en zulks om die redenswil, dat de Konst van zulk een vermogen is, dat, hoewel de Natuur in het stof haarer voorwerpen schoon zy, de zelve echter in onze oogen die uiterste bevalligheid niet zouden hebben, zonder behulp der eerste.
[D'après DE LAIRESSE 1787, vol. 2, p. 197-198:] Il n’y a point d’objet qui ne fasse un bon effet [ndr : la grâce] lorsque la nature & l’art se trouvent réunis ensemble par une main habile ; & quoique tous les hommes n’aient pas la vue assez exercée pour discerner les causes de cette beauté ils n’y sont pas cependant, en général, pas moins sensibles ; de sorte qu’on peut dire que la puissance de l’art est telle, que toute admirable que soit la nature dans ses productions, elles ne font cependant une profonde impression sur notre esprit par le secours de l’art.
Conceptual field(s)
Quotation
De Faam kan van de Schilderkonst veele wonderen vertellen in haar afweezen: maar de Graveerkunde maakt zich overal tegenwoordig […] Het moet zyn gelyk een klaare spiegel, welke alle de voorwerpen zuiver en onvervalscht vertoont. Wat de oeffening belangt, daar is veel gelegen aan een fraaye handeling, om de dingen, die men snyden of etsen wil, met een goede bevalligheid voort te brengen. Daarom is het boven al noodzaakelyk deze drie dingen voor eerst vast en grondig te kennen, te weeten, de Tekenkonst, de Perspectief of Doorzichtkunde, en ten derden Dag en Schaduwe. Deze drie zyn zekerlyk de voornaamste, en maaken te samen de Theorie of grondkennisse van 't geheele werk.
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 630-631:] Fame can tell the many Wonders of Painting in it’s Absence ; but Engraving makes itself every where present […] His work must be like a clear Looking-glass, which exhibits all Objects true and without Falsity. As to the manual Operation, a fine Handling is a great Step to Grace ; and, in order to it, the Knowledge of three Things is absolutely necessary, to wit, The Art of Drawing, Persspective, and the Doctrine of Light and Shade : These, as Principals, compose the Theory of the Whole Work.
Conceptual field(s)
Quotation
DE bevalligheid van een welgesneede of geëtste Prent bestaat eerstelyk in een helder lichte en bruine schaduwe: hier onder verstaande, dat de zagte arceeringen op de gedaagde partyen byna onzichtbaar, en de toetsen of diepsels in tegendeel krachtig en zwart gehouden werden: ten tweden, dat het naakt fyn en dommelachtig, en de kleedinge wat grover of ruiger, naar hunne eigenschap, gearceert moeten zyn; doch alles zonder ommetrek, zo wel aan de zyde des lichts, als die der schaduwe, ja zodanig dat de uiterste ommetrek alleen door de tint der gronden, daar tegen aangeweezen, kenbaar werd. Maar om het werk tot de hoogste volmaaktheid te brengen, en het groot verstand en kennis des Meesters te meerder te doen uitmunten, moeten de tinten der koleuren, zo veel als 't mogelyk is, daar mede in aangeweezen worden. Doch dewyl een Prent niet geheel in de fraaije ordinantie, schoone beelden, cierlyk bywerk, zuivere en gladde sneede of geëtste trek bestaat, maar wel voornaamentlyk in een goede harmonie en redding van't geheel, is 'er ten hoogsten aangeleegen, dat men wel toezie om zulks voor alle dingen in acht te neemen.
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 631-632:] The Grace of well-etch’d or engraved Print consists, First, in a bright Light and dark Shade ; by which I understand, that the faint Hatching on the lighted Parts be kept almost imperceptible, and the shady Touches contrarily strong and dark. Secondly, that the Naked, or Carnations, be hatched fine and somewhat dull, and the Draperies courser and rougher, according to their Qualities ; yet all without any Outline, either on the light or shaded Side, even so that the Extremities be only formed by the Tint of the Grounds against which they come. But to give the Work the greatest Perfection, and shew the Judgment [ndr: understanding and knowledge] of the Master, the Tints of the Colours should also appear as much as possible : Yet as a Print does not so intirely consist of fine Ordonnance, beautiful Figures, elegant By-works, and neat cut or etch’d Strokes, as in a good general Harmony, so this Harmony ought to be principally studied.