VERDRIJVEN (v.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
11 Niet te veel te hooghen wilt vlijtigh wachten,
Wast ghy met sapkens, oft waterigh’ inckten,
Wilt op een soet verdrijven altijts trachten,
Oft werckt ghy met kool’ en crijt, hebt u schachten
Met boomwoll’ in, tot sulcx de meetse tinten {Mizza tinte is den grouwen gront, oft half verwe.}
Doet weersijds vloeyen, t’zy of ghy nae printen
Doet, oft nae rondt, dat niet en can beweghen, {Dat het goet na printen oft handelingh is te doen, daer diepsel en hooghsel is, oock nae het rondt.}
Elck doet geeren daer hy toe is gheneghen.
[D'après NOLDUS 2008, p. 38:] 11 Gardez-vous de trop rehausser : quand vous lavez des couleurs ou des encres à l’eau aspirez toujours à un beau fondu ou, quand vous travaillez au fusain ou à la craie ayez sous la main vos rouleaux de coton, pour obtenir des deux côtés un degrade, {Le mezzatinte est un fond de couleur légère ou demi-teinte.} que vous travailliez après des gravures ou que vous dessiniez d’après des statues : chacun aime suivre ses penchants.
Conceptual field(s)
Quotation
20 Doeselen / dats crijt met boom-wol verdrijven
Meuchdy / of rueselich soetkens verwercken
Sonder artseren, of met yet te wrijven […].
[D'après NOLDUS 2008, p. 40:] 20 Estomper, - atténuer à la craie avec un tortillon – est possible, et faire du granuleux doucement sans hachurer ni frotter.
Conceptual field(s)
Quotation
Welcken om te maken zijn conterfeytsel [n.d.r. : den Reghenboghe],
Dient wel ghemerckt op der verwen afscheytsel,
Hoe aerdich sy in een verdreven vloeyen,
En uyt malcander al schijnen te groeyen.
[D'après NOLDUS 2008, p. 110:] Si on veut le contrefaire [n.d.r. : l’arc-en-ciel], il faut faire attention à la transition entre les couleurs - comment elles s’unissent joliment et semblent naître les unes des autre.
Conceptual field(s)
Quotation
16 Om dan te verhouden al dees misvalten
Laet ons nu de Locht van wolcken ontlijven, {Te maken heel suyver blaeuw Lochten, onder lichter verliesende.}
En somtijts gheheel suyverlijck verstalten,
En op’t schoonst over asuyren oft smalten,
maer met schoon ghereetschap, om schoon te blijven,
En hoe leegher hoe lichter soet verdrijven,
Op dat naest d’Aerdtsch’ Elementighe swaerheyt
Zy altijts ghevoeght d’aldermeeste claerheyt.
[D'après NOLDUS 2008, p. 129:] 16 Pour éviter toutes ces remarques critiques, vidons le Ciel de nuages, {Comment on fait des Ciels d’un bleu très pur, qui pâlissent vers le bas.} et représentons-le parfois complètement dégagé. Appliquons en haut un azur ou un smalt très propre, et avec des outils propres, pour ne point salir. Et plus on descendra, plus la couleur sera doucement atténuée afin que, près de la lourdeur de l’élément Terre soit disposée la plus grande clarté.
Conceptual field(s)
Quotation
37 Maer sacht moet het zijn al in een verdreven, {Van soet verdrijven.}
Op dat het niet en stae te hardt, en vleckte,
maer aerdich, ghelijck gheblasen verheven,
naevolghend’ altijt voor het best, in’t leven
T’patroon, dat oyt menich goet Schilder weckte :
En blijft dan niet, als moetwillighe Secte,
Aen u valsch’ opiny te vast ghebonden,
maer overspeelt hier vry, ten zijn geen zonden.
[D'après NOLDUS 2008, p. 179:] 37 Pourtant, on doit faire fondre doucement toutes ses couleurs, {Du fondu subtil.} pour que l’œuvre ne soit pas dure ni pleine de taches, mais agréable, et avec un relief plein de gonflant. On doit imiter en tout et pour le mieux le modèle de la vie, qui, depuis toujours, a inspiré maint bon Peintre ; et ne restez pas attachés, comme des Sectaires malfaisants, à vos fausses opinions ; au contraire, forcez sans scrupule votre palette, ce n’est pas un péché.
Conceptual field(s)
Quotation
Volght nu dat wy mede een weynigh van de uyterste linien handelen. Want ghelijck den Konstenaers sorghvuldighlick daer op heeft te letten, dat sijne verwen, als het passe heeft, aerdighlick in malckander moghten verschieten; soo behoort hy met eenen oock goede achtinghe op d’uyterste linien te nemen; vermidts de hooghste volmaecktheyt der Konste wierd oyt gheoordeelt voornaemelick daer in te bestaen, dat den omvangh ofte omtreck der figuren met sulcken aerdighen ende onbedwongen soetigheyd sy getrocken, dat d’aenschouwers daer in meynen te sien ’t ghene onsienelick is. Ons ooghe laet sich lichtelick voorstaen, dat het achter de schilderije iet meer siet dan daer te sien is; wanner d’uyterste linien, die het beeld omvanghen ende in sich besluyten, soo gantsch suyverlick sijn getrocken datse een goedt stuck weegs in ’t tafereel selfs sonder eenighe schaerdighe uytkantigheyt schijnen te sijn verdreven. Het maeckt dat de figuren, niet plat, maer rondachtigh schijnen te sijn; als de kanten der selviger met gantsch dunne en fijne verwen-streken, sich allenghskens omrondende, uyt ons ghesicht ontwijcken. De aller treffelickste Konstenaers hebben eertijds ongeveynsdelick beleden, seght Plinius {Lib. xxxv. Cap. I.}, dat Parrhasius sijn werck in het maeken van goede omtrecken aller best plaght te voldoen. Dit is d’opperste volmaecktheyd daer een goed Konstenaer toegheraecken kan. Ende alhoewel het gheen kleyne saecke en is de lichaemen selver met haere binnewercken behoorlicker wijse af te maelen, nochtans hebben vele daer in eenen sonderlinghen lof behaelt; maer d’uyterste lichaemen wel te maecken, als oock de maeten van d’aflaetende schilderije bequaemelick binnen sijne linien op te sluyten, is gheen ghemeyne saecke, ende wordt maer alleen gheacht het werck te sijn van een gheluckighe hand. Want den uytersten omtreck moet sich selven soo blijckelick omvanghen, en soo gheestighlick in een aerdigh omrondsel eyndighen, dat het niet alleen schijnt te beloven wat daer achter schuylt, maer dat het met eenen oock schijnt te vertoonen ’t ghene daer onder verborghen light. Ghelijck dan d’oude Meesters den oppersten lof in d’uyterste streken vrijhertighlick aen desen Parrhasius gaven, soo wierd hy nochtans gheoordeelt sich selven in het binnenwerck dapper ongalijck te sijn.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Now follows that we also discuss the outer lines a bit. Because like the Artist pay close attention that his colours, when necessary, would nicely fade into eachother; as such he should simultaneously pay attention to the outer lines; as the highest perfection of the Art is also thought to exist mainly in this, that the circumference or contour of the figures are drawn with such a nice and unrestrained sweetness, that the spectators believe to see that which is indiscernable in it; when the outer lines that encompass and comprise the image, are drawn so very purely that a big part of the scene appears to have been dissipated without any sharp outer edges. It makes that the figures appear to be not too flat but roundish; as its edges, with very thin and fine brushstrokes, gradually rounding, disappear from our view. The most capable Artists have confessed honestly, says Plinius {…}, that Parrhasius did the best job in making good contours. This is the highest perfection that a good Artist can achieve. And although it is no small matter at all to paint the bodies themselves with their interiors in an acceptable manner, nonetheless many have achieved exceptional praise in it; but making the outer bodies well, as well as capturing the size of the painting capably within its lines, is not a common thing, and is thought to only be the work of a fortunate hand. Because the outer contour has to encompass itself so clearly and finish so cleverly in a nice rounding, that does not only suggest what lies behind it, but that simultaneously appears to show that which lies underneath. Like the old Masters gave the highest praise regarding the outer strokes generously to this Parrhasius; as such he was nonetheless judged to be very uneven with the interior [NDR: of the figures].
Junius addresses the necessity to soften the contour (uiterste lijn, omvang, omtrek) of the different shapes in a painting. If the artist manages to round off (omronden) the contours well, the figures will appear to be round (rondachtig) instead of flat and without any harsh edges (uytkantigheyt, approximate translation). To achieve this effect, one needs to dissipate (verdrijven) the colours as well as a delicate brushstroke (verfstreek). By referring to Parrhasius, Junius explains that it is more difficult to form the contours well in comparison the interior (binnenwerk) of the figures. For the translation of this term: ‘schijnen te sijn verdreven’ (NL): subducentibus (LA), to vanish little by little (EN). ‘Uyt ons ghesicht ontwijcken (NL): evanescentibus / quasi in fumum abeuntibus (LA), to conveigh themelves quite away out of our sight (EN). I would like to thank Wieneke Jansen (Leiden University) for her assistance with regard to this citation. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Aldus verdreven wesende, salmen onder het uyterste van het Landtschap, boven ’t flaeuwste, ofte daer de Locht achter de Berghen, en beneden den Orizont of Zichteynder schijnt te gaen, een geheel dun Masticot strijcken, leggende alsoo een streeck langhs het voorschreven Landtschap, of Berghen, en drijven dan alsoo van onderwaerts, naer het Purperken toe, tot het daer in smelte en sich verliese: ’t Welck met een luchtige en veerdighe handt sonder daer in te knoeyen wil gedaen wesen, want anders wort het vuyl, en loopt somtijdts oock wel perijckel om door ’t Papier heen te arbeyden.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Once it is diminished like that, one should thinly apply Massicot, under the far end of the Landscape, above the weakest, or there where the Air appears to go behind the Mountains and beneath the Horizon, as such placing a line along the aforementioned Landscape, or Mountains, and blending it then from below, towards the Purple, until it melts in it and is lost: Which should be done with a loose and competent hand without messing with it, because otherwise it will become dirty, and sometimes also runs the risk to come through the Paper.
Conceptual field(s)
Quotation
{Doeselen, en algemeen gebreck van ’t selve.} Nu, de derde manniere van handelinge die noemtmen Doeselen; ’t welck geschiet door Boom-wol in een Schaght gesteecken, waer mede datmen de Schaduwen diemen Gearseert ofte liever Gereuselt heeft, in malkander Doeselt, dommelt en verdrijft; dat oock wel met een stomp of afgesleten Pinceel kan gedaen worden. Doch alsoo dese mannier wat sijmelachtigh, myser, en niet seer Schilderachtigh is, maer veel eer ’t Werck vande Leer-Jongens der Silversmits en Steen-houwers gelijckt; soo willen wy daer niets van seggen, als ’t gene ons daer in tegen-staet: namentlijck, datmen door het Doeselen gemeenlijck in een steenachtige Stijfvigheyt, in voosigheydt, en in verbreeckinghe vande snelle schaduwen, en vlacke parthyen vervalt; ten ware eenige kleynen en Curieuse dingen, of datmen het met groote voorsichtigheydt, gedult en langen arbeyt konde doen, sonder daer door inde geseyde gebreecken te vallen, gelijck wy wel soodanige ghehandelt hebben gesien, die seer goet waeren, maer was al voor wat onghemeens te houden.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {Doeseling and the common flaw of it.} Now, the third manner of handling one calls the Doeseling; which is done by placing Cotton in a shaft, with which one doeseled, smoothens and diminishes the shadows that one has Hatched or rather Roeseled; which can also be done with a blunt or worn Brush. Yet while this manner is a bit vague and not very Painterly, but quickly appears to be the Work of the Pupils of Silversmiths and Stone-cutters; as such we will not say much about is, except that which we do not like: namely, that by doeseling one commonly lapses into a stony stiffness, in fuzziness, and in the interruption of quick shadows and flat parts; unless it were some small or curious things, or one would do it with great caution, patience and long labor, without falling into the aforementioned flaws, as we have seen things done that way, which were very good, but this is uncommon.
Conceptual field(s)
Quotation
{Meesterlijcke hantgreep in ’t Teyckenen.} Isset evenwel dat ghy eenige aengename sachtigheyt of smeltinge in uwe dingen brengen wilt, soo gewent u in het Teyckenen van hier en daer met een Vinger, ofte slechts met de Pinck ’t selve wat te verdrijven;
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {Masterly grip in Drawing.} If you however want to bring some pleasant softness or melting in your things, then accustom yourself in Drawing to here and there smoothen it with a Finger or just a Pinky;
Conceptual field(s)
Quotation
{Vlak [n.d.r: het Schaduw] te legen}Maer 't zy gy met de schaduwen begint of eindicht, gy zultze by u zelfs in mindere en meerdere gaen verdeelen, en elke, na haer behoorlijke bruinte, op een vlakke manier aenwijzen: want door het te veel verdrijven, en in een smelten zou al uw werk koper worden; en gy zoud zelfs het oordeel daer af verliezen. Laet u geen kleyne kantigheden van een zachte schaduwe verveelen, noch dat een bruindere in't midden derzelve van naby ietwes stoot; want de kracht zal te grooter zijn, als gy 't wat uit de hand stelt, en gy zult gewoon worden deel tegens deel te vergelijken; en eindelijk meer nuts uit deeze wijze van doen rapen, als gy u oit zoud hebben durven inbeelden: daer gy anders, door het zoet verdwijnende gefutsel, gevaer loopt van geheel te verdoolen: gelijk aen menich edel geest, door een genegentheit van hun werk deurgaens met diepen en ophoogen te verzoeten en bekrachtigen, gebleeken is.
[BLANC J, 2006, p. 111] Mais que vous commenciez ou que vous terminiez par les ombres, vous devez les répartir, dans votre esprit, en fonction de leur intensité plus ou moins forte, et indiquer chacune d'entre elles par rapport au brun qui lui convient, à l'aide de taches. En dégradant et en fondant excessivement, vous donnerez en effet à l'ensemble de votre oeuvre l'aspect du cuivre, et vous en perdriez même le jugement.
Conceptual field(s)
Quotation
{Visschen en haar gebruik.} Wat nu voor ’t laatst de Visschen aangaat, men mag de zagste buiten twijfel wel voor de beste houden, en zy worden gebruikt, om de verwen, alsze tegen elkanderen behoorlijk geschikt zijn, te verdryven, zagt en donzig in elkanderen te mengen; op dat het leven op ’t zoetste en natuurlijkste werde nagebotst
[translation: BEURS, en préparation, transl. Myra Scholz:] {Fitches and their use} As for the last of them, the fitches, the softest ones can without doubt be considered the best, and they are used to blend the colors—if they go reasonably well together—into a soft and velvety mix, so that nature is imitated in the sweetest and most natural way.
Conceptual field(s)
Quotation
Op het eerste boek, Handelende van de maniere des penceels. Van het Retocqueeren of Nazien. Vyfde Hoofdstuk. vol. 1, p.14
DE Fransse noemen het Retoucher, by ons nazien en overzien […] Om dit wel te doen, zo haal u stuk met een goede en dunne Vernis, waar onder eenige taaje witten olie gemengd word, uit, het zy geheel of half, zo als gy oordeeld bekwamelijk te zullen konnen bewerken, eer het droog word: zet dan uw lichten op de hoogste partyen, zagjens en dunnetjens in het nat verdryvende, benevens de teêrheden van naakt en kleeding, ider na zyn eis, gelijk ook de geelachtigheid of gloeyendheid in de reflectien of weerkaatzingen des lichts.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 64-65:] [De la manière de retoucher un ouvrage]Pour bien exécuter cela, il fera sortir son ouvrage en passant un vernis liquide, dans lequel il aura mêlé un peu d’huile blanche tenace, soit sur le tableau entier, ou sur une partie seulement, suivant qu’il croira pouvoir le finir avant que le vernis ne soit sec. Qu’il place alors les lumières sur les parties les plus saillantes, en les fondant doucement & légèrement dans ce vernis liquide ; & ainsi de même pour les parties les plus tendres du nud & des draperies, & pour les teintes jaunes & chaudes des reflets de la lumière […]