GESCHIEDENIS (n. f.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
HISTOIRE (fra.)TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
Wy vinden schier over al in de wijdloopigheyt van de Historische materien eenen eersten, tweeden, derden sin, onstaende uyt het menighvuldigh bedrijf ’t welck daer in vertoont wordt, ghelijck het oversulcks niet ghenoegh en is, dat wy de veelvoudighe gheleghenheydt van een overvloedigh argument in een schijnschickelicke orden soecken te betrecken, het en sy saecke dese orden het bysondere vervolgh het welck in d’omstandigheden der gheschiedenisse selver te vinden is nae het leven voorstelle; soo behooren wy noch voorder ons uyterste beste daer toe aen te wenden, dat alle de bysondere ghedeelten der voorvallender materie met sulcken behendighen enden onuytvindelicken te saemen knoopinghe aen een ghehecht wierden, datse nu niet meer verscheydene ghedeelten, maer een gheheel ende volkomen lichaem schenen te sijn.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] In the diversity of the Historical matters we find a first, second, third meaning almost everywhere, coming from the manifold action which is shown in it, yet as such it is not enough that we attempt to involve the manifold circumstances of an abundant subject in an apparent order, unless this order depicts the specific sequence that can be found in the circumstances of the history itself after life; as such we should make an even greater effort to put all the separate parts of the occurring matter together with such an able and unfathomable connection, that they no longer appear to be separate parts, but a whole and perfect body.
Conceptual field(s)
Quotation
Wat men in het uitbeelden van eenige geschiedenis heeft waer te nemen? [...]Eerstelijk zoo moetmen zich vast aen de waerheyt, of waerschijnelijkheyt houden, en niets anders uitbeelden, als dat is, of ten minsten zijn kan.
[BLANC J, 2006, p. 193]Que faut-il observer en représentant une histoire? [...] Première observation : il faut s'en tenir fermement à la vérité ou à la vraissemblance, ne représenter que ce qui existe ou, tout du moins, ce qui peut exister.
Conceptual field(s)
Quotation
Ik stelde wel eer in onze Schilderschool aen Furnerius, die namaels in zijn lantschappen zeer aerdich was, deeze vraeg voor: Waer uit datmen zoude weeten en kennen, of een Historie wel was uitgebeelt? Hy antwoorde: Uit kennis van de geschiedenis. Dit antwoort is kort en goet, maer onbequaem om tot een rechtsnoer te dienen. Want hier staet wederom te vragen: Wat de kennis eener geschiedenis in zich begrijpt? Hier op antwoorde ik: Datmen voornamentlijk op drie dingen te letten heeft, waer van het eerste is, de personaedjen, die ontrent de geschiedenis bezich zijn, te kennen; [...] Ten tweeden moetmen de daed der Historie wel deurgronden, en aen wie het doen of lijden meest belangt:[...] Ten derden moetmen op tijd, plaets, en omstandicheyt acht geven;[...]
[BLANC J, 2006, p. 193] En notre école de peinture, je soumettai naguère Furnérius (qui était alors un très charmant peintre de paysage) à cette question: comment peut-on savoir et connaitre si une histoire est bien représentée? Il répondit : en sachant ce qui est arrivé. Cette réponse est concise et satisfaisante, mais elle ne peut nous servir de fil conducteur. Il s'agit en effet de demander encore: qu'est-ce que cela signifie de savoir ce qui est arrivé? A ceci, je répondrais qu'il faut préter attention à trois choses. Premièrement : il faut connaître les personnages qui sont mélés à [ndr : l’histoire.] [...] Deuxièmement il faut bien connaître et de façon parfaite l'action de l'histoire, ainsi que ceux que l'attitude ou les passions concernent le plus. [...] Troisièmement : il faut prendre en considération le temps, le lieu et les circonstances.
Conceptual field(s)
Quotation
't Zy dan welke gy ook voorneemt uit deze of andere gebeurlijkheden op 't Tafereel te brengen, zoo worden'er, ten aenzien van de beelden, noch driederleye onderscheydene aenmerkingen vereyscht. Als eerstelijk, om de waere en rechte driften der gemoederen, die de geschiedenis veroorzaken, in yder Persoon, nae 't belang, dat hy in de zaek heeft, te doen zien.Ten tweeden, om de eygentlijke bewegingen den lichaemen nae haere doeningen toe te passen. En ten derden, datze zich op een manier vertoonen, die de konst eygen is.
[BLANC J, 2006, p. 212] Que vous ayiez l'intention de mettre dans votre tableau un évènement parmi ceci ou parmi d'autres, il est nécessaire, regardant les figures, de faire trois différentes remarques. [ndr: premièrement], il faut voir les vraies et les justes passions des âmes, qui sont les causes de l'histoire, et cela en chaque personnage et en fonction de l'importance que chacun a dans le sujet. [ndr:deuxièmement], il faut donner aux corps les mouvements propres en fonction de leurs attitudes. [ndr:troisièmement], il faut qu'ils se montrent d'une manière propre à l'art.
Conceptual field(s)
Quotation
{Wat zijn stuk in alles aan te leggen noodwendig.} Als een Schilder dit niet weet, zal zijn werk hem meester werden, en van de natuure afwijkende overhoop leggen, zonder sterk en flaauw, nabyheid en verheid behoorlijk te konnen verkrijgen.
{De ordre is verscheiden na de zaaken.} Men kan wel bevroeden, dat alle zaaken juist niet eveneens willen zijn behandelt, zommige die weinige veranderinge van verheid en nabyheid hebben, kan men op de kragt van de inbeeldinge door de gewoonte gevestigt, laten afloopen; maar nogtans niet in den aanvang van zijn konst-oeffeninge, zommige stukken hebben veele verschieten en gronden, als landschappen; daar ook de logt van onder (na de landschappen) na boven getempert worden, daar zijn bloemstukken, die veelerhanden en wonderlijke mengelingen van bloem en loof hebben; daar zijn kameren en beelden daar in, ook wel om geschiedenissen afte schilderen: die een Leerling ligt versetten; als zy in zijn ordre van aanleggen niet vast en is.
[translation: BEURS, en préparation, transl. Myra Scholz:] {Proper application of everything is necessary} If a painter does not know these things, he will lose control of his work, which will be chaotic and deviate from nature, having no balance of intense and subdued, nearness and distance. {Different subjects require different orders} As one can imagine, not all subjects should be treated in the same way. For some, with little difference in distances, one can simply rely on imagination as established by habit—but not when one is beginning to practice art. Some pieces have many gradations of distance and grounds, such as landscapes, where sky must also be applied in shades from the lower part (adjacent to the landscape) upward. There are also floral pieces with many amazing combinations of blossoms and leaves. There are interior scenes with human figures, also needed for historical paintings. All these can easily confuse a pupil who is not well versed in the order of application.
Conceptual field(s)
Quotation
{Viervoetige dieren noodig in schilderyen.} De viervoetige gedierten zijn zoo noodsaakelijk in schilderyen, datmen die niet ontbeeren en kan.
De landschappen begeerense, veele geschiedenissen zijn zonder die onvolmaakt ’t Menschelijk gebruik vereist de tamme, en zommige van haar versellen de mensch doorgaans, en men schildert zoodanige tot vervullinge van een stuk, daar in menschen zamen zijn.
Ook zijn de sinnebeelden ten allen tijden zoo noodsaakelijk bevonden tot menschelijke leerzaamheid, ten grooten deele van dieren genomen; […]
[translation: BEURS, en préparation, transl. Myra Scholz :] {Four-footed animals necessary in paintings} Four-footed animals are so necessary in paintings that they cannot be left out here. Landscapes need them, and many history paintings are incomplete without them. For use by humans, tame ones are required, and people keep some of these as regular companions—such animals are painted to complete a piece depicting people together. Emblems, which have always been considered very important in pedagogy, are also taken in large part from animals.
Conceptual field(s)
Quotation
In waare Geschiedenissen of Historien luistert het wat naau, en een vernuftig Meester zal hem wel wachten de betamelykheid te buiten te gaan, om de Lichamen van Man of Vrou, al te veel t’ontblooten, en voornamentlyk eerbare Vrouwen, op dat het niet tot een verkeerden zin mogt geduid werden, tegenstrydig met de waarheid, maar wel zo dat men behoorlyk onderscheiden kan welk een Lichtvaardig of Deugdzaam mensch zy. Inzonderheid de Bybelze Historien, of die van Plutarchus, Titus Livius en anderen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] In true histories [ndr: in the Dutch text, two synonyms are provided] it is very important – and a clever master will be careful not to surpass the decency – to not uncover the bodies of men and women too much, and especially honorable women, so it will not be interpreted the wrong way, in contrast with the truth, but in such a way that one can easily distinguish who is a frivolous or virtuous person. Especially in the biblical histories or those of Plutarchus, Titus Livius and others.
Conceptual field(s)
Quotation
De waarschynelykheid, welke door het gezicht op ons verstand en inbeeldingen werkt, moet voornamelyk waargenomen werden, in de verdeeling en verbeelding onzer geschiedenissen, naast die drie deelen daar in de schoonheid bestaat, waar van te voren gesprooken is. {De waarschynelykheid is het voornaamste punt in het ordineeren waar te nemen.} Men moet dezelve niet alleen in het algemeen, maar in ider byzonder voorwerp doen blyken, en nauwkeurig zien op het verwerpen van zaaken, welke daar tegens strydig zyn.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 120:] La vraisemblance, qui, par les organes de la vue, agit si puissamment sur notre esprit & sur notre imagination, doit principalement être observée dans la disposition & l’exécution du sujet, ainsi que dans les trois parties qui constituent la beauté dont nous avons déjà parlé. On doit donc non seulement garder cette convenance [NDR : grâce et nautrel] dans le sujet en général, mais encore dans chaque partie en particulier, en rejetant avec soin tout ce qui peut être contraire.
Conceptual field(s)
Quotation
Ik acht daarom myn gevoelen niet ongegrond, dat men inzonderheid in openbaare vertooningen, {Gevoelen des Schryvers, omtrend de misstallen te vertonen.} als schouwspeelen, groote kerk-diensten, rechtspleegingen en diergelyke, alwaar een zamenvloeying van allerleye staaten van menssen is, ook allerleye gestaltens voegd, als kromme, korte, lange, scheeve, vette en mageren, maar ook zelve eenige lamme en kreupelen als het de geleegentheid toelaat, mids dezelve zodanig schikkende en plaatzende, dat zy, zonder het gezicht te kwetzen, ongevoelig deugd doen aan andere beelden waar om trend men dezelve plaatst, dewyl dit een voornaam bewys teeken der waarschynelykheid eener geschiedenis is […]
[D'après DE LAIRESSE 1787, p.121-122:] Nous croyons donc que dans la représentation des sujets qui demandent un grand nombre de figures, telles que fêtes publiques, cérémonies religieuses & autres semblables, où il y a un concours de personnes de tout rang & de tout âge, il faut qu'il y ait toutes les espèces de conformations, jusqu'à des boiteux & des rachitiques même, selon que les demandent les circonstances; en les plaçant néanmoins de manière qu'ils ne choquent point la vue & ne nuisent point aux figures principales, mais les fassent, au contraire, remarquer davantage; parce que cela contribue à rendre le sujet plus vrai & plus naturel.
Conceptual field(s)
Quotation
NIet alleen moet den Konstenaar de gebaarden, maar ook de onderscheidene wezens der menssen, waar uit zyn Ordinantie bestaat, en die tot de geschiedenis behooren, nauwkeurig in acht neemen: en inzonderheid op deze algemeene en byzondere verschillendheden zo wel in de geslachten als staaten des ouderdoms letten.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 129:] Il est nécessaire que l’artiste distingue les figures qui composent son tableau [NDR : et qui ‘appartiennent’ à l’histoire] non seulement par leur attitude & leurs mouvements, mais encore par leur physionomie, tant pour marquer la différence du sexe que celle de l’âge.
Conceptual field(s)
Quotation
Wat my aangaat, myn gevoelen is dat in waare geschiedenissen, het zy Heilige of waereldze, of uitvindingen, geen onwaarschynelyke noch onmoogelyke dingen verbeeld noch bygebracht moogen werden, noch minder iets twyffelachtig laaten, maar dat men in tegendeel alles bybrengen moet, dat tot opheldering en duydelyker verklaaring kan strekken, behoudende de volle zin en kracht deszelfs. {Gevoelen des schryvers over de uitbeeldingen.}
[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 65:] As for me, my Opinion is, that in true Histories, either sacred or profane, no improbable or impossible Things ought to enter into the Composition, nor any thing left dubious, but that in every thing tend to the clearing up and better understanding them in their full Sense and Force.
Conceptual field(s)
Quotation
Maar een Spel verscheelt hier in met een Schildery, dat het eerste in elke handeling een byzonderen tijd, plaats, of daad begrijpt; daar het Schildery maar een oogenblikkelijke daad of zaak vertoont. [...] dat 'er tweederley soort van Schilderyen aan te merken zyn, te weten, natuurlijke en onnatuurlijke; en ten tweeden, wat goede Historien zijn om achtervolgens in een Stuk uit te beelden. De natuurlyke Schilderyen zijn die, waar in men vertoont de hoedanigheid van een Geschiedenis of Voorval door een enkele hertstogt […] De onnatuurlyke zijn deze, waar in men meer als eens een en den zelven Persoon vertoont, en alzo twee Voorvallen in een vermengt, […]
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 250-252:] […] mais une pièce de théâtre diffère d’un tableau, en ce que la première comprend dans chaque acte un fait, un tems & un lieu particuliers; tandis qu’un tableau ne représente qu’une seule action momentanée. […] il y a deux especes de tableaux : des naturels ou vrais, & d’autres qui pechent contre la vérité et la nature. Les premiers sont ceux où l’on ne représente la nature d’un événement [NDR : histoire] ou d’une action que par une seule passion […] Les tableaux de la seconde espèce, sont ceux dans le même personnage se présente plus d’une fois ; où par conséquent il y a complication de sujets […]
Conceptual field(s)
Quotation
Van de toeëigening der Lichten na den by zonderen aart der Geschiedenissen, nevens een Tafereel van de verschillende Lichten.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 515:] De la lumière qu’il faut employer dans les différens sujets d’histoire