VERSIEREN (v.)

VAN MANDER, Carel, Karel van Mander: The Lives of the Illustrious Netherlandish and German Painters, from the first edition of the Schilder-boeck (1603-1604) preceded by The Lineage, Circumstances and Place of Birth, Life and Works of Karel van Mander, Painter and Poet and likewise his Death and Burial, from the second edition of the Schilder-boeck (1616-1618), with an Introduction and Translation, MIEDEMA, Hessel (éd.), Doornspijk, Davaco, 1994, 2 vol.

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

3 sources
7 quotations

« Versieren » est également employé à propos de l’invention poétique (VII, 58, fol. 33v ; IX, 40, fol. 41v ; X, 32, fol. 45r). Il est proche de « inventeren » (X, 22) et de « besinnen » (VIII, 47). [MB] Van Mander uses the terms "vercieren" as well as "versieren". Although there is a distinct difference in meaning amongst the terms (see citations), we have chosen to combine the two orthographies into one, as Van Mander is the only one to make the distinction. [MO]

Quotation

14 Dits t’wit om nae schieten, den grondt om bouwen, { T'leven der Schildery, leydtsterre, grontsteen, en schiet-wit.}
Gheenen beteren Text is t’allegeren,
Schoonder, noch vaster voorbeeldt om betrouwen,
Als volcomen naeckten van Mans, en Vrouwen,
De gheleertste Boecken om in studeren,
Zijn dit, als een oneyndigh practiseren
Soo zijn Kinder-naeckten, en alle Dieren,
T’waer anders onmogh’lijck om te versieren.

[D'après NOLDUS 2008, p. 38:] 14 Ceci est la cible à viser, la base de la construction. {La vie est l’étoile polaire, la base et la cible de la peinture.} On ne pourrait alléguer de meilleur Texte. Il n’y a pas de modèle plus beau, plus valable que des nus parfaits d’Hommes et de Femmes. Ils sont les livres les plus savants où étudier, c’est-à-dire s’exercer sans limites. Cela vaut aussi pour les nus d’Enfants et tous les Animaux. C’est d’ailleurs la seule façon d’apprendre à travailler de mémoire.

Conceptual field(s)

Quotation

38 Ons maeghden en Vrouwen met zedich wesen {Vrouwen standen en actien soet en zedich.}
Laet dan vercieren, om welstandts verstercken,
Al heeft Zeuxis Homerum (soo wy lesen)
Elders al te vele ghelooft in desen,
Dat hy in Wijfs beelden heeft laten mercken
Oock ernstighe, herde, en grove wercken,
Al welcke dinghen sullen den volwassen
Ionghelinghen, oft Amasones passen.

[D'après NOLDUS 2008, p. 59:] 38 Ornons donc les Vierges et Femmes d'une vertueuse apparence {Les postures et gestes des Femmes sont doux et chastes.} pour renforcer la bienséance, même si (comme nous le lisons) Zeuxis à Homère a par ailleurs trop fait confiance en montrant aussi des Figures féminines dans des travaux épuisants, durs et harassants qui ne conviennent exclusivement qu'à des Amazones ou des adolescents.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → ornement

Quotation

39 Onder al die nachten pleghen te stichten
Van verwen op Tafereelen figuerlijck,
Met stralighe wederglansende lichten,
Con den ouden Bassano de ghesichten {Den ouden Bassan was uytnemende van nachten te schilderen, en aerdich te reflexeren.}
Wtnemende wel bedrieghen natuerlijck :
Want het schijnt datmen siet voor ooghen puerlijck
Vlammen, Toortsen, brandende lampen hanghen,
En Potten en Ketels t’weerschijn ontfanghen.

 
40 Coperen, Tennen, Yseren gheruchten,
Ghelockte Schapen, en alderley Dieren,
De boodtschap der Herders, Egyptsche vluchten,
Verscheyden nacht-stucken, aerdighe cluchten
Van Beelden, die t’werck oock gracy toestieren,
Olyverwe doecken, vreemt om versieren,
Sietmen wel ghedaen veerdich, als in spele,
Van desen wel verwenden Dorpman vele.

[D'après NOLDUS 2008, p. 115:] 39 Parmi ceux qui ont l’habitude de réaliser des nuits avec des couleurs sur des Tableaux, avec des lumières brillantes et chatoyantes, le vieux Bassan parvient, avec excellence et naturel, {Le vieux Bassan était excellent à peindre les nuits et plaisant dans la réflexion.} à tromper l’œil car il semble qu’on a clairement devant les yeux des flammes, des Torches, des lampes en suspension et des Pots et des Chaudrons qui reçoivent un weerschijn 40 Des outils en Cuivre, Étain ou Fer des moutons toisonnés et toutes sortes d’autres Animaux, l’Annonciation aux Bergers, la Fuite en Égypte, divers nocturnes, des scènes comiques donnant de la grâce à l’œuvre, des couleurs à l’huile sur toile, d’une étrange imagination tout cela, on le voit bien fait, avec adresse, comme en se jouant, par ce Villageois qui était bon Peintre.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → ornement

Quotation

45 Somtijts [Ludius] steld’ hyer, om Visschen te vanghen,
Met Anghelroeden, en bedrieghlijck’ asen,
Ander die met vlieghen bluschten verlanghen,
En metter Iacht snelle Hasen te vanghen,
Herten, en Swijnen, jae die den Wijn lasen,
Alsulcke dinghen zijnen sin ghenasen,
Te stellen in Landtschap, met cloeck bestieren,
Const-lustighen gheest doet wonder versieren.

[D'après NOLDUS 2008, p. 137:] 45 Parfois, il [Ludius, ndr.] mettait des figures en train de pêcher, avec des cannes à pêche et de l’appât trompeur ; d’autres, en oiselant, assouvissaient leurs désirs, ou, en chassant des Lièvres rapides, des Cerfs et des Sangliers ; oui, il y en avait aussi qui cuillaient des Raisins, Introduire de telles choses dans ses Paysages, avec audace et fermeté, satisfait son envie. Un esprit artistique invente des merveilles.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → ornement
CONCEPTS ESTHETIQUES → génie, esprit, imagination

Quotation

32 In’t schaduwen moet ghy u wijslijck draghen,
Om geensins van t’natuerlijcke te wijcken :
De ghemeen ooghe soeckt oock te behaghen, {De ghemeen ooghe wil oock vernoeght zijn. Vleeschachtige diepselen.}
Somtijden versiert weerschijnende daghen,
Doet u diepsels vry vleeschachtich ghelijcken,
En u hooghsel enckel carnaty blijcken :
Hooght so niet met wit Mans naecten noch Vrouwen,
Geen puer wit in’t leven blijckt in’t aenschouwen.

[D'après NOLDUS 2008, p. ] 32 En portant des ombres, il faut être prudent et ne s’écarter jamais du naturel. Essayez de plaire aussi aux yeux du commun, en inventant des lumières et leurs reflets. Faites qu’on voie vraiment de la chair dans les sombres, et que les clairs ne fassent que ressembler à la carnation. {L’œil du commun veut également être satisfait. les couleurs foncées doivent ressembler à la chair.} Ne rehaussez pas les nus avec du blanc, ni d’Homme, ni de Femme, car, dans la vie, on ne voit pas de blanc pur.

Conceptual field(s)

EFFET PICTURAL → qualité de la lumière

Quotation

De Schilder-Konst, seght Plato {lib. 6 de Legibus}, schijnt geen eynde te nemen in 't afmaelen der ghedierten, maer sy is altijdt besigh om 't ghene sy eens ter handt ghetrocken heeft meer en meer te vercieren.

[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] The Art of Painting, says Plato {…}, appears not to stop with the reproduction of animals, but she is always busy to embellish that which she has once traced by hand further and further.

Conceptual field(s)

CONCEPTION DE LA PEINTURE → dessin

Quotation

De aerdigh-vercierende Rijckelijckheydt ghevonden werdt, en sal oock gheen minder glans aen de Kunst aen-brenghen. Hoe nootsaeckelijck de selve mede van een Schilder in achtinghe dient ghenomen te werden; kan men hier uyt bespeuren door de opweckende toe-gheneghentheyt, die men daer door in de ghemoederen van de Konst-beminders wacker maeckt, sulcx bevindtmen daghelijcx in die gheene, die haer Stucken, en Wercken daer mede verrijcken, soo datse met een wensch-begheerte, het oogh der Lief-hebberen tot haer dinghen verrucken, en dat daer door de Stucken haer te beter van de handt gaen.

[proposition de traduction, Léonard Pouy:] Soulignons l’importance d’une plaisante abondance décorative, qui n’apportera pas moins d’éclat à l’art. Combien il est nécessaire pour un peintre de prêter attention à ceci peut être perçu dans les affections stimulantes qu’elles éveillent dans le l’esprit des amateurs d’art. Cela se voit tous les jours chez ceux enrichissent de cette façon leurs tableaux et les œuvres, attirant l’œil de l’amateur sur leurs objets, avec comme résultat que leurs morceaux se vendent mieux.

Conceptual field(s)

SPECTATEUR → perception et regard
SPECTATEUR → marché de l'art
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix