PASSIE (n. f.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
1 Gheen Mensch soo stantvastich, die mach verwinnen
Soo gantschlijck zijn ghemoedt en swack gheneghen,
Of d’Affecten en passien van binnen
En beroeren hem wel zijn hert’ en sinnen,
Dat d’uytwendighe leden mede pleghen,
En laten door een merckelijck beweghen,
Soo in ghestalten, ghedaenten, oft wercken,
Bewijselijcke litteyckenen mercken. {Niemant vry van passien, Affecten, oft Menschelijck swack gheneghen.}
2 De Natuer-condighe laten ons hooren,
Onderscheydelijck de namen der dinghen,
Affecten gheheeten, eerst en al vooren {VVat s’Menschen Affecten oft passien zijn.}
Liefde, begeerlijckheyt, vreucht, smert en tooren,
Commer en droefheyt, die t’herte bespringhen,
Cleynmoedicheyt, vreese quaet om bedwinghen,
Oock opgheblasentheyt, en nijdich veeten,
Dees en derghelijck, al Affecten heeten.
3 Aristides van Theben heeft dese stucken
(Ethe gheheeten, zijnde by de Griecken)
Alder eerst met de verwe gaen uytdrucken, {Aristides den eersten uytbeelder der Affecten.}
[…]
[D'après NOLDUS 2008, p. 85:] 1 Aucun homme n’est d’une telle constance et n’acquiert une telle maîtrise {Personne n’est libre de passions. Affects ou penchants causés par la faiblesse humaine.} de son âme et de ses penchants dus à sa faiblesse, que les Affects et passions ne le touchent au plus profond de son cœur et de ses sens. De la sorte, les membres extérieurs s’agitent de concert et en montrent, par un mouvement sensible aussi bien dans la posture, la tenue que dans l’action des signes incontestables. 2 Les connaisseurs de la Nature nous apprennent distinctement les noms de ce que l’on appelle Affects : {Quels sont les affects ou les passions de l’homme.} d’abord et avant tout l’Amour, et ensuite le désir, la joie, la douleur et la colère, le chagrin et la tristesse qui assiègent le cœur, la timidité et l’angoisse difficiles à réprimer, puis la suffisance et la jalousie hargneuse On appelle tout cela, et d’autres encore, Affects. 3 Aristide de Thèbes a exprimé ces sujets {Aristide est le premier à avoir représenté les affects.} (qui s’appellent Èthè chez les Grecs) pour la première fois en peinture. […]
Conceptual field(s)
Quotation
Soo namen dan d’oude Meesters dese vijf hoofd-stucken in haere Schilderyen op ’t aller nauste waer. I. Den Historischen inhoud, die veeltijds d’Inventie ofte oock ’t argument ghenaemt wordt. II. De ghelijck-maetigheyd, diemen doorgaens henen de Proportie, symmetrie, analogie, en harmonie noemt. III. De verwe ofte ’t Coleur; en daer in plaghten sy ’t licht en schaduwe, als oock ’t schijnsel en duysternisse naukeurighlick t’ onderscheyden. IV. Het leven; ’t welck in d’Actie en Passie bestaet, ofte (om duydelicker te spreken) in de bequame afbeeldinghe der eyghenschappen die men in de onroerende dingen verneemt, als oock in de levendighe uytdruckinghe der beweghinghen diemen in de roerende dinghen speurt, wanneer deselvighe yet merckelicks doen of lijden. V. De schickinghe, die men ghemeynlick de Dispositie ofte Ordinantie plaght te heeten.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] As such the old Masters observed these five chief principles very closely in their Paintings. I. The Historical content, that is often called the Invention or also the argument. II. The uniformity, which one commonly calls the Proportion, symmetry, analogy and harmony. III. The colour or the colouring; and in this they tend to carefully distinguish the light and shadow, as well as the sheen and darkness. IV. The life; which exists in the Action and Passion, or (to speak more clearly) in the skilled depiction of the characteristics that one discerns in the unmovable things, as well as in the lively expression of the movements that one perceives in the movable things, when these do or suffer something considerable. V. The arrangement, that one commonly tends to call the Disposition or Ordinance.
Conceptual field(s)
Quotation
Ghelijck dan de voornaemste kracht der Schilderyen gheleghen is in de bequaeme naeboetsinghe der eyghenschappen diemen in d’onroerende dinghen verneemt, als oock in de levendighe afbeeldinghe der beroeringhen diemen in de roerende dinghen speurt; soo moeten wy het mede daer voor houden, dat de welstandigheyd des gantschen wercks gheoordeelt wordt allermeest in ’t ghebaer ende in ’t roersel der figuren te bestaen, wanneer deselvighe yet merckelicks doen of lijden. Dies plaght oock het levendighe roersel, nae d’eene of d’andere gheleghenheyd der figuren, somtijds Actie somtijds de Passie ghenaemt te worden: Want de Beelden die de kracht van eenig ernstigh bedrijf in haer uyterlick ghebaer uyt-wijsen, worden geseyt een goede Actie te hebben; d’andere daerenteghen die d’inwendige beroeringhen haeres ghemoeds door d’uytwendighe ontseltheyd te kennen geven, worden gheseyt vol van Passie te sijn. Dit vervult de wercken met eenen levendighen gheest, ’t is de rechte ziele der Konste.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Just like the main power of Paintings lies in the capable imitation of the characteristics that one perceives in the unmoving things, as well as in the lively depiction of the movements that one detects in the moving things; as such we have to consider as well, that the harmony of the whole work is thought to exist most of all in the gesture and the movement of the figures, when they do something remarkable or suffer. As such the living movement also tends to be called after one or the other situation of the figures, sometimes Action and sometimes Passion: Because the Images that show the power of a serious occupation in their outward gesture, are said to have a good Action; the other on the other hand who demonstrate the internal movements of their mind by means of an outward dismay, are said to be full of Passion. This fills the works with a lively spirit, it is the true soul of the Art.
Junius explains that there are different types of movement (beroering) in an art work, which he also calls movement (roersel) and gesture (gebaar). On the one hand, he uses the term action (actie), which refers to the outer movement of the figures. On the other hand, there is the passion (passie), which reflects the inner movements. The correct depiction of the different movements should lead to a well-composed whole (welstand). The rest of paragraph IV.2 describes the different emotions, not necessarily in direct relation to art. The phrasing of this paragraph is different in the Latin and English edition. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Hier toe moet hy oock weten wat schoone ofte mismaeckte leden zijn, ’t geen uyt d’aenmerckingh van de schoonheden inde antique statuen geobserveert, kan geschickt worden. Wat dat bevalligheyt, grootsheyt en welstant aen een Beelt te wege brenght, ende voorts de mogelijcke buygingen, uyterste vermogen ende gebruyck van alle de leden en gewrichten met goede reden verstaen. Voeghter by dat hy oock kennisse behoorde te hebben door wat trecken, teyckens, ende opsichten men alle de passien en tochtige genegentheden van ’s Menschen herte, na de bysondere ontmoetinghe ende voorval kan uytdrucken
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] For this we should also know which are beautiful or deformed members, which can be sorted out from the observation of the beauties in the antique statues. Understand with good reason what the gracefulness, magnificence and harmony gives to a Figure, and furthermore the possible bends, the uttermost capacity and use of all members and joints. It can be added that he should also have knowledge by means of which lines, signs and views one can express all the passions and emotional inclinations of a Human heart after the specific encounter and occasion;
Conceptual field(s)
Quotation
Soo en konnen doch sommige [ndr: schilders] niet al te wel verduwen, datmen haar bestipte regelen wil voorschrijven, om alle uyterlijcke en inwendige deelen, tot de veranderlijcke voorvallen der menschelijke actien en doeningen, ja tot d’uytdrukking der Passien en Zieltogten selfs te leeren uytvoeren; Op datse alsoo niet slegts geschilderde, maar ook sprekende, bewegende, werckende, en denckende beelden in haar Tafereelen souden vertoonen: en voornamelijck konnen eenige van kleyn gesigte niet wel lijden datmen haar dit uyt d’Anatomie oeffening by wijse van ontleed kunde voorstellen wild.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As such some [ndr: painters] cannot cope too well that they want to prescribe precise rules to them, to learn to execute all the external and internal parts, in relation to the changing events of human actions and undertakings, yes to the expression of the passions and emotions even; In order for them to not only show painted, but also speaking, moving, working and thinking figures in their Paintings: and especially some of little vision cannot comprehend that one would want to present this from the Anatomy in the sense of the knowledge of dissection.
Conceptual field(s)
Quotation
Van de Actien en Werkelijke besigheden der Beelden, en hoemen die volgens den aard der Voor-vallen, onder d’uytdrukking van allerhande Passien en Ziel-togten vertoonen zal.
Seker vermaard Schilder plagt van de Beelden die haar behoorlijke Actien en Passien tot het voornemen van den Schilder, noch den inhoud der Historie niet wel uyt en drukten, te seggen, datse tweemaal gedoodverwd waren. {Omdat de Konst-beelden de beweging derven, moetmense door de Actien en stelling sulx doen aannemen.} Seker nadien het alle Konstenaars bekend is, dat de na-gebootste Werken, de ware en Levende beroerlijkheyd uyt haar eygen aard en Natuur derven, soo vald het niet swaar te oordeelen, datter in de Schilder-Konst een bysondere vlijd moet aangewend werden, om beneffens de goede en vaste Teykenkundige Trek en schoone Proportie, ook de Actien en Hertstogten (dat is de bedrijvens kragt) door praktijk in de Beelden aan te wijsen; en alsoo te verbeteren ’t geen sy van Natuure missen. Want dat is de Ziel van de Schilder-Konst: En die Meesters welke daar in bysonder hebben uytgemunt, hebben ook altijd de hoogste Rang gehad.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Of the Actions and True movements of the Figures, and how one may show them according to the nature of the Events, while expressing all sorts of Passions and Emotions. A certain famous Painter was used to saying that those Figures that do not express their proper Actions and Passions to the intention of the Painter, nor the content of the History, are primed twice. {Because the Art-figures lack movement, one should make them obtain such through the Actions and posture.} Especially since it is known to all Artists, that the imitated Works, lack the true and Lively movement from their own character and Nature, as such it is not hard to understand that one should apply extra diligence in the Art of Painting, to also illustrate the Actions and Passions (that is the activity), besides the good and steady Draught and beautiful Proportion, in the Figures through practice; and as such improve that which they naturally lack. Because this is the Soul of the Art of Painting: And those Masters who excelled especially in this, also had the highest Rank.
Conceptual field(s)
Quotation
Daar zijn veel dingen die de Schilder Konst nu en dan noodig heeft, die wanneermense op een bestipten tijd wil hebben, niet te verkijgen zijn; {Alles datmen in de Schilder-Konst noodig heeft is niet altijd by de Hand.} immers niet soo alsmense ten uytersten noodig heeft: Wel is waar dat vele haar door Modellen, en andere hulp-middelen bedienen: Doch die nauwkeurig wil opmerken, sal ligt verstaan, dat de Actien en Passien welke door Modellen met voordagt gesogt en gemaakt werden, vry ver van die verschillen, welkwe Natuurlijk gevallige en waaragtige Actien en Passien noemen:
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] There are many things that are occasionally needed by the Art of Painting, that – when one wants them at a specific moment – are not available; {Everything that one needs in the Art of Painting is not always at hand.} indeed not unlike when one needs them very much: It is however true that many can serve her by means of Models and other tools: However, he who wants to observe closely, will understand easily, that the Actions and Passions that are searched and made intentionally by Models, differ very much, from those which we call Naturally occuring and true Actions and Passions:
Conceptual field(s)
Quotation
Soo geeft ook de innerlijke vreese selden groot misbaar, {Inwendige vreese geeft selden groote Actien.} maar laat sig meest sien aan het Aangesigt, dat in dit voor-val meest altijd bleek en besturven word. Want om dat het Bloed schielijker als ander na het herte gaat, of mogelijk op eeniger wijs stil staat, of trager loopt, soo schijnd het datter een koude over al de Leden komt, die dese Dood verwe veroorsaakt. Daar werd van de Schilders niet ligter aangetast dan dusdanige Passien, om dat de Historien daar sulx in voorvalt, gemeen en veel zijn, of ten minsten daar in ligt konnen te pas gebragt werden. Doch wy agten datter inde Schilder Konst niet swaarder is, dan het selve Natuurlijk en als een ware oorsaak hebbende, te doen. De reden schijnd ons, om datmen sulx naulijx in ’t Leven voor een oogenblik kan sien en waarnemen, en dat de Modellen diemen daar toe verkiest, alleen gemaakte Passien hebben; die in ’t volgen dikwils noch een Natuurlijk Rokjen uyt trekken, eermense op het Tafereel siet. Men Leest van eenen Gonzaga Hertog van Mantua, dat hy op sekeren tijd den Italiaanschen Schilder Francisco Monsignori [ndr: Bonsignori] eenen Sebastiaan Leerde Schilderen, die seer natuurlijk, vol Vrees en Schrik voor de Scheut, aan een Boom gebonden stond: {Hoe den Hertog Gonzaga een schikkigen Sebastiaan Leerde Schilderen.} ’t werk hy door een Arbeyder die Monsignori voor Model diende, verrigte. Want als dien schilder ’t geseyde Model, in sijn onnooselheyd naakt had vast gebonden, quam den Hertog onverwagt met een Dagge in de Kamer gesprongen, seggende: Sa Schelm nu moetje’er aan; hier toe heb ikje op dese plaats laten brengen. Gy kunt denken Leser, of dien Bloed niet waarlijker verschrikte ! en sigh inbeelde, dat hem de steek aanstonds souw door het Hert gaan. Welken oogenblik Monsignori sonder sig te ontsetten soo wel in agt nam, dat hy sijnen Sebastiaan seer angstvallig aan den Hertog geschilderd leverde.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As such the inner fear also causes little clamor, {Internal fear seldom causes great Actions.} but it shows itself most in the Face, that in this case becomes pale and ashen. As the Blood moves quicker than usual to the heart, or possibly stops somehow, or flows slower, it appears that a cold comes over the Limbs, which causes this Deadly color. This [ndr: subject] was not lightly touched upon by Painters since such Passions , as the Histories in which this occurs are common and frequent, or at least could be easily implemented in them. Yet we think that there is nothing more difficult in the Art of Painting, than to do this Naturally and as if it has a real cause. The reason appears to be, as one can rarely see and observe such a thing in Life for a moment, and that Models that one selects for this, only have constructed Passions, that often take off their skirt [ndr: i.e. loose their essence] before one sees them in a scene. One reads about a certain Gonzaga Duke of Mantua, that at one time he instructed to paint the Italian Painter Francisco Monsignori [ndr: Bonsignori] a Sebastian, who was tied very naturally to a Tree, full of Fear and Terror for the Arrow: {How the Duke Gonzaga taught how to paint a fearful Sebastian.} which he did by means of a Worker who served as Monsignori’s Model. Because when the painter had the aforementioned Model tied up naked in his ignorance, the Duke jumped into the room unexpectedly with a dagger, saying: Yes Rascal, now you have to go; I have brought you here for this purpose. You can believe, Reader, that his Blood was truly frightened! and that he imagined that the thrust would soon go through his Heart. Without getting upset Monsignori observed this moment so well, that he delivered his very scared Sebastian as a painting to the Duke.
Conceptual field(s)
Quotation
Die dese vermogens te gelijk bedenkt, en overweegt door wat Middel en Werkingen de Mensch-Schepselen gewoon zijn hun Actien, en hun Passien uyt te voeren, sal ligtelijk toestaan, dat ook de beschouwige Kennis van de Natuure des Menschen Dierige en Redelijke Ziel, ten minsten van ter zijden een plaatsje in de verhandeling der Mensch-kunde behoorde ingeruymd te werden. Te meer om dat de Schilder-Konst, niet alleen de Lichamen noch de beroerlijkheyd der Leden, soo als die door de invloeyende Geesten door de Muskelen verrigt werden, moeten vertoond werden; Maar dat ook den ernst en de gedagte die de denkende Ziel, of inwendige Geest en ’t mede- weten des Menschen van de dingen heeft, daarse mede besig is, noodwendigh moet uytgedrukt werden, door eenige kennelijke Merk-teekenen, die dat vermogen hebben. Gelijk ook den Maker gewild heeft, dat om vele Reden, vooren by ons aangewesen, de gesteldheyd van ’t Gemoed en de Passien, met den yver der Doening in ’t Aangesigt des Menschen niet en souden verborgen blijven: Alle welke dingen in een Tafereel wel waar genomen, wy gewoon zijn, de Ziel der Konst te noemen. ’t Is dan niet buyten den Haak, maar betamelijk, de Ziel des Menschen in de Mensch-kunde tot nut der Schilder-Konst te ondersoeken.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] He who thinks about these abilities simultaneously and considers by what Means and Movements the Human Creatures are used to conduct their Actions and Passions, will easily allow that the contemplative Knowledge of the Nature of the Animal and Logical Soul of man, at least deserves a small place on the side in a description of the Anatomy. More so because the Art of Painting should not only show the Bodies or the movement of the Limbs, as they are performed by means of the flowing Minds through the Muscles; But that the Seriousness and the thought that the thinking Soul, or internal Mind and the Consciousness of Man has of the things that he is doing, should necessarily be expressed by some specific signs, which hold that power. Like the Creator has willed, that for many aforementioned Reasons, the state of Mind and the Passions should not remain hidden from the Faces of Men with the diligence of the Action: If all these things are observed in a Painting, we generally call this the Soul of Art. It is not out of line, but rather fitting, to investigate the Soul of Man within the Anatomy for the use of the Art of Painting.
Conceptual field(s)
Quotation
Hier in komt u eerst voor een grondige kennis der gestalten of proportie, en der passiën of kenteekens der hertstogten te hebben, op dat gy aan uw beelden, niet alleen haar natuurlyke beweging weet te geven, maar ook waar uit deze onstaan, aan ’t oog kennen doed […]
[D'après DE LAIRESSE, 1787, p. 56:] Il faut d’abord que vous ayez une connoissance approfondie des proportions du corps humain, & des effets de passions, afin que vous sachiez, non-seulement donner à vos figures les attitudes & les mouvemens qui leur conviennent, mais que vous puissez rendre, en même tems, raison de ce qui vous détermine à les représenter de cette manière […]
Conceptual field(s)
Quotation
Verwonderlyk is het, als men overweegd hoedanig onze zinnen schynen betoverd te werden, wanneer al die byzondere wezens, naar de passien die zy vertoonen, wel waargenomen zyn: my dunkt dat ik daar door hun geheimste verborgenheden ontdek, dat deze een hooge, die weder een laage toon zingd, geene van pynlykheid schreeuwd, en de ander innerlyk lacht, een ander van koude klappertand en de andere van hette en dorst versmagt, dus kan een kleene trek een gants wezen onderscheiden: minder of meerder vettigheid, kan mede veel verandering in een trony geeven.
Om de oeffenende konstenaars te gemoet te komen, dunkt my niet ondienstig, hen een middel om allerhande weezens door het Boetseeren uit te vinden, aan te toonen, op de allerzekerste en gemakkelykste wyze.
Hy neem een spiegel, en teeken zich zelf daar in na, in zodanig een hertstogt, blygeestig, droevig, pynlyk, boosaardig of zo hy begeerd; tot dien einde zich zodanig een zaak verbeeldende, als hy wil dat het wezen vertoonen zal, laat dit met roodaard of ander Cryon op gegrond papier uitvoerig geteekend zyn:
[D'après DE LAIRESSE 1787, p.135:] On ne peut manquer d‘être étonné lorsqu’on considère de quelle manière nos sens sont captivés par la diversité des physionomies sur lesquelles les différentes passions sont bien exprimées. On croit lire dans l’âme des personnages représentés sur la toile. L’un paroît pénétré d’un sentiment de vanité ; l’autre semble intérieurement humilié ; la douleur oblige celui-ci à crier ; celui-là rit sans cesse ; plus loin, le froid en fait frissonner un autre, ou la chaleur lui cause une soif qui le fait périr ; & c’est ainsi que le plus petit trait, ou un peu plus ou moins de plénitude, change entièrement le caractère d’une physionomie. Je crois qu’il ne sera pas inutile d’indiquer ici aux artistes le moyen de trouver, par le secours d’un modèle, toutes les espèces de physionomies, de la manière la plus facile & la plus sûre. Prenez une glace & dessinez votre propre physionomie dans la passion que vous jugerez à propos, & dont vous vous pénétrerez autant qu’il est possible. Ce dessin doit être fait avec de la sanguine ou de la pierre noire sur du papier colorié, de la manière la plus finie.