Wanneermen nu Verlichterie Schildert, die men selfs Inventeert en Teyckent, Copieert, ofte dat men eenige Print-Konst natuerlijck wil Coloreeren, soo salmen oock altijdt acht geven op de eenparigheydt en vlackigheydt, en oock bysonderlijck op de houdingh, of voor en achter uytwijcken, ’t welck hier door t’onderscheyt der stercke en flaeuwe Verwen moet voortgebracht werden, met die vlack en proportioneel verminderende aen te leggen, sonder dat die eenige hardigheyt of stijvigheyt veroorsaecken.

Want de Beelden moetmen of doncker tegen eenen lichten gront, of licht tegen eenen donckeren gront uytkomen; gemeenlijck sietmen dat de dingen, die van het gemeen dagh-licht beschenen werden, sodanigh verlicht zijn, dat de beschaduwde zijde van de Lichamen donckerder teghen haren grondt uytkomen, en de verlichte Party lichter dan den grondt vertoont;  door welcke schickingh het natuerlijck leven sich altijdt reddet. Waer van wy de reden hier van souden konnen toonen, by aldien ’t niet te verr’ buyten ons voornemen gingh. ’t Gebeurt oock dat de Lichaemen geheel doncker tegen en lichten gront uytkomen, en wederom heel verlicht tegen eenen donckeren grondt, en dat nochtans soo sacht, datter geen grooter verschil tusschen de Coleuren gesien en wort, als tot de natuerlijcke houdingh, van Verw en distantie, van nooden is; waer op dat als een gewightigh deel der Schilder-Konst te letten staet. Wy meenen daer oock in ’t leste Boeck van onse Schilder-Konst, breeder betoogingen van te doen.

Uyt alle welcke volght de nootwendighe, kennisse vande houdinge, {Houdinge} welcke met recht de perspective, ofte proportionele verflauwinge der Coleuren mach genoemt worden: En dese niet verstaen wordende, kan nimmer yets natuerlicks in een Schilderye gearbeyt werden, gemerckt de houdinge het selve gevoelen dat onse oogen in ’t beschouwen van ’t leven komen te genieten, inde Schilderyen kan verschaffen. Soo moetmen oock tot de Coloreeringe verstaen de nature der Reflexien of weerschijnen, {Reflexien} waer en hoe die vallen of niet vallen konnen, wat koleuren sy aennemen of verwisselen, ende diergelijcke dingen meer, gelijck wy in ons leste Boeck sullen toonen.

{Die mannier om haer kleyn belangh wedersprooken.} Doch mijns oordeels soo isset met alle dese dingen als met de Kreeften, aen welcke meer te peuselen dan te eten is; en men kan sich (voor die een wynigh de Doorsicht-kunde verstaet) daer ontrent genoegh met het Oogh behelpen, soo wanneermen daer te deegh op acht geeft: want het voornaemste dat in een Lantschap moet waergenomen worden, is de Natuerlijcke houdinghe, en de perspectijf, dat daer in wesende, sal vorder aen de Gelijck-formighe trecken weynigh gelegen wesen; des soo en behoeftmen sich met Glasen, noch ramen niet te behelpen, dat al valsche Leyts-luy zijn die vanden rechten wegh afwijsen; daerom die oock selden van groote Meesters zijn weerdigh geacht om de handen daer aen te slaen.

{Middel om in ’t algemeen Houdinge te bekomen.} In het Teyckenen soo moetmen letten, datmen in ’t verminderen van doncker en Licht, ontrent de Lichamene die wijckende achter malkander volgen, soodanigen verschil maeckt, alshier is tusschen het flauwste Hooghsel en het Coleur van u Gront-Papier, daermen in ’t ghemeen met de witte Cryon op Teyckent; invoegen dat het t’elckens een Tint, of kenbaer Coleur van verschil, komt te verminderen; even gelijckmen seyt het scheelt een kennis, &c. Soo sult ghy een groote Reddinge, wijckinghe, uytheffingh en houdinghe in uwe Teyckeningh bekomen, en bevrijt zijn dat uwe dingen niet aen malkander vast en sullen sitten; {Dat het Licht in alle voorwerpen die wij sien, altijt een behoorlijcke Houdinge schickt, waer door wy die uyt elkanderen onderscheyden.} maer in allen de natuere volgen, die haer licht altijt soodanigh op de voorwerpen weet te schicken en te bepalen, dat de donckere sijde van een Lichaem altoos tegen de verlichte zijde van een ander, komt af te wijcken, en een verlichte Party teghen een beschaduwde, ofte die het licht komt te ontbeeren:

Den Masticot is mede een seer goede Verwe, d’een soort hooger Geel, dan d’ander zijnde, wert meest onder de Groene Verwen getempert, want sy alleen wat schrael is: Sy wert evenwel gebruyckt om somtijts eenige Somerachtige helderheyt, in de verschieten der Lochten aen te leggen, datmen sachtjens tegen de blaeuwe Bergen aen drijven moet: Oock dientse tot Hooghsels van eenighe Boomen, Veldtstreecken van eenighe Verlichte Valeyen, of vlackheden op de Bergen ende diergelijcke, als dat in ’t aenleggen vande Landtschappen sal geseyt worden.