NATUURLIJKHEID (n. f.)

NATURALNESS (eng.) · NATÜRLICHKEIT (deu.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
NATUR (deu.) · NATURAL EXPRESSION (eng.) · NATURALNESS (eng.) · NATURE (eng.) · NATÜRLICHKEIT (deu.)

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

1 sources
6 quotations

Quotation

In deze opmerkingen bestaat de natuurlykheid en bevalligheid van een ordinantie, zy moog van veel of weinig beelden zyn, ten opzicht der personadien; ik stel derhalven het gewicht en belang dezer zaak aan iders oordeel, {Noodzakelykheid in het onderzoeken en naspeuren der natuurlyke uitwerkzelen.} […]

[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 125:] C’est par de semblables réflexions que l’on parviendra à répandre de la vérité [ndr : naturalité] & de la grâce sur un ouvrage, soit qu’il y ait un petit ou un grand nombre de figures ; & je laisse aux personnes instruites à juger de quelle importance sont ces qualités.

term translated by NATURE
term translated by NATUR

Conceptual field(s)

CONCEPTS ESTHETIQUES → nature, imitation et vrai
EFFET PICTURAL → qualité de la composition

Quotation

Wy hebben meermaals aangemerkt dat de overtolligheid in plaats van een zaak meerder kracht en luyster te geeven, de zelve verminderd en verduysterd, dat ook de te groote ruymten en luchtige omstandigheden van geen beeter uitwerkingen zyn, men moet deze twee gevaarlykheden, als Scylla en Charibdis schuwen, ik kan dezelve niet beeter vergelyken, als by overgroote armoede en verkwistende rykdom, het zy dat de eene uit een logge, sombre en zwaarmoedige verdrietende geest spruyt, en de andere uit een vlugge en al te vruchtbare geest, of wel dat zy voor neemen deze of geene na te volgen, waar van wy dagelyks veel voorbeelden zien, als den eenen de kloekheid van Carats, den ander de schoone Coloriet van Titiaan, die de bevallige zeedigheid van Raphaël, en deze de natuurlykheid van Guido […]

[D'après DE LAIRESSE 1738, p. 70:] I have often observed, that Superfluity, instead of rendring a Thing more forcible and conspicuous, has lessened and obscured it; and that too large a Ground, thinly filled, has no better Effect; we must therefore avoid this Scylla and Charibdis as two dangerous Rocks: I can’t compare such Proceedings better than to excessive Poverty and Profuseness of Wealth, whether the one arise from an indolent, dull and melancholy Temper, or the other from a lively and too fertile an one, or that some Men are superstitious Imitators of other Men’s Works; as we see daily, in one the Greatness of Caracci; in another, the fine Colouring of Titian; in this, the graceful Simplicity of Raphael; and in that, the natural Expression of Guido.

term translated by NATURAL EXPRESSION
term translated by NATÜRLICHKEIT

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités
CONCEPTS ESTHETIQUES → nature, imitation et vrai

Quotation

DE verscheidene lichten in een Stuk oordeelen zommige dat onmogelyk wel konnen staan: want, zeggen zy, indien het goed was, zo zouden Raphaël, Carats, Titiaan, Poussyn, en andere braave Meesters meer die manier wel voor goed gekeurd, en niet verworpen hebben. Ja de Fransche Academisten, voegen zy'er by, die tot zulk een hoogen top gereezen zyn, besluiten eenpaariglyk, dat men niet als een eenig licht in 't algemeen zal gebruiken; verwerpende een Schildery dat meer als een licht vertoond. By gevolg oordeelen zy, dat de gezegde lichten maar een vinding zyn van Hollandsche Meesters, die het Antiek niet verstaan, welke maar alleen de natuurlykheid beoogen, om de onkundigen aan te lokken. Waar op ik zeg, dat, hoewel Raphaël, Poussyn, en andere groote Konstenaars het zelve in hunne Werken niet getoond, maar zich enkelyk aan een algemeen licht gehouden hebben, zulks niet en spruit uit een verachting of verwerping van het zelve, als of het tegen de natuur en konst zoude stryden; maar alleen dat zy 'er toen noch niet om gedagt, of 'er van geweeten hebben: alzo de Konst toenmaals in die deelen haare volmaaktheid noch niet had bereikt of verkreegen. Niet dat ik zeg, dat zulk een Stuk met verscheidene lichten beter is, als met een alleen 't geen natuurlyk is verbeeld; maar wel dat, als het zo te pas komt en konstig uitgewerkt is, het een schildery een veranderlyke welstand byzet [...]Met deze voorbeelden meen ik genoegsaam verklaard te hebben de natuur en werking van verscheidene lichten; als mede hoe voordeelig de kennis daar van is, zo wel in zon-als gemeen licht, ten opzichte van de veranderlykheid, zo wel in Landschappen als in andere verkiezingen; daar en boven de overvloedige middelen, die daar uit voortkomen, tot verrykinge onzer Ordinantien, en boven de gemeene trant.

[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 441-445:] Il y en a qui pensent que plusieurs différentes espèces de lumière doivent faire un mauvais effet, quand elles se trouvent ensemble dans un tableau ; car, disent-ils, si cela n’étoit pas, Raphaël, le Carrache, le Titien, le Poussin, & d’autres grands maîtres, en auroient fait usage dans leurs productions. Les peintres François même, ajoutent-ils, qui sont parvenus à un si haut dégré de perfection, sont unanimement d’avis qu’il ne faut employer qu’une seule lumière générale dans un tableau, & rejetent ceux où il y en a davantage ; d’où ils concluent que ces doubles lumières sont une invention des peintres Hollandois, qui ne connoissent pas l’antique, & qui ne font qu’imiter servilement la nature, pour mieux plaire aux ignorans. A quoi je réponds, que quoiqu’il soit vrai que Raphaël, le Poussin, & d’autres grands maîtres, n’aient pas introduit ces doubles lumières dans leurs ouvrages, & se soient contentés d’un jour général, il ne faut pas l’attribuer à leur mépris pour cette méthode, comme si elle étoit contraire à la nature & à la vérité [ndr : art]; mais seulement parce qu’ils l’ignoroient encore, & qu’elle ne leur est pas entrée dans l’esprit ; car l’art n’étoit pas encore parvenu de leur tems, à ce dégré de perfection dans cette partie, auquel on l’a porté depuis. Je ne prétends pas néanmoins qu’un tableau où l’on a employé différentes lumières, soit meilleur que celui où il ne règne qu’un jour général bien rendu ; mais je veux seulement faire entendre que différentes lumières ménagées avec intelligence [ndr : avec art], peuvent contribuer à donner une élégante diversité [ndr: litt. convenance changeante] à une production de crois que ces exemples suffisent pour faire comprendre la nature & l’effet de différentes lumières, & combien la connoissance en est nécessaire aux artistes, soit, pour l’emploi de la lumière du soleil, ou pour celle du jour ordinaire, tant dans les paysages que dans toutes les autres espèces de compositions.

term translated by NATURE
term translated by NATÜRLICHKEIT

Conceptual field(s)

CONCEPTS ESTHETIQUES → nature, imitation et vrai

Quotation

Tot aanmerking der geenen, die groote liefhebbers in het schilderen van Zonnelichten zyn, dient, dat het Zonnelicht zeer bekwaam is om gebruikt te worden in het verbeelden van Offerhanden, Gevechten, Bagchanaalen, Dansseryen, Herdersgezelschappen, en veele andere vrolyke voorvallen en geschiedenissen, in welke een groot gewoel vereischt word: doch zeer hinderlyk en geensins eygen in Raadts-en Rechtspleegingen, Maaltyden, Konstschoolen, byzondere plechtigheden van Hewelyks-en andere omstandigheden. Maar het Wolklicht geeft een ongemeene welstand en natuurlykheid in staatige voorvallen, als Raadtsvergaderingen, Rechtspleegingen, en zaaken van ontzag en groot gewicht. Het derde der Lichten, daar wy van gesproken hebben, is eigen aan treurige Gevallen, stervende Persoonen en Begraavenissen, of diergelyke geschiedenissen waar in de treurrol regeert en het oppergebied voert, inzonderheid als zulks in de opene lucht is voorgevallen.

[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 465-466:] Nous observons ici, pour la satisfaction de ceux qui aiment à se servir de la lumière du soleil, qu’elle est propre à la représentation de sacrifices, de batailles, de bacchanales, de danses, de jeux champêtres & de plusieurs sujets gais & qui demandent beaucoup de mouvement & d’agitation ; mais qu’elle ne convient pas aux sujets sérieux & tranquilles, tels que conseils & assemblées de magistrats, fêtes nuptiales, banquets, séances académiques, auxquels la lumière ordinaire du jour donne une grande vérité [ndr : litt. naturalité] & une certaine bienséance. La troisième espèce de clarté dont j’ai parlé, c’est-à-dire, celle des lumières artificielles, est convenable aux sujets tristes & mélancoliques, tels que ceux où il s’agit de l’instant suprême d’une personne, ou de quelque pompe funèbre & lugubre ; sur-tout quand la scène se passe dans un site ouvert.

Le terme ‘natuurlykheid’ reste difficile à traduire en français : ‘grande vérité’. [AD]

term translated by NATURALNESS
term translated by NATÜRLICHKEIT

Conceptual field(s)

EFFET PICTURAL → qualité de la lumière
CONCEPTS ESTHETIQUES → nature, imitation et vrai

Quotation

De Konstenaars, die hun vermaak scheppen in zulke Lichten [ndr : kaars, kamp, fakkel] te verbeelden, dienen acht te geeven op deze drie, voor hen zeer nutte, aanmerkingen. Eerstelyk, dat zy hun meeste licht in het Stuk by een houden, Ten tweden, dat zy voor al op de smeltinge en verlichting hunner omtrekken letten, en, Ten derden, de natuurlykheid der byzondere lichten, het zy Kaars, Lamp, of Fakkel, wel in acht neemen.

[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 481:] Les artistes qui veulent représenter de pareilles lumières [ndr : chandelle, lampe, flambeau] ne doivent pas perdre de vue les trois observations suivantes : 1° De tenir leur lumière sur une partie du tableau. 2° De bien prendre garde à la manière d’éclairer & de fondre les contours ou fuyans des objets. 3° De rendre avec vérité la nature des différentes espèces de lumières artificielles, soit d’une bougie, d’une chandelle, d’une lampe ou d’un flambeau.

term translated by NATURALNESS
term translated by NATÜRLICHKEIT

Conceptual field(s)

EFFET PICTURAL → qualité de la lumière

Quotation

[…] zo stellen wy voor eerst vast, dat de lucht in een Landschap het voornaamste is, waar uit alles, dat 'er in het heele Stuk is begreepen, het zy verschiet, water, velden, boomen, en wat 'er meêr vereischt word, haar volkomen welstand en natuurlykheid moet verkrygen, 't zy in morgenstond, middag of avond, ja zelfs de nacht: want zo als de lucht verandert, veranderen alle de voorwerpen die van haar bescheenen worden.

[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 502:] […] je commencerai par poser, comme un principe certain, que c’est l’air ou le ciel [ndr : dans un paysage] qui donne de l’accord & de la vérité à tous les objets d’un tableau, suivant les différentes parties du jour & même de la nuit ; car le ton de tous les objets change suivant la disposition de l’air. […]

term translated by NATURALNESS
term translated by NATÜRLICHKEIT

Conceptual field(s)

CONCEPTS ESTHETIQUES → nature, imitation et vrai