GHEVOEGHELICKHEYD (n. f.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
Democritus hield staende dat de verwen in haeren eygenen aerd een gantsch nietigh dingh sijn, maer dat de vermenghinghen der selvigher onse fantasijen allermeest plaghten te verwecken, wanneermen in ’t bequaeme ende maetvoeghelicke aenstrijcken der Coleuren een goede stellinghe, bevallighe figuren ende een gheschickte by-een-voeghinghe der selvigher figuren verneemt, siet Stobaeus eclog. physie. Cap. 19. Dies ghebeurt het oock menighmael dat verscheyden figuren in een tafereel, niet teghenstaende de bequaeme ghevoeghlickheyd haerer verwen, onse ooghen in ’t minste niet en konnen bekoren; ons dunckt dat wy een haetelicke wanschickelickheyd in de selvighe speuren, niet soo seer van weghen ’t een of ’t ander ghebreck ’t welck wy in de figuren selver aenmercken, als van weghen de losse ongheschicktheyd der by-een voeghinghe. Dese schickingh-Konst ofte t’saemenvoeghinghe van veele ende verscheyden figuren die malckander in een stuck ontmoeten, wordt ghemeynlick de Dispositie ofte Ordinantie genaemt; soo schijntse oock maer alleen in die Schilderyen plaetse te hebben, dewelcke uyt veele ende bysondere Beelden bestaen. Het is wel waer datmen oock inde stucken die maer een Beeld in sich vervatten, een sekere gheschiktheyd behoort waer te nemen; en dien Konstenaer wordt met recht gheoordeelt sijne Konste onlijdelick mishandelt te hebben, die eenen deftighen mensche in staetelicke Raedsheerskleederen op sijn hoofd staende conterfeyt; nochtans schijnt dese onhebbelicke onghevoeghelickheyd veele eer den naem van een quaede stellinghe dan van een quaede Ordinantie te verdienen.
[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Democritus argued that the colours on by themselves are a rather futile thing, but that the mixing of them tends to excite our fantasy very much, when one finds in the competent and measured application of the colours a good composition, lovely figures and an appropriate grouping of these same figures, see Stobaeus (…). Therefore it also happens often that several figures in a scene, nothwithstanding the skillful propriety of their colours, cannot please our eyes the least; we believe to discover a horrible deformity in it, not so much because some or other failure that we recognize in the figures themselves, but rather because of the loose lack of order of the composition. This art of composing or grouping of many and different figures that meet eachother in one piece is commonly called the Disposition or Ordinance; as such it only appears to occur in paintings that consist of many and different Figures. It is however true that one also needs to observe a certain order in the pieces that only contain one Figure; and the Artist, who portrays a distinguished man in stately councilor’s clothes standing on his head, is rightfully considered to have mistreated his Art insufferably; nonetheless this objectionable disorder deserves the name of a bad order rather than of a bad Ordinance.
In the Latin edition, this term is described as: "utcumque vero haec se habeant" (however they are put together), whereas the English phrasing is: 'a seasonabe and good order'. I would like to thank Wieneke Jansen (Leiden University) for her precious advice on the Latin edition of this citation. [MO]