INSTITUTION (n.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
ONDERWIJS (nld.)ONDERWIJS
JUNIUS, Franciscus, The Painting of the Ancients, in Three Bookes : declaring by Historicall Observations and Examples, the Beginning, Progresse, and Consummation of that most Noble Art. And how those Ancient Artificers attained to their still so much admired Excellencie. Written first in latine by Franciscus Junius, F. F. And now by him englished, with some Additions and Alterations, trad. par JUNIUS, Franciscus, London, Richard Hodgkinsonne, 1638.
Ende in der waerheydt, de gantsche Schilder-Konst wordt in dapper weynighe leerstucken begrepen; de welcke, gelyck se heel en d'al nodigh sijn den ghenen die niet te vergeefsch willen arbeyden, so moeten se nochtans den aenkomelinghen op 't aller kortste ende op t'aller eenvoudichste voorghestelt worden. Wanneer men in 't teghendeel een groot ghebaer maeckt omtrent de grondslaeghen deser Konste, so ghebeurt het menigh werven dat de nieuwelinghen t'eenemael van de Konst vervreemden, afgheschrickt sijnde door de verdrietsaemheydt van sulck een veelvoudigh ende inghewickelt onderwijs: ook soo wordt altemts haer verstandt, 't welck in 't eerste op 't aller lieffelickste gekoestert moet worden, verduft ghemaeckt door de schraelheydt van allerley opghesochte voorslaeghen:
Het Eerste Boek, Dat Eerste Capittel.6, p. 9Dies worden oock d'eerste beginselen deser Konsten seer lichtelick an dieghene ghevat, dewelcke haeren wille ongheveynsdelick daer toe gheneyght vinden: ende soo wanneer yemant langhsaemlick daer in voordtvaert, deselvighe magh het sijn eyghene weder-strevigheydt danck weten: want wy sullen het eerste onderwijs kort ghenoeg vinden, indien wy maer alleen ons selven en andere niet en soecken moedt-willighlick wijs te maecken dat het eenen verdrietiglick langhen wegh is: Behalven dat oock een bequame maniere van onderwijsinghe alle dinghen noch al korter sal maecken. Nu daerenteghen soo is de eerste ende de meeste schuld in de Leer-Meesters, die 't fuselboeck soeckende haere Leer-jonghers wonderlick geerne ophouden,…
Het Eerste Boek, Dat Eerste Capittel.7, p. 11Den almoghenden God, als wesende den eenighen rijcken springh-ader alles goeds, word hier Godvruchtiglick in d’eerste plaetse gestelt; wiens oneyndelicke goedertierenheydt de herten der Ouders ghestaedighlick verweckt, om goede sorge over haere Kinderen te draeghen, ten eynde dat haere liefste panden ghetijdighlick in handen eenes goeden ende ghetrouwen Leer-meesters overghelevert sijnde, niet allen d’eerste grondslaeghen maer oock d’allerdiepste gheheymenissen der Konste van kinds beenen aen moghten indrinken. Indien het dan gheviel dat de Leerlingen haere leer-jaeren gheeyndight hebben ’t goede voorschrift der Meesters achter den rugghe bestonden te versmijten, ende haer eyghen hoofd tot naedeel van de konst te volghen, so plaght de vreese van strenghe wetten teghen de verdervers der konsten ghemaeckt dese haere onghebondenheyt krachtighlick te betoomen: indien sy daer en teghen van oprechtigheyd haerer eerster onderwijsinghe in het minste niet ghesint waeren af te wijcken, so wierden sy in desen standvastighen loop dapper ghestijft door eenen sekeren Naer-yver ofte Aemulatie, die de wackere verstanden gheen ruste liet ghenieten tot dat sy niet alleen haer Meester achterhaelden; maer ook de Meesters haerer Meesters te boven gingen.
Het Tweede Boeck, Den Inhoudt, p. 71-72