MALER-HAFFTIG (expr.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
SCHILDERACHTIG (nld.)SCHILDERACHTIG
GOEREE, Willem, Anweisung zu der Practic oder Handlung der allgemeinen Mahler-Kunst worinnen nebenst derselben Fürtrefligkeit und Nutzen kürßlich an gezeiget wird, was einer zum gründlichen Verstand der Mahler-Kunst wissen muß, und wie man seine Ubung darinnen ein vollkommener Meister zu werden anstellen soll. Anfangs in Holländischer Sprache an den Tag gegeben Durch Wilhelm Goeree. Und nunmehr ins Hochteutsche überseßet Von Johann Langen, trad. par LANGE, Johann, Hamburg, Johann Naumann und Georg Wolffen, 1678.
Wijst ons een sodanigen vremden gril, door de Schilder-konst ge-inventeert, als ghy wilt, men sal u seer haest konnen toonen, waer de deelen uyt welck het is t’saem geset, gestolen zijn. Wie en sou niet konnen sien, uyt wat deelen het vliegent Paert van Pegus, des Phinxsen en diergelijcke gevormt zijn? Uyt dit gene dan geseyt is, blijckt dat het spreeck-woort (wanneer wy yets aerdighs in ’t natuerlijck leven beschouwen) dat is Schilderachtigh, qualijck gebruyckt wort, ende op-genomen wert, als of de Schepselen maer ten naesten by soo Geestigh, Cierlijck ende Playsant en waren, als de Geschilderde dingen, dat eenen grooten mislagh is, ten ware men het soo wilde nemen, dat is Schilderachtigh, (te weten) waerdigh om sijn playsantie, aerdige verkiesinghe ende grootheyt Geschildert te werden. Want andersins gelijck het gemeenlijck genomen wordt, soo soude de Schilderye het Principael, ende de volmaeckte natuer slechts een Copy wesen.
Tweede Capittel, p. 21De Teyckeningen, Schetsen, ende Printen, moetmen in ’t sien met het verstant ende niet met handt ende ooge gebruycken om daer stucken ende brocken uyt te stelen, {Recht gebruyck der Print-Konst.} veel min om die geheel na te apen (al-hoe-wel dat oock zijn nuttigheyt heeft wanneer ’t wel wort aengeleyt, gelijckw’in onse Teycken-Konst leeren,) ende blijven alsoo geduerlijck door den Bril van een ander kijcken. Maer neen, men moet alleen de deughden, als fraye maniere van ordineeringhe, Teyckeningh, geestige gedachten ende verstandighe opmerckingen, door het besien, hersien, bedencken, overleggen ende herkauwen, trachten in sijn gemoet te drucken, ende daer in, met dickwils eraen te dencken, bewaren; invoegen sy door het toedoen van uwen Geest, niet meer eenes anderen, maer in U eygen vindingen verandert worden: Ten eynde sy oock in het ordineeren, t’samenstellen, ende vercieringen van uwe inventien als wijse Raets-mannen souden konnen dienen. Ende op dese maniere salmen vol van gedachten, vlugge van ordinnantie, rijp ende overvloedigh van Schilderachtige stoffe werden:
Vierde Capittel, p. 63-64GOEREE, Willem, Anweisung zur algemeinen Reiss- und Zeichen-Kunst darinnen die Gründe und Eigenschafften die man einen unfehlbahren Vestand in der Zeichen-Kunst zu erlangen nothwendig wissen muß kürßlich und doch klärlich angewiesen werde. Nicht allein den anfahenden Zeichern Kupfferstechern Mahlern Glasschreibern Bildhauern und dergleichen Künstlern zur Anleitung sondern auch allen Liebhabern beydes dieser und anderer daraus entspriessenden Künste zur Lust und Erlangung so vieler Erkäntnüß als von dergleichen Künsten vernünfftig zu urtheilen erfordert wird dienstlich und nüßlich Durch Wilhelm Goeree. Zum andern Mahl gedruckt und fast umb die Helffte vermehret, trad. par LANGE, Johann, Hamburg, Johann Naumann und Georg Wolffen, 1677.
[…] want soomen de hooghsels te na aen de twijfelachtige schaduwen brenght, soo is een gantsche Teyckeningh bedorven, en kan inder eeuwigheydt niet goet, noch Meesterachtigh, noch Schilderachtigh gemaeckt worden; maer de hooghsels op het vlak van ’t Gront-Papier, maecken een seer aerdige en natuerlijcke sachtigheydt en doen het Coleur van ’t Papier tegen de natuerlijcke en waere schaduwen en half schaduwen deselve eenparigheyt voortbrengen.
Vande handelinge en manniere diemen gebruycken moet, p. 91-92