GOUD (n. n.)

AUREUS (lat.) · GOLD (deu.) · OR (fra.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
AUREUS (lat.) · GOLD (eng.) · MUSCHELGOLD (deu.) · SHELL GOLD (eng.)

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

4 sources
6 quotations

Quotation

 […] En gelijckwe hier van het Gout geseyt hebben, soo handelt men even met het Silver; invoegen de bereydingh en gebruyck, een en ’t selve is.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Of the yellow colours: their preparation, mixing and use. Gold Leaf. […] And as we have said here about the Gold, one treats Silver the same way; as the preparation and use is one and the same.

Conceptual field(s)

MATERIALITE DE L’ŒUVRE → couleurs

Quotation

’t Streckt mede tot voordeel der Schilderyen selver; Want d’aller teghenstrijdighste verwen worden bevonden eenpaerighlick dienstigh te sijn tot het opmaecken van een uytnemende schoonheyd, seght Philostratus Iconum Lib. II. in Centauridis. Daerom maaeckt men oock een swarte Schilderye op een witte grond, segt Io. Grammaticus {In Lib. i. Meteorol. Aristotelis.}, ghelijck men een witte of goude Schilderye in ’t teghendeel op een swarte grond plaght te maecken. Teghenstrijdighe verwen dicht by malckander ghestelt sijnde, plaghten oyt meer af te steken; soo kan men oock ghelijcke dinghen beswaerlick van de ghelijcke dinghen, daerse mede vermenght sijn, onderkennen; even als of men witte Schilderyen op een witten grond, en swarte op een swarten grond bestond te schilderen.

[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] It also provides advantage to the Paintings themselves; As the most contrasting colours are thought to be helpful together for the composing of a remarkable beauty, says Philostratus (…). Therefore one makes a black Painting on a white ground, says Io. Grammaticus {…}, just like by contrast one tends to make a white or gold Painting on a black ground. Constrasting paints that have been placed close to eachother, tend to stand out even more; as such one can barely recognize the same things from the same things, with which they have been mixed; just as if one would paint white Paintings on a white ground and black [NDR: ones] on a black ground.

In the Latin edition, where the original Greek citation from Grammaticus as well as a Latin translation are cited, the citation refers to scripture, not painting. [MO]

Conceptual field(s)

EFFET PICTURAL → qualité des couleurs
CONCEPTION DE LA PEINTURE → couleur

Quotation

 't Bekoorlijk gout wort ook onder de verwen getelt, en is Sol, of de Zon toegeeygent. Het beteykent wijsheyt, edelheyt, of grootmoedicheit. Den Zeegodt Neptuin plachmen met een geluwen mantel te bekleeden.

[BLANC J, 2006, p. 353] L’or séduisant était aussi compté parmi les couleurs. Il est associé au sol (soleil). Il signifie la sagesse, la noblesse ou la générosité. On avait coutume d’habiller Neptune, dieu de la mer, d’un manteau jaunâtre.

Conceptual field(s)

EFFET PICTURAL → qualité des couleurs

Quotation

12 By t’blaeu, daer’t hem alderliefst by wil voeghen, {Goudt by blaeuw, beteyckent t’gebruyck van sweerelts lust.}
Beteyckenet voor die Levreye draghen,
T’ghebruyck van des Weerelts lust en benoeghen,
Doch by graeuw niet dan een sorchvuldich wroeghen {By graeuw, sorchvuldicheyt.}
Van die om onghebruyck hun selven plaghen :
By groen ghebruycks, hope met welbehaghen :
By violet, troost van liefde versadich: {By violet, troost van liefde.}
By swart, in liefden lijdtsaem en ghestadich. {By swart, ghestadich en lijdtsaem in liefde.}
 
13 Ghematichden rijckdom by t’incarnate {By incarnaet, matighen rijckdom.}
Dit goudt-geel beteyckent : somtijts alleene, {T’goudt alleen in wapenen oft leverey, beteeckent een stadich, goet, wijs en vroom Man.}
Een redelijck Mensche, van goeden state,
Iae wel ghetempert, en wijs van ghelate,
Oock seer goet van raedt, over al ghemeene :
maer onder all’ edel ghesteenten reene,
By den Topazius (om recht te spreken)
Wordt dit edelste goudt-coleur gheleken.

[D'après NOLDUS 2008, p. 194:] 12 À côté du bleu, qui est son compagnon préféré, {De l’Or, à côté du bleu, signifie la jouissance des agréments du monde.} l’Or signifie, sur les Livrées, la jouissance des agréments et des plaisirs de ce Monde. Mais à côté du gris, ce n’est que le signe de l’inquiétude {À côté du gris : l’inquiétude.} de ceux qui sont tourmentés par l’insatisfaction. À côté du vert, il signifie l’espoir d’une jouissance agréable. À côté du violet, la consolation par un amour satisfait, {À côté du violet : consolation de l’amour.} et à côté du noir, patience et persévérance dans l’amour. {À côté du noir : persévérance et patience dans l’amour.} 13 Ce jaune d’or signifie, à côté de l’incarnat, {À côté de l’incarnat : richesse modérée.} une richesse modérée. Quand il est seul, parfois, il désigne un Homme honnête, de qualité, d’un caractère modéré et sage, de bon conseil et à l’aise partout. {L’Or seul dans un blason ou sur une Livrée signifie un Homme constant, bon et pieux.} Mais parmi les pierres précieuses pures, c’est au topaze (pour être précis) que cette couleur noble de l’or est identifiée.

Conceptual field(s)

MATERIALITE DE L’ŒUVRE → couleurs
CONCEPTION DE LA PEINTURE → couleur

Quotation

15 Als d’oude Schilders niet dan vier manieren
Van verwen en hadden, soo wy eerst seyden,
Was den ghelen Oker, een van den vieren :
Sonder dat, wat hadden sy gaen versieren,
Om hun werck tot eenich aensien te leyden?
maer wy hebben nu wel al vier verscheyden
Ghelen boven den Oker in ons tenten,
Masticot, schiet-gheel, en twee Oprementen.
 
16 Meny wil oock ghenoech voor gheel bestrecken,
Oraengich, dats goudtverwich te bedieden, {Met Goudt te chiereren wort van sommige schrijvers veracht, dan t’is al goet, wat wel staet, t’is const wel en maetlijck te chiereren, en even veel waer mede men yet doet wel staen.}
Men cander met Masticot mede trecken,
Oft cieraten maken : want t’is te ghecken,
Veel Goudt te ghebruycken, men moet het vlieden
Binnen ons werck, doch dat gantsch te verbieden
Heb ick geen macht, maer t’is beter te deghe
Al t’cieraet met verwe brenghen te weghe.

[D'après NOLDUS 2008, p. 195:] 15 Si les peintres antiques n’avaient que quatre espèces de couleurs, comme nous l’avons dit plus haut, l’Ocre jaune était l’une d’elles. Sans elle, que n’auraient-ils dû inventer pour donner à leur travail un aspect convenable ? Mais nous avons déjà, nous, quatre jaunes différents, à côté de l’Ocre : Massicot, jaune de gaude, et deux sortes d’Orpiment. 16 Le Minium peut bien servir à faire un jaune orangeâtre, c’est-à-dire couleur d’or. On peut l’utiliser avec du Massicot pour dessiner ou peindre des parures. Il est donc parfaitement idiot d’utiliser beaucoup d’Or véritable. Il faut l’éviter, dans notre travail. Toutefois, je n’ai pas le pouvoir de l’interdire tout à fait. Mais il est vraiment préférable de réaliser des parures à l’aide d’autres couleurs.{Décorer avec de l’Or est méprisé par certains auteurs ; mais ce qui se présente bien est bien. C’est un art réel, celui que de décorer avec modération. La façon dont on arrive à la bienséance est indifférente.}

Anciens (les)

Conceptual field(s)

MATERIALITE DE L’ŒUVRE → couleurs

Quotation

24 Ghelijck in den Schilden t’Gout schoon en gloedich {Beteyckeninghen der seven Verwen in’t blasonneren.}
Eeldom en hoocheyt can te kennen gheven,
t’Silver puerheyt en gherechticheyt goedich,
Beteyckent t’Root hoocheyt, en coenheyt moedich,
Het Blaeuw trouwheyt, en wetenschap bedreven :
t’Groen schoonheyt, goetheyt, en vreucht, daer beneven
t’Purper overvloet, Gods en s’Menschen jonste,
t’Swart slechtheyt, en druck, die in’t hert heeft wonste.

25 […]
Onder de Planeten is by der Sonnen {De seven coleuren geleken by de seven Planeten, die men ooc elck met sulcke verwe te cleeden heeft. Oock by de daghen der weken. De seven Hooft-deuchden by de verwen geleken.}
t’Goudt gheleken, en by de Mane connen
Wy t’Silver verstaen, en Mars by het roode,
By Purper Mercury, der Goden bode.
 
26 By het Blaeuw Iuppiter, Venus by t’groene,
t’Swart by den droeven Saturnus gheleken:
Aldus mach men oock verghelijcken coene,
Van den Sondagh af, in ghelijcken doene,
Met dees Verwen, al de daghen der weken, {Oock by de daghen der weken.}
Oock de seven Deuchden, sonder ontbreken, {De seven Hooft-deuchden by de verwen geleken.}
t’Gheloove by t’Goudt, Hope goedertierich
By t’Silver, by t’Roode de Liefde vierich.
 
27 Iustitia by Blaeuw Hemelsch vercoren,
By t’Groene Sterckheyt, om volherden statich,
De Wijsheyt by Swart, zedich in’t orboren,
Twee verwen, die den naem hebben verloren,
Vermengt in een, t’Violet incarnatich,
Ghelijckt Ghetempertheyt in’t wesen matich :
Oock by dees Verwen ghelijcktmen de seven
Ouderdommen van dit menschlijcke leven.

[D'après NOLDUS 2008, p. 197-198:] 24 De même que sur les Écussons, l’Or, beau et rayonnant, {Signification des sept couleurs dans les blasons.} peut indiquer la noblesse et la majesté, et l’Argent, la pureté et la justice bienfaisante, de même le Rouge désigne la grandeur, la vaillance et le courage. Le Bleu, fidélité et pratique de la science. Le Vert, beauté, bonté et joie. Pour continuer, le Pourpre signifie l’abondance, la faveur de Dieu et des Hommes. Le Noir, humilité et tristesse qui réside dans le cœur. 25 […] Parmi les Planètes, l’Or est identifié au Soleil, et par la Lune, nous comprenons l’Argent. {Les sept couleurs comparées aux sept Planètes, qu’on doit habiller chacune dans sa propre couleur. Comparaison avec les jours de la semaine. Les sept vertus prinicpales comparées aux couleurs.} Mars est le rouge, et le Pourpre, Mercure, messages des Dieux. 26 Au Bleu, nous identifions Jupiter ; Vénus au Vert ; et le Noir au mélancolique Saturne. De la même façon, on peut aussi comparer sans vergogne à ces Couleurs tous les jours de la semaine, en commençant par le Dimanche, ainsi que les sept Vertus sans défaut. La Foi est de l’Or ; la bonne Espérance est l’Argent ; et l’Amour ardent ou Charité est Rouge. 27 La Justice est l’exquis Bleu céleste ; le Vert est la Force qui persévère avec dignité, et le Noir, la Sagesse ou Prudence, au comportement modeste. Deux couleurs qui ont perdu leur nom donnent, par leur mélange, le Violet incarnat : c’est la Tempérance, modérée par nature. À ces sept Couleurs, on compare aussi les sept Âges de la vie humaine.

Conceptual field(s)

CONCEPTION DE LA PEINTURE → couleur