GAVE (n. f.)

BEGABUNG (deu.) · DON (fra.) · GABE (deu.) · GIFT (eng.) · KUNSTGABE (deu.) · NATÜRLICHE GABE (deu.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
TALENT (fra.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
GABE (deu.) · GIFT (eng.)
BLANC, Jan, Peindre et penser la peinture au XVIIe siècle : la théorie de l'art de Samuel van Hoogstraten, Berne, Peter Lang, 2008.

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

6 sources
7 quotations

Quotation

Maar op dat wy oock een groot gedeelte van onsen korten doch Kostelijcken tijdt souden aenleggen, om heerlijcke Konsten en wetenschappen, tot nut van het gansche Menschdom uyt te vinden, die te Oeffenen, en oock aen andere, na het Talent van bequaemheyt dat yeder is toebetrouwt, door maniere van onderwijsingh mede de deelen; gemerckt dit alleen voor den Menschen een eygen en van God ontfangen goet is, {’t Soecken van Konst ende Wetenschap is den Mensch onder alle Schepselen alleen gegeven.} dat hy door de Deught en Reden alle ongetemde harts-toghten bedwingen, en met een goede Order sijnen Geest, beneffens het soecken van ’t eeuwige goet, bestieren kan, tot aenleydingh alle vrye Konsten; sonder welcke gave te besitten, het onmogelijck ware, seeckerlijck te weten hoe verre ons den Maecker van alles boven de onredelijcke Beesten gestelt hadt.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] But in order that we would also use a large part of our short yet valuable time, to invent delightful Arts and sciences, useful for all Humanity, practice them and also convey them to others – based on the Gift of competence that is given to everyone – by means of education; as this is only for Men a proper and God-given blessing, {Seeking Art and Science is only given to Man amongst all Creatures.} which he can evolve by constraining all wild passions through Virtue and Reason and with a good Order of his Mind, besides searching the eternal blessing, to reach all liberal Arts; lacking this gift, it would be impossible to know for certain how far the Creator had placed us above the unreasoning Animals.

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités
CONCEPTS ESTHETIQUES → génie, esprit, imagination

Quotation

Ghelijck dan de oude Konstenaers een seer treffelicke maniere van wercken ghehadt hebben, soo hadden sy mede een sonderlinghe gaeve om sich de waere verbeeldinghe van allerley beweghinghen onses ghemoeds op ’t aller levendighste voor te stellen; ja wy moghen ’t oock vrijelick daer voor houden, dat sy haere wercken nimmermeer met sulcke bequaeme uytdruckinghen van de verscheydene herts-tochten souden vervult hebben, ’t en waer saecke dat sy met pijne waerd gheacht hadden alle die naturelicke beroerten wijslick nae te speuren door de welcke ons ghemoed verruckt ende den gewoonlicken schijn onses wesens verscheydenlick verandert wordt. Zeuxis heeft de schilderije van Penelope gemaeckt, so dat hy de sedigheyd haeres eerbaeren wesens daer in konstighlick schijnt uytghedruckt te hebben. Plin. XXXV.9. Timomachus heeft den raesenden Aiax afghemaelt, en hoe hy sich in dese uytsinnighe dolligheyd al aenstelde Philostr. Lib. II. de vita Apollonii. Cap. 10. Silanion heeft den wrevelmoedighen Konstenaer Apollodorus ghemaeckt; ende overmids desen Apollodorus eenen rechten korselkop was, soo ist dat Silanion niet alleen den Konstenaer selver, maer sijn koppighe krijghelheydt met eenen oock in ’t koper heeft ghegoten Plin. XXXIV.8. Protogenes heeft Philiscus geschildert, als wesende met eenighe diepe bedenckinghen opghenomen Plin. XXXV.10. Praxiteles heeft Phryne ghemackt, als of men haer weelderigh herte in een volle Zee van vreughd en wellust sach swemmen, Plin. XXXIV.8. Parrhasius maeckten eenen jonghelingh die in sijne wapenrustinge om strijd loopt, Plin. XXXV.10. Den Anapanomenos van Aristides sterft uyt liefde van sijnen broeder, Plin. ibidem. Philostratus {Iconoum Lib. I. in Ariadne} beschrijft ons de schilderije van eenen Bacchus die maer alleen bekent wordt by de minne-stuypen die hem quellen. Dese exempelen gheven ons ghenoegh te verstaen, hoe grooten ervaerenheyd d’oude Meesters in’t uytdrucken van allerley beroerten ende beweghinghen ghehad hebben;

[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Just like the old Artists had a very striking manner of working, as such they had a special gift to imagine the true representation of all sorts of movements of our mind in the most lively way; yes we may also interpret freely, that they would never have filled their works again with such able expressions of the different passions, if they had not have thought it painfully worthful to wisely trace all those natural commotions by which our mind delights and the common appearance of our being is changed varyingly. Zeuxis has made a painting of Penelope, in a way that he appears to have artfully depicted the modesty of her being. Plin. XXXV.9. Timomachus has depicted the raging Aiax, and how he behaved in this outrageous madness Philostr. Lib. II. de vita Apollonii.Cap. 10. Silanion has made the resentful Artist Apollodorus; and as this Apollodorus was a grumpy guy, Silanion did not only cast the Artist himself, but also his stubborn touchiness Plin. XXXIV.8. Protogenes has painted Philiscus, being taken by deep reflections Plin. XXXV.10. Praxiteles has made Phyrne, as if one saw her luxuriant heart bathe in a great see of happiness and lust, Plin. XXXIV.8. Parrhasius made a young man who is walking around in his armour looking for a fight, Plin. ibidem. Philostratus {…} describes a painting to us of a Bacchus who can only be recognized by the heartaches that torture him. These examples illustrate clearly enough, how big a skill the old Masters have had in expressing all sorts of commotions and movements;

Only the citations are mentioned in the Latin edition, but there is no commentary, like in the Dutch and English edition. [MO]

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités

Quotation

Het is een gewenste zaak, wanneer Jongelingen hun bekwaamheid kunnen begrypen en hun verstand weeten te gebruiken, het goed en voordeelige van het kwaad te onderscheiden: daar in tegendeel, wanneer zy die groote gaaf misbruiken, het dikwils komt te gebeuren, dat zy ongevoelig aan het einde van ’t verkeerde pad geraken, en menigmaal hun ramp niet gewaar worden, voor het te laat is.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] It is desired, when young men understand their talent and know how to use their mind, to distinguish the good and beneficial from the bad: however, when they misuse this great gift, which happens frequently, they unwittingly end up at the end of the wrong path and oftentimes are unaware of their affliction before it is too late.

bekwaamheid

term translated by GABE

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités

Quotation

{Wat een handeling zy} […] Veele zyn van gevoelen dat dit een gaaf der natuur is […] en hoewel ik dit niet geheel ontkén, zeg ik dat zy meêr in de oeffening bestaat, en geleerd word.

[D'après DE LAIRESSE, 1787, p. 53-54:] Il y en a qui pensent que ce mécanisme ou cette pratique [NDR : le maniement du pinceau] est un don du ciel […] Quoique je sois loin de nier cette assertion, je pense néanmoins qu’on le doit principalement à un exercice constant & réfléchi ; que par conséquent on peut l’acquérir .

term translated by GIFT
term translated by GABE

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités

Quotation

{Dat de natuurlijke gave goet onderwije vereischt.} De Natuerlijke gave van een bequamen geest, mach wel geleken worden by een vruchtbaren akker: maer het onderwijs is het zaet, daer de ware vruchten van te verwachten staen. Die dan  door  een geduerige oeffening, en geduldigen arbeit rijp worden. Ja het gebeurt somtijts, dat sommige, schoon sober van geest, door 't wel waernemen van goet onderwijs, zich de konst als met gewelt eygenen: daer bequame geesten, door gebrek van 't zelve, gelijk dagelijx bespeurt wort, breekebeenen blyven.

[BLANC J, 2006, p. 93-94] {Que le don naturel exige un bon enseignement} On pourrait comparer les dons naturels d’un esprit habile à un champ fertile. L’enseignement serait la graine, dont il faut attendre les vrais fruits, qui mûriront par la pratique répétée et le travail patient. Et il arrive parfois que certains, quoique d’esprit médiocre, parviennent à s’arroger l’art, comme de façon forcée, en se contentant de suivre de bons enseignements. A l’inverse, on constate chaque jour que d’habiles esprits demeurent impuissants lorsqu’ils n’ont pas bénéficié de cet enseignement.

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités
L’ARTISTE → règles et préceptes
L’ARTISTE → apprentissage

Quotation

Maer wanneer middelmatige gaven der natuure {De Natuur ende Leer tegen elkandere vergeleken}, door leeringe geholpen worden, zoo schijnt de natuur zich te beteren, en geeft meer uit, als't verstant begrijpt: daerentegen zullen uitmuntende geesten, die de volmaektheyt beklimmen, meer danks aen de leeringen, als aen haere ingebore neygingen, schuldich zijn.

[BLANC J, 2006, p. 16] Mais pour répondre à cette question : l’art est il plus avantagé par la nature ou par l’apprentissage ?, il faut savoir que la nature sans l’apprentissage peut faire beaucoup, tandis que l’apprentissage est vain et inutile sans quelque secours de la nature ; {Que la nature et l'enseignement doivent aller ensemble}mais également que, quand l’apprentissage vient au secours de médiocres dons de la nature, celle-ci semble s’amender et livrer plus que ce que contient l’entendement. Les esprits excellents qui parviennent à cette perfection doivent toutefois davantage à leur apprentissage qu’à leurs penchants innés.

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités
L’ARTISTE → apprentissage

Quotation

12 Natuere gheeft somtijts haer Schilder-gaven
Daer tijdt noch middel is te moghen leeren,
maer noots bedwanck, om den cost te beslaven,
Dat sulck edel gheest moet blijven begraven,
Als verborghen schat, een jammer verseeren:
maer als gaef en middel te samen keeren
By oeffeningh, lust en stadich bevlijten,
Dan baert arbeydt versoetende profijten.

[D'après NOLDUS 2008, p. 14:] 12 La Nature dispense parfois ses dons pour la Peinture là où il n’y a ni temps ni moyen pour apprendre mais seulement la contrainte de gagner son pain. Qu’un esprit noble doive rester cacher, tel un trésor enterré, est lamentable. Mais si talent et occasion se joignent dans l’exercice, le plaisir et la diligence constante, alors le travail produit de doux profits.

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités