VERSIERING (n. f.)

AUSSCHMÜCKUNG (deu.) · ORNAMENT (eng.) · ORNAMENTO (ita.) · ORNEMENT (fra.) · PARERGON (lat.) · VERZIERUNG (deu.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
ALLÉGORIE (fra.) · FICTION (fra.) · ORNEMENT (fra.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/ · AUSSCHMÜCKUNG (deu.) · ORNAMENT (eng.) · ZIERDE (deu.)
HEERING, Caroline, « ORNEMENT », dans HECK, Michèle-Caroline (éd.), LexArt. Les mots de la peinture (France, Allemagne, Angleterre, Pays-Bas, 1600-1750) [édition anglaise, 2018], Montpellier, Presses Universitaires de la Méditerranée, 2018, p. 358-363.
Anciens (les)

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

5 sources
5 quotations

Quotation

46 De stucken van hem [Ludius], in verwonderinghe
Meest zijnde by den volcke te dien tijden,
Was, dat hy hadde ghemaeckt sonderlinghe,
Soo in een broeckachtighe nederinghe,
Een deel Hoeven, daer de weghen besijden
Waren slijckich, quaet om gaen sonder glijden,
Dit had hy uytghebeeldt, goet om aenschouwen{Schoon vercieringhe van slijckighe wegen, en volck die glijden om te vallen.},
En daer ghemaeckt gliend’ en vallende vrouwen.
 
47 Eenigh’ had hy ghemaeckt op toesicht gaende,
Bevende uyt vreese van neder horten,
En eenighe crom al hellende staende,
Als off’ op hooft oft schouwers ware laende
Eenich groot last: Iae eynd’lijck om te corten,
Hy wist op zijn werck over al te storten
Thien duysent aerdichedekens van binnen,
Soo veel laet icker u nu oock besinnen.

[D'après NOLDUS 2008, p. 137:] 46 L’œuvre qui était la plus admirée par ceux de son temps était celle dans laquelle il [Ludius] avait peint en particulier dans un vallon marécageux quelques Fermes, à côté desquelles les Chemins étaient boueux, difficiles à traverser sans glisser. C’était représenté de façon très claire ; Ludius y avait peint aussi des femmes qui glissaient et tombaient. {Beaux ornements de Chemins boueux, où des gens glissent et tombent.} 47 Il avait représenté quelques personnes avançant avec précaution, tremblant par crainte d’une chute, et d’autres, courbées et penchées, comme si elles étaient en train de se charger d’un poids très lourd. Oui, pour être bref, il savait semer partout dans ses œuvres dix mille choses amusantes. Je vous en laisse imaginer autant.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → ornement
GENRES PICTURAUX → paysage

Quotation

't Ghene wy voor desen alreede voor ghehouden hebben, moet hier en elders al wederom verhaelt worden; dat wy naemlick de kracht der oprechter imitatie niet behooren te stellen in 't nae-aepen van uytwendighe verciersels, maer dat wy meest van allen d'inwendighe kracht des wercks moeten uyt drucken. Laet ons dan altijdt nieuwe achtinghe daer op nemen, wat een sonderlinghe bevalligheydt d'oude Meesters in 't wercken ghehadt hebben; hoedaenigh haer voornemen gheweest is; wat maniere van stellinghe sy hebben ghebruyckt, als oock hoe dat hun selfs die dinghen, dewelcke maer alleen tot vermaeck scheenen te dienen, den wegh tot eenen eeuwigen naem hebben ghebaent. Voor end'alleer wy dese dinghen grondighlick begrijpen, soo en is het ons niet moghelick d'oude wel nae te volghen.

[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] That which we have already proposed, has to be retold here and elsewhere; namely that we should not place the power of honest imitation in aping external embellishments, but that we most of all have to express the internal force of the work. Let us then always reconsider this anew, what a remarkable gracefulness the old Master have had in working; what has been her aim; which manner of composition they have used, as well as how those things which appeared to have only served entertainment, have paved the way to eternal fame. Not before we understand these things thoroughly, it is impossible to us to imitate the old well.

Anciens (les)

This section is not present in the first Latin edition (1637), but is included in the later Latin editions (1694). [MO]

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → ornement

Quotation

[…] datmen wel'tot vercieringhe van sijn werck die vryheyt die de Schilders in dese toe ghelaten is, ghebruycken mach, maer niet misbruycken tot af-breucke en krenkinghe van den sin der Hystorie. […]doch om dit voort te komen, is ten hoochsten prijselick (Edele Geesten) dat wy ons ghewennen tot het geene de voor-gheleefde Geesten betracht hebben, en noch van vele hedendaechse Meesters na ghekomen wert, ons bekomerende met neerstich de oude vermufte Boecken te door-snuffelen om kennisse van Hystorien te bekomen; […] nevens welcke kennisse dan, als wy de selve willen door Teyckeninghe, Plaette, of Schilderje uyt-drucken, onse hooghe naghedachten moeten voeghen, om onse gheorloofde vryheyt daer te beter onder te menghen, sonder krencken van den sin der Hystorien, en meerder vercieringhe van ons werck […]

[proposition de traduction, Léonard Pouy:] […] on laissera aux peintres la liberté d’orner leur travail, à la condition qu’ils n’en abusent pas en heurtant et détournant le sens de l’histoire. […] Afin d’éviter ceci (nobles esprits) il faut avant toute chose apprécier le fait d’apprendre à faire ce que les anciens esprits se sont attachés à faire, ce qui est suivi par de nombreux maîtres de nos jours, c’est à dire de nous occuper à dépoussiérer diligemment les anciens livres vermoulus pour acquérir la connaissance des histoire. […] Si on veut en exprimer la même chose dans les dessins, les gravures ou les peintures, on doit ajouter à cette connaissance notre haute réflexion, les combinant au mieux avec la liberté qui nous est accordée, sans pour autant faire injure au sens des histoires et au plus grand ornement de notre ouvrage […].

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → ornement
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Het is oock noodigh al vooren aen te mercken, wat saecken en Coleuren eerst in een Werck moeten aengeleyt werden, want ‘er aen de schickingh der Verwen d’een ontrent d’ander veel gelegen is, ghemerckt het Cieraet in alle ordineeringh hier door te wege ghebracht wert; daerom men die altijt soodanigh moet verdeelen, dat d’een d’ander niet en kome te verdrucken, maer veel eer elkanderen tot vercieringhe dienen. Men kan de schickingh der Verwen uyt veel gheschape dingen leeren. (…) invoegen dat niet een Coleur vande selve wanschickelijck inde oogen van den Beschouwer en kome te vertoonen, die niet d’een tot verheerlijckingh van d’ander en kome te strecken:

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] It is also necessary to discuss, which things and colours should first be set up in a Work, because a lot depends on the ordering of Paints of one or the other, as the Splendor of the whole composition is caused by it; therefore one should always divide it in such a way, that the one does not oppress the other, but rather serve as each other’s embellishment. The ordering of Paints can be learned from many created things. [...] and that not a Colour of it will appear disorderly in the eyes of the Spectator, that does not serve the one as the embellishment of the other:

Conceptual field(s)

CONCEPTS ESTHETIQUES → beauté, grâce et perfection

Quotation

Dierhalven, hoewel den dichter niet meêr als van twee menssen gewaagd, laat de reeden niet alleen toe, maar wil dat wy dezen God in hun gezelschap zullen brengen, te meer om dat het den Schilders toegelaaten is tot verziering en opschikking hunner gedachten, nieuwe vindingen en meerder beelden daar by te doen, wanneer het niet tegens de natuur en waarschynelykheid aanloopt; daar Horatius hen volkomen vryheid toegeefd, {Vryheid om by te voegen, als het niet tegen de natuur stryd.} zeggende in zyn lierzang over de dichtkonst […] Dat is. Het staat den Schilder en Dichter vry te maaken, het geene zy verkiezen […]

[D'après DE LAIRESSE 1787, p.173-174:] […] l’artiste est libre d’orner son tableau d’un plus grand nombre de figures que le sujet ne le demande à la rigueur, pourvu qu’elles ne blessent point la vérité du fait. Horace leur avoit déjà donné ce conseil dans son art poétique, où il dit: « On a laissé de tous tems aux peintres & au poètes le droit de donner de l’essor à leur imagination… Mais cette liberté fne doit pas aller jusqu’à faire un composé monstrueux. Profitons donc de cette liberté, en ajoutant une figure & même plus à note sujet, non pour leur faire tenir une place principale ; mais afin de faire mieux comprendre notre idée […]

term translated by ORNAMENT
term translated by AUSSCHMÜCKUNG

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → ornement