WERKING (n. f.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
EFFET (fra.)TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/FILTERS
LINKED QUOTATIONS
Quotation
15 T’is wonder wat gracy men siet uytstorten {In’t leven vindt ment al.}
De Natuer in’t leven, aen alle sijden,
Hier is al te vinden wat ons mach schorten
Van werckinghe, steldsel, en schoon vercorten
Omtreck, en binne-werck, om ons verblijden :
Door veel doen, en herdoen, met langhe tijden { Datmen uyt zijn selven doen moet, om inventie te hebben.}
raecktmen ervaren als Meester ter eeren :
maer uyt zijn selven doen moetmen oock leeren.
[D'après NOLDUS 2008, p. 38-39:] 15 Il est merveilleux de voir quelle grâce la Nature déverse partout dans la vie. {Dans la vie, on trouve tout.} C’est ici que l’on trouve à souhait ce qui peut vous manquer pour l’action, la pose ou le beau raccourci, le contour et ce qu’il renferme. En travaillant beaucoup, en reprenant sans fin, on acquiert l’expérience d’un Maître respecté mais il faut apprendre également à puiser en soi-même.
Conceptual field(s)
Quotation
21 Oock d’History, daer veel aen is gheleghen,
Haer Beelden behoeven te zijn verscheyden, {Van veel verscheydenheyt der Beelden in’t ordineren.}
In stellinghen, bootsen, werckelijck pleghen,
Ghestalt, natuere, wesen, en gheneghen,
En soo wy van de seven weghen seyden,
Soo sullen eenighe bootsen met beyden
Beenen voorwaert, naer ons uyt staen, oft schrijden,
Ander met troeng’ en lichaem van ter sijden.
22 Eenighe van achter sullen de hielen
Toonen, eenighe sitten, ligghen, cruypen,
Op climmen, dalen, opstaen, neder knielen, {Verscheyden werckinghen der Beelden, in’t ordineren.}
Somtijts eenighe bootsen, ofse vielen,
Alst te passe comt, oft heymelijck sluypen,
Eenigh’ om hooghe sien, lenen, oft stuypen,
T’behoefde wel datmen ghemenghelt maeckte,
Onder een ghecleedt, half ghecleedt, en naeckte. {Van t ondermengen ghecleedde, en ontcleedde,}
[D'après NOLDUS 2008, p. 66-67:] 21 Dans l’Histoire aussi, c’est capital, les Figures doivent être variées {De la grande diversité des Figures dans l’ordonnance.} selon les postures, modèles et activités statures, natures, essences et inclinaisons. Et comme nous parlions des sept directions quelques figures doivent s’avancer vers nous de l’une ou l’autre jambe, en marche ou au repos, d’autres sont vues de profil. 22 Certaines, vues de derrière, nous montrerons leurs talons, d’autres seront assises, couchées, accroupies, en train de ramper, grimper, descendre ou se lever ; parfois, quelques-unes sembleront tomber si cela convient, tandis que d’autres se faufileront furtivement ; certaines regarderont en haut, s’appuieront, s’écrouleront. Il est indispensable de bien pratiquee le mélange Entre figures habillées, mi-vêtues et nues. {Diversité des actions des Figures dans l’ordonnance, du mélange des Figures nues et habillées.}
Conceptual field(s)
Quotation
X. De werkinghe van de beelden moet oock waerghenomen werden, dat is dat elck beeldt sijn werck doet, niet dat een Soldaet treedt in de werckingh van de Monnick en soo sedigh staet, en weder de Monnick schijnt een Soldaet te zyn, maer elck zijn gheleghentheydt van werckingh als de sin mede brenght, soo moeten de werckinghen uyt vallen.
X. Les actions des figures doivent être observées de sorte que chacune d’elles fasse son travail et non qu’un soldat prenne l’action d’un moine et se tienne de manière vertueuse et de même qu’un moine semble être un soldat, mais pour chacune, la circonstance de l’action [doit être, ndr.] telle qu’elle porte en elle sa signification, ainsi les actions doivent être représentées.
Conceptual field(s)
Quotation
Als ghy nu uwe Schets ten Ruwsten doch evenwel voorsichtigh aengewesen hebt, siet dan met ene gheset en aendachtigh Oordeel of uwe schickinge goet is, en of ghy de Actien, of Werckingen, en al ’t gedoen van het Beelt of Beelden diese in u Principael hebben, oock in uwe Teyckeningh kondt sien. Want de werckelijcke besigheydt moet sich in de alder-eerste en ruwste Schets al seer sterck vertoonen, eer ghy u van wat goets mooght verseeckeren; gemerckt de Actie de Ziel van de Schilderye of Principael is, en by gevolgh oock van uwe Teyckeningh moet wesen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As soon as you have marked your Sketch in the roughest form yet carefully, observe with a regular and attentive Judgement whether your composition is right, whether you can also see the Actions or Movements and all the busyness of the Figure or Figures that you have in the Original, in your Drawing as well. Because the real action should show already very strongly in the very first and roughest Sketch, if you want to be sure of something good; as the Action is the Soul of the Painting or Original, and should therefore be of your Drawing.
Conceptual field(s)
Quotation
In die tijt dat eenige Meesters haar in de Mensch kunde verliepen en sommige te kort schoten, hebben sich eenige veel bescheydender aangesteld, {Wat sommige meesters hebben gedaan om de vervalle Menschkunde te XX.} gelijk hunne Tafereelen en printen aanwijsen. Men getuygt van den Florentijnschen Schilder Dello dat hy een van de eerste is geweest onder de moderne, die met een verstandig oordeel de muskelen, volgens de actien en werckingen begonde te vertoonen. Insgelijx werd van den Schilder Rosso verhaald dat hy de Dooden stellswijse ontgroef, en met groote neerstigheyd daar een Anatomie of Menschkunde uyt maakte. Seker die tot de algemeene Lees-oeffening en beschouwing der voorbeelden, beneffens ’t geduurig Teykenen van Academie-beelden, te mets gelegentheyd kan vinden om het dood lichaam van een mensch te sien ontleden, of sulx op een zedige wijse selfs te doen, die heeft de middel in de hand om met opmerking de konstige samenstel van het grootste meesterstuk der schepping wel te doorgronden, en ’t geen hy hier na ’t leven in een doode romp siet, tot de regelen van sijn konst over te brengen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] In the period when some Masters overestimated themselves in the Anatomy and some failed, some have behaved themselves much more modestly, as their works and prints demonstrate. {What some master have done to XX [ndr: illegible] the decayed Anatomy.} People testify that the Florentine Painter Dello was the first under the modern [ndr: artists], who started to portray the muscles with an intelligent judgement according to the actions and movements. Likewise it was said about the painter Rosso that he systematically exhumed the dead and made an Anatomy out of them with great diligence. Certainly, he who, for the general practice and observation of examples, besides the frequent Drawing of Academy-figures, can also find the opportunity to observe the dissection of the dead body of a man, or do such a thing himself in a decent way, he has the means to penetrate the artful invention of the biggest masterpiece of creation with observation, and to bring that which he sees here after life in a dead corpse into the rules of his art.
DELLO (unidentified)
Modernes (Les)
ROSSO FIORENTINO (Giovanni Battista di Jacopo)
Conceptual field(s)
Quotation
Seker een Schilder die niet anders en weet dan de bloote omtrekken der schoone leden, en de muskelen der Statue-beelden in haar teykeningh en gedaante na te volgen, sal sich seer verlegen vinden wanneer hy eenige beelden na seker gegeven voornemen moet schicken, op datmen waarlijck de vereyste werckingh, en geen andere in zou zien. Ja hy sal sich genoegsaam onbedreven in de Menschkunde vinden, wanneer hy slegts in de Collegien Akademie beelden sal Teyckenen; als niet wel konnende waarnemen door welke meester spelende Muskelen, en Partyen, sijn voorgesteld beeld in ’t leven werkt; op dat hy die nauwkeurig in agt nemende, en wel navolgende, die ook aan sijn Beeld sou konnen geven, en maken dat de actie van sijn Teykening met die van sijn Model, welwerkende over eenstemd. Want nadien de muskelen volgens d’ontelbare verscheydentheden der werckingen, oneyndig verschillige gedaantes konnen hebben; die onmogelijck uyt geen Statuen of Pronkbeelden konnen geleerd werden, om dat in yder voorbeeld slegts een enkel en bepaald geval vertoond werd: soo volgd van selfs, datmen in de algemeene Schilderkonst, niet alleen en moet verstaan wat yder Muskel in dusdanigen Actie doet, maar in wat trap en gedaante en onderschikking sy sulx doet; en wanneerse min en wanneerse meer, geweldig of stemmingh sulx doet: want men moet vast stellen dat yder bysondere doening of beroerlijkheyd niet alleen sijn eygen muskel, of muskelen heeft, om dit of dat lit te buygen, te regten, op te trekken, na binnen, na buyten en elders heen te drayen en op te houden, maar dat sulx ook door veelerhande toevallige trappen geschied.[continues…]
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Certainly, a painter who knows nothing but how to imitate the naked contours of beautiful parts and the muscles of the sculpted figures in their design and appearance, will feel very embarrassed when he has to arrange some figures after a certain concept, in order to see the required function and not some other. Yes he will find himself completely incapable in the Anatomy, if he would only draw Academy figures in the Colleges; as he is unable to perceive by which master moving muscles and parts his imagined figure does in real life; so that he could observe this carefully, and imitating it well, to give it to his figure as well, to ascertain that the action of his drawing coincides well with that of his model. Because since the muscles can have an endless amount of different shapes, following the countless differences of actions; which can impossibly be learned from Statues or Sculptures, because in every examples but one and a specific case is show: and it naturally follows that in the general Art of Painting, one should not only understand what every muscles does in such an action, but to what extent and shape and subordination he does it; and when it does it more or less great or enjoyable: because one has to note that every specific action or movement does not only have its own muscle or muscles, to make this or that limb bend, straighten, pull up, turn in or out or in another direction and keep it up, but that this happens through manifold coincidental steps.
Conceptual field(s)
Quotation
En op datwe eenige naukeurige aanwijsinge tot de praktijk der Schilderkonst souden doen; soo sullen wy na het Verklaren van de Muskelen, eenige gevallen van Actien en Werkingen by brengen, waar in wy sullen aanwijsen, welke Muskelen met Naam en Plaats, in sulk of sulk een daad bysonderlijk werken of stil staan. Met moet in het Muskelen der Beelden ook altijt wel in agt nemen de Hoedanigheyd van Persoonen namelijk in Geslagt, Ouderdom en Gestalte; op datmen yder soort van Beelden, haar eygenschap na de gemeenen Loop der Nature, welstandig en schoon mogte toepassen.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] And in order for us to provide some precise advice for the practice of the Art of Painting; after the Explanation of the Muscles, we will explain some cases of Actions and Movements, in which we will point out which Muscles – with name and location – work or rest specifically in such and such an action. With regard to the Muscles of Figures one should always pay attention to the Quality of Persons, namely in Gender, Age and Posture; so that one may provide every type of Figure its character following the general progress of Nature, in a convenient and beautiful manner.
Conceptual field(s)
Quotation
Als u nu de Schets ten ruwesten ontworpen is, en dat al de groote deelen op zyn plaats aangeweezen staan, zo zalmen het voorwerp en zyn schets, in vergelyking teegens elkanderen, met een aandachtig oordeel, een weinigje uit de hand beschouwen, om te zien, of de schikking naar behooren geplaatst is, en of de beelden haar werkinge genoeg doen; want als dat in de schets niet wel waargenoomen word, zo zalmen met de verplaatzing en verbeetering der deelen in de stellinge, zulk een groote en verdrietigen arbeid ontmoeten, dat de iever en lust van de teekening vergaan zal zyn, eer men de zelve eens half gesteld vertoonen kan. […] In het opstellen, moetmen voor al wel toe zien, dat de lossigheid der Aktien, die de schets alreede is, daar niet uit en raakt. Het welke gemakkelyk kan gebeuren, wanneer men geen agt geeft, door wat voor-deelen, de natuurlyke beweeging en werkinge der Beelden veroorzaaken.
[suggested translation, Marije Osnabrugge:] If you now have designed the sketch in its roughest form, and all the bigger parts are marked in their place, as such one shall observe the object and its sketch, in comparison to each other, with a careful judgement, a little bit in one’s hand, to see if the composition has been satisfactorily placed and if the figures sufficiently do their movement; because if this is not observed correctly in the sketch, one will find such a big and sad work for the moving and improvement of the parts in the composition, that the diligence and desire of the drawing will be lost before one can even show it partially finished. […] In the composition, one should first make sure, that the looseness of the actions that is already in the sketch, does not disappear from it. Which can easily happen, when one does not pay attention through which parts the natural movement and action of the figures are caused.
[The French translator, wrongfully, interpreted the first occurrence of werking in the sense of effect, not of action. [MO]
Conceptual field(s)
Quotation
Dit gezegde is genoeg betreffende de schikking der koleuren in het algemeen: doch zulks kan niet wel uitgevoerd werden dan door het verkiezen van bekwaame achtergronden, tegen welke zy uitkomen, en hunne byzondere werking doen, op dat zy hunne gewenste welstand bekomen; vermydende die welke hen te weemelende, te wreed en hard doen zyn; en verkiezende zulke die hen lieffelyk doen uitkomen, waar van ik 'er eenige zal opgeeven.
[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 326:] Ce que je viens de dire suffit […] pour ce qui regarde la disposition des couleurs en général ; mais cela ne peut être exécuté que par un choix convenable des fonds, dont les objets doivent se détacher de manière à produire leur effet nécessaire ; c’est-à-dire, en évitant les fonds sur lesquels les objets paroissent durs & découpés, ou font papilloter les yeux ; & en choisissant, au contraire, ceux dont ils se détachent d’une manière agréable […].