HISTORIE (n. f.)

FABLE (fra.) · GESCHICHT-MALEREI (deu.) · HISTOIRE (fra.) · HISTORIA (lat.) · HISTORIE (deu.) · HISTORIENGEMÄLDE (deu.) · HISTORY (eng.) · STORIA (ita.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
HISTOIRE (fra.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
/ · HISTORIE (deu.) · HISTORY (eng.)
BLANC, Jan, Peindre et penser la peinture au XVIIe siècle : la théorie de l'art de Samuel van Hoogstraten, Berne, Peter Lang, 2008.
BLANC, Jan, « HISTOIRE », dans HECK, Michèle-Caroline (éd.), LexArt. Les mots de la peinture (France, Allemagne, Angleterre, Pays-Bas, 1600-1750) [édition anglaise, 2018], Montpellier, Presses Universitaires de la Méditerranée, 2018, p. 263-270.
École flamande
École italienne
École néerlandaise

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

9 sources
26 quotations

Quotation

De selve verscheydenheden salmen oock vinden by den dees-tijdtsche Italianen en Nederlanders te zijn geweest, hier te lang te verhalen : waer by de Ieught gheleert sal wesen, om in de Const volherden, te grijpen nae t’ghene Natuere meest aenbiedt. Ist niet de volcomenheyt in beelden en Historien, soo mach het wesen Beesten, Keuckenen, Fruyten, Bloemen, Landtschappen, Metselrijen, Prospectiven, Compartimenten, Grotissen, Nachten, branden, Conterfeytselen nae t’leven, Zeen, en Schepen, oft soo yet anders te schilderen.

[D'après NOLDUS 2008, p. 5-7:] On trouverait de nos jours les mêmes différences chez les peintres italiens et néérlandais, mais raconter cela prendrait trop de place ici. Par tout cela, la Jeunesse peut apprendre à persévérer dans l’Art et à saisir ce qu’offre la Nature. À défaut d’atteindre la perfection dans la peinture de figures et d’Histoires, on pourrait peindre des Animaux, des scènes de Cuisine, des Fruits ou Fleurs, des Paysages, des Architectures, des Perspectives, des Cartouches, des Grotesques, des Nocturnes, des incendies, des Portraits d’après la vie, des Marines et Bateaux, ou encore autre chose.

École flamande
École italienne
École néerlandaise

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

4 Want eenes bootsen oft Beeldts composicy
Is van veel leden in eenen Lichame,
Al begrepen binnen de superficy : {Superficium, is den omtreck, wat d’Historie oft ordinantie is.}
maer de History heeft (nae haer condicy)
Van bootsen oft Beelden daer toe bequame
Haer compositie ghevoeght te same:
Dan siet, om dese te stellen te deghen,
Zijn seven Motus, oft roerende weghen. {Van de seven Motus, oft bewegingen, in der ordinantie t’onderhouden.}

[D'après NOLDUS 2008, p. 61-62:] 4 Car la composition d’une Figure consiste en la combinaison de plusieurs parties en un Corps compris dans son contour ou sa superficie. {La superficie est définie par le contour. Ce qu’est une Histoire ou ordonnance.} Mais l’Histoire est (par définition) une composition constituée de plusieurs Figures appropriées au sujet. Voyez, pour les poser correctement il y a sept Motus ou directions de mouvement. {Des sept Motus ou mouvements à respecter dans l’Ordonnance.}

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

7 Houdt u altijts liber binnen den percke, {Los te zijn in’t ordineren.}
En wilt u gronden niet te seer beladen :
maer als ghy u inventy stelt te wercke,
Wilt eerst wel grondich met goeden opmercke
Op dijns voornemens meyninghe beraden,
Met lesen, herlesen, ten mach niet schaden, {Eerst lesen oft wel overlegghen t’ghene men schilderen wil.}
Vastelijcken drucken in u memory
Den rechten aerdt der voorhandigh’ History.

[D'après NOLDUS 2008, p. 63:] 7 Bien plutôt, ne dépassez jamais les bornes et ne chargez pas trop les espaces ; mais si vous mettez à l’œuvre l’invention {Soyez libre dans l’Ordonnance.} veuillez d’abord réfléchir à fond sur le sens de vos intentions, en lisant et relisant toujours. Cela ne peut pas nuire de fixer dans votre mémoire la vraie nature de l’Histoire travaillée.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

21 Oock d’History, daer veel aen is gheleghen,
Haer Beelden behoeven te zijn verscheyden, {Van veel verscheydenheyt der Beelden in’t ordineren.}
In stellinghen, bootsen, werckelijck pleghen,
Ghestalt, natuere, wesen, en gheneghen,
En soo wy van de seven weghen seyden,
Soo sullen eenighe bootsen met beyden
Beenen voorwaert, naer ons uyt staen, oft schrijden,
Ander met troeng’ en lichaem van ter sijden.

[D'après NOLDUS 2008, p. 66:] 21 Dans l’Histoire aussi, c’est capital, les Figures doivent être variées {De la grande diversité des Figures dans l’ordonnance.} selon les postures, modèles et activités statures, natures, essences et inclinaisons. Et comme nous parlions des sept directions quelques figures doivent s’avancer vers nous de l’une ou l’autre jambe, en marche ou au repos, d’autres sont vues de profil.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

37 Soo sulcke gracelijck doen al hun saken,
In gaen, staen, strijden, vrijden, spelen, dancen,
Verschrickt, verwondert, den droevighen maken,
Hantdadich bewijsen den sin der spraken :
Summa, al der affecten continancen
Actituden, Reflexen, wederglancen,
Wat onser Const belangt, al t’eender masse,
Moet in d’History ghebracht zijn te passe. {Dat in d’Historie alles wordt ghebracht, wat onse Const omhelsen oft begrijpen can.}

[D'après NOLDUS 2008, p. 71:] 37 Ils accompliront toutes leurs actions avec grâce en marchant, se tenant debout, dans le combat, l’amour, le jeu et la danse, jouant la frayeur, l’étonnement, ou la tristesse, montrant par des gestes le sens des mots. En somme, toutes les expressions des affects des Attitudes, les Reflets, tout ce qui concerne notre Art, doit en même temps être utilisé dans l’Histoire. {Que dans l’Histoire est appliqué tout ce que notre Art comprend ou contient.}

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

Merckt hier allen in ’t voor by gaen, dat de ’t saemen-voeginghe van een gheschilderde Historie sich niet altijd aen de wetten van een beschreven Historie behoeft te verbinden; aenghesien het den schuldighen plight van een goed Historie-schrijver is, de bysondere gheschiedenissen ordentlick van ’t beghin tot het eynde te verhaelen, sonder nochtans tijd en plaetse te vergeten: De Schilder daerenteghen vraeght daer niet veele nae, of hy plotselingh in het midden der gheschiedenissen invalt; hy beghint al te mets daer ’t hem best gheleghen dunckt, somtijds pickt hy uyt den hoop ’t ghene met sijn ooghen-merck allermeest over een komt; en wederom, dies nood sijnde, keert hy sich tot het voorighe en ’t volgende; want het hem niet swaer en valt het ghene alreede gheschiedt is, ’t ghene teghenwoordighlick schijnt te gheschieden, en ’t ghene als noch staet te gheschieden in een stuck door sijne Konst t’saementlick uyt te drucken. De Schilderye druckt uyt ’t gene ghepasseert, ’t ghene teghenwoordigh en ’t ghene toekomstigh is, seght Philostratus {Iconum Lib. i. in Bosporo.}, niet soo seer daer nae trachtende, datse den waeren schijn der dinghen door de menighte der selviger lichtvaerdighlick soude uytwercken; als datse yedere figure het sijne ghevende, niet anders daer mede te werck soude gaen, als offe maer met het schilderen van een dingh alleen besigh was.

[Suggested translation, Marije Osnabrugge:] Notice here in passing, that the composition of a painted History does not always have to adhere to the laws of a written History; seen that it is the obligation of a good History-writer, to tell the separate histories orderly from beginning to end, without ever forgetting the time and place: The Painter on the other hand does not inquire whether he suddenly falls in the middle of a history; he just starts there where it suits him best, sometimes he picks from the stack that which coincides most with his goal; and again, therefore he may turn to the previous and subsequent [NDR: moment], if necessary; because it is not difficult for him to depict with his Art that which has already happened, that which happens presently and that which still has to happen together in one piece. The painting depicts that which is past, present and future, says Philostratus {…}, not so much aiming to easily express the true appearance of things through its abundance, but rather giving each figure its own, not doing anything different than if he would only be busy with painting one thing.

This section does not occur in the Latin edition of 1637. [MO]

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Dient hier by ghevonden te werden een niet-min ervaren verstant in kennisse der Hystorien om voor te komen de misverstanden der uyt-beeldinghe die de onervaerne door haer nalatende slofficheyt van niet te lesen.

[proposition de traduction, Léonard Pouy:] Un entendement averti dans la connaissance des histoires est non moins nécessaire si l’on veut éviter les incompréhensions de représentations souvent provoquées chez les novices en raison de leur négligence vis-à-vis de la lecture. [ndr. ainsi l’importance d’une juste représentation des éléments météorologiques, lors de la rencontre entre Elijah et la veuve de Zarephath, cf. Livre des rois chap. 17]

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

[…] datmen wel'tot vercieringhe van sijn werck die vryheyt die de Schilders in dese toe ghelaten is, ghebruycken mach, maer niet misbruycken tot af-breucke en krenkinghe van den sin der Hystorie. […]doch om dit voort te komen, is ten hoochsten prijselick (Edele Geesten) dat wy ons ghewennen tot het geene de voor-gheleefde Geesten betracht hebben, en noch van vele hedendaechse Meesters na ghekomen wert, ons bekomerende met neerstich de oude vermufte Boecken te door-snuffelen om kennisse van Hystorien te bekomen; […] nevens welcke kennisse dan, als wy de selve willen door Teyckeninghe, Plaette, of Schilderje uyt-drucken, onse hooghe naghedachten moeten voeghen, om onse gheorloofde vryheyt daer te beter onder te menghen, sonder krencken van den sin der Hystorien, en meerder vercieringhe van ons werck […]

[…] on laissera aux peintres la liberté d’orner leur travail, à la condition qu’ils n’en abusent pas en heurtant et détournant le sens de l’histoire. […] Afin d’éviter ceci (nobles esprits) il faut avant toute chose apprécier le fait d’apprendre à faire ce que les anciens esprits se sont attachés à faire, ce qui est suivi par de nombreux maîtres de nos jours, c’est à dire nous occuper à dépoussiérer diligemment les anciens livres vermoulus pour acquérir la connaissance des histoire. […] Si on veut en exprimer la même chose dans les dessins, les gravures ou les peintures, on doit ajouter à cette connaissance notre haute réflexion, les combinant au mieux avec la liberté qui nous est accordée, sans pour autant faire injure au sens des histoires et au plus grand ornement de notre ouvrage […]

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Siet, dese vrucht der eygen natuerlicke uyt-beeldinge ontstont door de Hystorie wel gelesen en ondertast te hebben door hooge en verre na-ghedachten. Soo yet bysonders; doch natuerlicx heb'ick bevonden in een graentje van Jan Lievensz. daer hy de offerhanden des Patriarchs Abraham in affghemaelt hadd', doch gansch onghemeen, en evenwel eygentlick […]. Siet! Dese vryheyt is gheoorloft dat yemandt om tot meerder veranderlicke kennisse der Hystorien te komen, meer als een Boeck doorlesen mach, het sy een die het breeder beschrijft, of uytleyt, waer van den Schilder door sijn goet oordeel dat hy heeft, het eyghenlicxste en seeckerste moet nabootsen, […] Oock heeft dese Gheest sijn wonderbaerlijcke na-ghedachte te kennen ghegheven in de Historie van Bath-seba uyt te beelden […].

[proposition de traduction, Léonard Pouy:] Voyez la représentation du vrai et du naturel peut être le fruit d’une lecture appropriée de l’histoire et de son examen lorsqu’ils sont associés à des réflexions hautes et profondes. J’ai trouvé quelque chose de semblablement original mais naturel dans une petite grisaille de Jan Lievens, dans laquelle il a représenté le sacrifice du patriarche Abraham, chose qui était très inhabituelle et pourtant naturelle. […] Voyez, cette liberté est légitime car il faudrait lire plus d’un livre pour parvenir à une telle connaissance variée de l’histoire, chose pouvant consister en une plus ample description ou explication, l’essence ou certains aspects de celle-ci devant être imités par le peintre en usant de son bon jugement. […] Le même esprit a également montré sa merveilleuse réflexion en représentant l’histoire de Bethsabée […].

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → action et attitude
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire
CONCEPTS ESTHETIQUES → nature, imitation et vrai

Quotation

III. Het principaelste van de Historie moet in het schoonste van't stuck en vooraen ghebracht werden.

III. La partie principale de l’Histoire doit être placée au plus bel endroit et au premier plan de l’œuvre.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

VII. Oock moetmen mijden dat de beelden niet enckel en staen, te weten van malkander ghescheyden, maer moeten by den anderen ghebracht werden, dat zy door, en om elkander leven. En soo de Historij maer een beelt vereyscht, sult ghy sien door het bywerck bindingh te maecken.

VII. L’on doit aussi éviter que les figures ne se tiennent seules, c’est-à-dire séparées les unes des autres, mais doivent être rassemblées les unes près des autres, de sorte à ce qu’elles puissent vivre entre elles et autour elles. Et si l’histoire n’exige pas plus qu’une figure, vous devrez veiller à la lier par l’accessoire.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Want dewijle de Tafereelen onder verscheydene uytleggers dickwils dapper door de Pijcke danssen, ende lijden moeten dat de gedachten, en ’t voornemen vanden Schilder, d’uytlegh ende waerheyt der Historye, de rede vande plaets, d’Ordinantie der inventy, mogelijckheyt der doeningen, ware proportionele Teyckeningh, Kleedingen ende toestelselen, ende andere behoorlijcke hoedanigheden meer, ge-examineert, ende bedisputeert wert; dat menighmael occasie verschaft, om de groote of kleyne ervarentheyt van een Meester uyt te vinden, ’t geen dikwils in eenige kleynigheden ontdeckt wert, ja in soodanighe daer een omsichtighen Meester nimmer op ghedacht en heeft, veel min een slecht hooft.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Because while the Paintings often ache heavily under the different people who explain them, and have to suffer that the thoughts and the intention of the Painter, the explanation and the truth of the History, the reasoning of place, the Composition of the invention, the possibility of action, the true proportional Design, Clothing and hues, and yet other decent things, will be examined and disputed; which often gives the opportunity to find out the great or small experience of a Master, which often can be discerned in small things, yes as a careful Master has never thought of it, even less a minor spirit.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

Op alle welcke den Schilder behoorde te letten, om die in sijn memorie te printen: ten eynde hy alsoo met een goede kennis dese dinghen aen sijne Beelden soude konnen toepassen.
Soo moetmen oock inde vijfde plaets, door het neerstigh ondersoecken vande outheden en Historyen alle de voornaemste geschiedenissen weten; {Den Schilder moet inde Historyen ervaren wesen, en d’oude zede verstaen.} […]

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] All of which the painter should mind to imprint them in his memory: so that he would then be able to apply these things with good knowledge to his Figures. As such one should as a fifth thing, know all the main histories by diligently investigating the antiquities and Histories; {The Painter should be experienced in the Histories, and understand the old custom.} […]

Goeree lists many elements that are necessary to know to construct a history painting, such as clothing, furniture and animals, until page 96. [MO]

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

Nu soo staet inde twede tijt te letten op de middelen diemen moet aenwenden, om eenen heerlijcken ende grooten naem te bekomen: {2. Tijt om een grooten naem te bekomen.} Door de Eere (seght Iunius) wert de Schilder-Konst als door ’t rechte Lock-aes aengeset. Soo is oock de hope van een onsterffelijcken naem te bekomen, het eenigh oogh-merck der oude Vermaerde Konstenaers geweest; wetende dat indien sy dien konden bereycken, het haer aen geen winste ontbreecken soude. Men kan geen wegh, die daer op uytloopt nader practiseeren, dan te arbeyden om sich Universeel in de Konst te maecken, en gelijckmen seyt over al t’huys te zijn; {Datmen moet soeken algemeen in de Konst te zijn.} invoegen men alle ende een yegelijck kome te voldoen. Hoe menighmael sietmen door gebreck van dese algemeenheyt dat fraye Meesters hare Tafereelen bederven met yets daer by te maecken, op welcke sy haer niet en verstaen; als by Exempel een Beeldt-Schilder dat hy Lantschappen by sijn Historyen maeckt die niet en Deugen, of Gebouwen en anders tegen de order-maten ende perspectijf regeles daer by ordineert, ende dierghelijcke, als de verstandige genogh sal vatten: In alle welcke misslagen een Schilder niet en sal vervallen, by aldien hy sich op de alghemeene wetenschappen verstaet.
Men soude hier tegen konnen inbrengen, datter Remedien zijn om in desen geholpen te werden, {Tegenwerpingh van sommige.} ende datmen, gelijck het veel geschiet, sijne stucken door andere kan laten op maecken, als by voorbeelt, dat een Beelde-Schilder sijne verschieten van een Landtschap-Schilder laet maecken, of de Gebouwen van een die in de Architecture ende perspectijf verstaet, ende soo voort: Waerom een Landtschap-Schilder sijn stucken door een Beeldenaer kan laten stoffeeren, gelijckmen dat soo noemt: Invoegen datter dickwils twee, dry, à vier Meesters aen een Tafereel geschildert hebben. Hier omtrent heeft de Ervarentheyt geleert, dat de Beelden in soodanige stucken dickwils worden ingelapt even offer uyt de Lucht ingevallen waren, of immers daer in niet en hoorden. {Haer misslagh ontdeckt.} Want menighmael en wert van de Stoffeerders het voornemen vanden Meester noch de verkiesinghe van het Dagh-licht, noch de behoorlijcke wijckinge der gronden, de Perspectijf, Ja den ganschen aert van ’t Landschap niet verstaen; veel min dan datse het in het toe-passen harer Beelden in acht souden nemen: invoegen dat sy gantsch onge-aerde Beelden van eenen schoonen dag in een sommer Landtschap komen te maecken, en diergelijcke misslagen meer, die tegen de waerheyt der nature, en regelen van de Konst strijden. ‘k Hebbbe veelmael geobserveert, dat de Beeleen [sic, ndr.] ende Beesten, die vanden Lantschap-Schilder selfs daer in gemaeckt waren, die (hoe slecht sy oock mogten geteykent wesen) nochtans beter uyt eenen aert na het Landtschap geplaetst, en Geschildert waren, dan andere die al van een goet Meester daer waren by-geflanst. {Door ervarentheyt van veel voorvallen wederleyt.}

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] In the second period it is important to pay attention to the means that one should apply to obtain a glorious and great name: {2. Period to obtain a great name.} The Art of Painting (says Junius) is stimulated by honor as if by a real bate. As such the hope of obtaining an immortal name, has been the only objective of the old Famous Artists; knowing that if they could reach it, they would not be lacking any profit. There is no road to follow more closely to arriver there, than to make oneself Universal in the Art, and to say to be at home anywhere; {That one should try to be general in the Art.} as such one will learn to do everything. How often one sees that through the lack of this generality good Masters spoil their Paintings by adding something to it, which they do not master; As if, for example, a Painter of Figures makes Landscapes for his Histories that are not good, or composes Buildings and such against the proportional sizes and rules of perspective to it, and such, which the wise will readily understand: A Painter would not fall into these mistakes, if he understands the general sciences of all this. One could contradict this [by saying] that there are remedies to assist in this, {The counterargument of some.} and that one, as happens often, can have his pieces be drawn up by others, like for example, that a Painter of Figures has his perspectives drawn up by a Landscape Painter, or the Buildings by someone who understands Architecture and Perspective, et cetera: This is why a Landscape Painter can have his pieces be filled in by a Figure painter, as one calls it: As such there are often two, three or four Masters who have worked on a Painting. In this regard the experience has taught us, that the Figures in such works are often thrown in as if they had fallen in from the sky, or did not belong there. {Their mistake discovered.} Because oftentimes the idea of the Master nor the selection of the Day-light nor the appropriate deviation of the ground, the Perspective, yes the whole nature of the Landscape is not understood by those who fill in the picture; even less so that they would take it into consideration in their Figures: as such they arrive at making rather inappropriate Figures of a beautiful day for a gloomy Landscape and more of such mistakes, which strive against the truth of nature and the rules of the Art. I have often seen that Figures and Animals that had been made by the Landscape Painter himself, (however bad they may have been drawn) had been placed and painted much better in character with the Landscape than others that had been thrown in it by a good Master. {Contradicted by the experience of many cases.}

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Voor alle dingen moet oock een Meesterlijck Schilder wil hy eenen goeden naem behouden, seer na-denckende en omsichtigh in al sijn doen wesen, insonderheyt ontrent sijn Inventien, en by-een ordineeringe der Historyen, op dat hy niet alleen geen onmogelijcke of Konst-strijdige dingen voort en brenge; {Een Schilder moet omsichtig ende nadenkdende wesen.} maer dat hy doch in geenen deele dingen maeckt, van welcke, of de Luyden diese toehooren, of andere diese beschouwen sullen, eenen quaden uytlegh daer van doen komen, of oock buyten de Intenty vanden Schilder, oorsaeck van beschimpingh verleenen. Hierom is ‘et datmen sich altijdt wel vanden sin en waerheydt van sijn voornemen moet verseeckeren, datse op een goede meeninge, en in reden bestaende uytlegh gegrontvest is.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] Above all a Masterly Painter should also, if he wants to keep his good name, be very thoughtful and careful in all his behavior, especially with regard to his Inventions and the way he brings together the composition of his Histories, so that he would not only avoid to bring forth impossible things or those that go against Art; {A painter has to be careful and thoughtful.} but that in no case he would make things, about which the people to whom they belong or others who see them, would get a bad explanation from them, or also give cause for taunting outside the Intention of the Painter. Therefore one should always ascertain himself well of the meaning and truth of his plan, that it is based on a good opinion and an explanation consisting of reason.

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Nochtans noemtmen het aengezicht een spiegel des geests, en zijne grootheit moetmen in de weezentlijkheit kennen. En aldus moet een vernuftich Schilder, wanneer hy eenige Historie voorheeft, met een Poëtische uitvinding, de geest des persoons, dien hy wil verbeelden, in het wezen brengen, en hem iets geeven, daer hy aen te kennen zy: Als ontzachlijkheit aen Agamemnon, listicheit aen Ulisses, onvertzaegtheit aen Ajax, koenheit aen Diomedes, en toornicheit aen Achilles.

[BLANC J, 2006, p. 126-127] On dit bien, pourtant, que le visage est le miroir de l'esprit, et qu'il faut reconnaître la grandeur de celui-ci à l'apparence de celui-là. C'est ainsi d'ailleurs qu'un peintre ingénieux doit, quant il a l'intention de représenter quelque histoire, faire apparaître, grâce à son invention poétique, l'esprit du personnage qu'il souhaite figurer et lui donner quelque chose par quoi il puisse être reconnu: du respect pour Agamemnon, par exemple, de la ruse pour Ulysse, de l'intrépidité pour Ajax, de la hardiesse pour Diomède ou du courroux pour Achille.

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → expression des passions

Quotation

Clio De Historyschrijfster. [...]
DE trotse Clio port iet heerlijx aen te slaen./Zy leert een rijke stoff, waer in de geest kan speelen,/Wat was of oit gebeurde, op 't zinrijkst te verbeelen;/En in wat deelen dat een konststuk moet bestaen./Hoe dat, wanneer m' een daedt op 't naeuwst heeft overwogen,/ Men yder landaert elk Persoon na zijn beslach/Heeft uit te drukken: en, zoo veel de kunst vermagh,/Elx lijding, yders doen moet toonen als voor oogen./Zy stelt de beelden als op een Toneel ten toon,/En steekt uit Gloryzucht d' Aeloutheit nae de Kroon./

[BLANC J, 2006, p. 163] Clio, l'Historienne, [...] La fière Clio pousse à entreprendre de nobles choses. /Elle livre une riche matière où l'esprit peut s'amuser/ A représenter de la façon la plus signifiante ce qui fut ou advint autrefois. /Elle enseigne les parties en lesquelles doit consister une oeuvre d'art;/ Comment, après avoir envisagé très précisément une action, /Il faut exprimer la nationalité de chaque personnage de façon appropriée;/ Et, autant que l'art le permet, de quelle manière il faut exprimer les passions / Et l'attitude de chacun comme si on les présentait devant les yeux./ Elle montre les figures comme sur la scène d'un théâtre, / Et conteste par son ambition la couronne à l'Antiquité.

Conceptual field(s)

CONCEPTION DE LA PEINTURE → composition
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → groupe
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → expression des passions
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → action et attitude
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Clio De Historyschrijfster [...]wijs ons aen, wat de voornaemste deelen in een Historie zijn. En gy, die de ziele van dedwaelstar Mars zijt, lees ons de lichaemlijke beweegingen, en de teekenen van de lydingen der ziele voor; en deel ons, om yder ding zijn behoorlijke grootsheit, door byvoegselen en zinnebeelden, te geeven, de drift van uwen geest meede!

[BLANC J, 2006, p. 165] Indiquez-nous quelles sont les principales parties d'une histoire. Et vous qui êtes l'âme de la planète Mars, rappelez-nous quels sont les mouvements du corps et les signes des passions de l'âme. Et afin que nous donnions à chaque chose la grandeur qui lui convient par le moyen des [ndr: ajouts] et de symboles, partagez avec nous le souffle de votre esprit.Indiquez-nous quelles sont les principales parties d'une histoire. Et vous qui êtes l'âme de la planète Mars, rappelez-nous quels sont les mouvements du corps et les signes des passions de l'âme. Et afin que nous donnions à chaque chose la grandeur qui lui convient par le moyen des [ndr: ajouts] et de symboles, partagez avec nous le souffle de votre esprit.

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → expression des passions
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → action et attitude

Quotation

Ik zal gaerne toestaen, dat een meester in groote werken hulp van anderen neeme, die in bywerk geoeffent zijn: maer die met recht den naem van Meester in Historyen draegen wil, moet ook raet weten, als 't nood doet, tot bywerk.

[BLANC J, 2006, p. 170] Je préférerais, quant à moi, autoriser les maîtres réalisant de grandes oeuvres à demander de l'aide à d'autres peintres exercés afin qu'ils se chargent de représenter la partie accessoire [ndr: de leurs oeuvres]. Mais celui qui veut vraiment qu'on le considère comme un maître pour la peinture d'histoire doit également, le cas échéant, trouver des solutions lui permettant de réaliser la partie accessoire de son oeuvre.

Conceptual field(s)

L’ARTISTE → qualités

Quotation

Zommige dan worden ook zoo tot den hoogsten en voornaemsten trap in de Schilderkonst, die alles onder zich heeft, geport en gedreven, welke is het uitbeelden dern gedenkwaerdichste Historien.

[BLANC J, 2006, p. 178] Certains aussi sont portés et poussés vers le degré le plus haut et le plus important de l'art de peinture, celui qui domine tout et qui consiste à représenter de mémorables histoires.

Conceptual field(s)

PEINTURE, TABLEAU, IMAGE → définition de la peinture
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix

Quotation

Wanneer de zaek, die gy voorhebt, in uw verstant wel begrepen is, zoo neem, nae uw keur, een oogen-bliklijke daedt, want de verkiezing eens Schilders is vryer, als die van een History schrijver, zijnde deze verbonden de dingen van den grond op te verhandelen, daer een konstenaer plotselijk of in het begin, in het midden, of wel in het eynde der Historie valt, nae zijn lust en goetdunken, Hy verbeelt of het voorgaene, het tegenwoordige, of het toekomende, en is niet verder verbonden, als met 't geene in een opslach der oogen tevens gezien kan worden, uit het eeuwich vervolg der zaeken te vertoonen. En dat op 't aller gevoeglijkste, schiklijkste, vermaeklijkste, levendichste, bevallijkste, en op 't onbekrompenste aen den dach te brengen.

[BLANC J, 2006, p. 302] Quand vous aurez bien saisi en votre entendement le sujet que vous avez l'intention de représenter, choissisez l'action instantanée qui vous convient. Le choix d'un peintre est plus libre que celui d'un historien. Celui-ci est obligé de traiter des choses en partant de leur fondement. Un artiste, en revanche, peut se retrouver instantanément au début, au milieu ou bien à la fin de l'histoire, selon son envie et son gré. Il représente le passé, le présent ou l'avenir. Il n'est en outre contraint de montrer de la succession éternelle des choses que ce qui peut être vu ensemble, d'un coup d'oeil, et de la présenter de la façon la plus convenable, la mieux disposée, la plus amusante, la plus vivante, la plus gracieuse et la plus généreuse possible.

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

Gematkhtheyt in 't ordineeren. [...]Maer dewijl een spel hierinne tegen een Schildery verscheelt, dat het in yder handeling een byzondere tijdt, plaets, of daedt begrijpt: daer de Schildery maer een oogenbliklijke daedt of zaek vertoont, zoo laeten wy 't liever blijven by het geene wy van de Roomsche slachordeninge gezegt hebben. Dat is, dat de hooftpersonaedjen zich alderbequaemst voordoen, die van minder belang, en echter tot de zaek behoorende, gezien en gekent worden; en de toegevoegde minst in de weeg zijn. Of anders, dat den voornaemsten groep de Historie uitbeelt: den tweeden daernae de nootzaekelijkste meedewerkingen: en dat den derden tot vergrootsing of tot versiering van 't geheele werk diene.

[BLANC J, 2006, p. 311-315] La tempérance dans l'ordonnancement [...]. Mais puisqu'une pièce est différente d'une peinture en ce que chaque acte contient son propre temps, son propre lieu ou sa propre action, alors qu'une peinture montre une action ou un sujet de l'instant, nous préférons en rester à ce que nous avons dit des ordres de bataille romains. Autrement dit, il faut que les personnages principaux se fassent plus habilement voir et reconnaitre que ceux de moindre importance mais qui ressortissent au sujet, et que ceux ajoutés les gênent le moins possible. Ou il faut encore que le groupe le plus important représente l'histoire, que le deuxième soit un soutien le plus nécessaire et que le troisième serve à l'amplification ou à l'ornement de toute l'oeuvre.

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire
L’HISTOIRE ET LA FIGURE → action et attitude
EFFET PICTURAL → qualité de la composition

Quotation

Soo geeft ook de innerlijke vreese selden groot misbaar, {Inwendige vreese geeft selden groote Actien.} maar laat sig meest sien aan het Aangesigt, dat in dit voor-val meest altijd bleek en besturven word. Want om dat het Bloed schielijker als ander na het herte gaat, of mogelijk op eeniger wijs stil staat, of trager loopt, soo schijnd het datter een koude over al de Leden komt, die dese Dood verwe veroorsaakt. Daar werd van de Schilders niet ligter aangetast dan dusdanige Passien, om dat de Historien daar sulx in voorvalt, gemeen en veel zijn, of ten minsten daar in ligt konnen te pas gebragt werden. Doch wy agten datter inde Schilder Konst niet swaarder is, dan het selve Natuurlijk en als een ware oorsaak hebbende, te doen. De reden schijnd ons, om datmen sulx naulijx in ’t Leven voor een oogenblik kan sien en waarnemen, en dat de Modellen diemen daar toe verkiest, alleen gemaakte Passien hebben; die in ’t volgen dikwils noch een Natuurlijk Rokjen uyt trekken, eermense op het Tafereel siet. Men Leest van eenen Gonzaga Hertog van Mantua, dat hy op sekeren tijd den Italiaanschen Schilder Francisco Monsignori [ndr: Bonsignori] eenen Sebastiaan Leerde Schilderen, die seer natuurlijk, vol Vrees en Schrik voor de Scheut, aan een Boom gebonden stond: {Hoe den Hertog Gonzaga een schikkigen Sebastiaan Leerde Schilderen.} ’t werk hy door een Arbeyder die Monsignori voor Model diende, verrigte. Want als dien schilder ’t geseyde Model, in sijn onnooselheyd naakt had vast gebonden, quam den Hertog onverwagt met een Dagge in de Kamer gesprongen, seggende: Sa Schelm nu moetje’er aan; hier toe heb ikje op dese plaats laten brengen. Gy kunt denken Leser, of dien Bloed niet waarlijker verschrikte ! en sigh inbeelde, dat hem de steek aanstonds souw door het Hert gaan. Welken oogenblik Monsignori sonder sig te ontsetten soo wel in agt nam, dat hy sijnen Sebastiaan seer angstvallig aan den Hertog geschilderd leverde.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] As such the inner fear also causes little clamor, {Internal fear seldom causes great Actions.} but it shows itself most in the Face, that in this case becomes pale and ashen. As the Blood moves quicker than usual to the heart, or possibly stops somehow, or flows slower, it appears that a cold comes over the Limbs, which causes this Deadly color. This [ndr: subject] was not lightly touched upon by Painters since such Passions , as the Histories in which this occurs are common and frequent, or at least could be easily implemented in them. Yet we think that there is nothing more difficult in the Art of Painting, than to do this Naturally and as if it has a real cause. The reason appears to be, as one can rarely see and observe such a thing in Life for a moment, and that Models that one selects for this, only have constructed Passions, that often take off their skirt [ndr: i.e. loose their essence] before one sees them in a scene. One reads about a certain Gonzaga Duke of Mantua, that at one time he instructed to paint the Italian Painter Francisco Monsignori [ndr: Bonsignori] a Sebastian, who was tied very naturally to a Tree, full of Fear and Terror for the Arrow: {How the Duke Gonzaga taught how to paint a fearful Sebastian.} which he did by means of a Worker who served as Monsignori’s Model. Because when the painter had the aforementioned Model tied up naked in his ignorance, the Duke jumped into the room unexpectedly with a dagger, saying: Yes Rascal, now you have to go; I have brought you here for this purpose. You can believe, Reader, that his Blood was truly frightened! and that he imagined that the thrust would soon go through his Heart. Without getting upset Monsignori observed this moment so well, that he delivered his very scared Sebastian as a painting to the Duke.

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

In waare Geschiedenissen of Historien luistert het wat naau, en een vernuftig Meester zal hem wel wachten de betamelykheid te buiten te gaan, om de Lichamen van Man of Vrou, al te veel t’ontblooten, en voornamentlyk eerbare Vrouwen, op dat het niet tot een verkeerden zin mogt geduid werden, tegenstrydig met de waarheid, maar wel zo dat men behoorlyk onderscheiden kan welk een Lichtvaardig of Deugdzaam mensch zy. Inzonderheid de Bybelze Historien, of die van Plutarchus, Titus Livius en anderen.

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] In true histories [ndr: in the Dutch text, two synonyms are provided] it is very important – and a clever master will be careful not to surpass the decency – to not uncover the bodies of men and women too much, and especially honorable women, so it will not be interpreted the wrong way, in contrast with the truth, but in such a way that one can easily distinguish who is a frivolous or virtuous person. Especially in the biblical histories or those of Plutarchus, Titus Livius and others.

geschiedenis

term translated by /

Conceptual field(s)

GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

In het schilderen en vertoonen van een verbeelde Geschiedenis is een Konstenaar niet gehouden zich altyd aan de wetten van een beschreevene Historie te verbinden ; aangezien het de schuldige pligt van een goed Historieschryver is, de byzondere geschiedenissen ordentelyk van 't begin tot het einde te verhaalen.

[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 249-250:] Le peintre en mettant sur la toile une action quelconque, n’est pas tenu aux mêmes loix que l’historien qui en fait le récit entier, depuis le principe jusqu’à la fin. L’artiste choisit le moment qui lui paroît le plus intéressant & le fait qu’il peut représenter sous un même point de vue.

term translated by HISTORY
term translated by HISTORIE

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire

Quotation

De Antieke Schilderkonst is onbepaald, dat 's te zeggen, zy kan en vermag alles te verbeelden, niets uytgezondert; oude Historien, zo heilige als waereldsche; Fabulen; geeltelyke en morale Zinnebeelden: in welke drie dingen, al wat 'er is geweest, en wezen zal, begreepen is, het voorleedene, tegenwoordige, en toekomende; en zulks niet alleen, maar op een heerlyke wyze die nooit verandert, maar altyd dezelve blyft. De Moderne, in tegendeel, is niet vry; zynde daar en boven noch heel streng bepaald, en van zeer gering, vermogen: want zy vermag, noch kan, niet meer als het tegenwoordige verbeelden, en dat noch op een wys die nimmer stand houd, maar gestadig veranderd en vervreemd word. Het voorleedene en toekomenden is buiten haar vermogen, als mede de Historien, Fabulen, en Zinnebeelden, zo Poeetische, Filosofische, als Morale

[D'après DE LAIRESSE 1787, p. 286:] Le genre noble ou [NDR : la peinture] antique n’est point circonscrit dans des bornes limitées; mais peut tout embrasser: l’histoire ancienne, tant sacrée que profane, la fable, ainsi que l’allégorie spirituelle & morale sont de son ressort; de sorte qu’il comprend le présent, le passé & l’avenir, qu’il doit rendre d’une manière fixe & invariable. Le genre moderne ou familier n’est pas libre dans son choix & se trouve d’ailleurs renfermé dans des limites fort bornés, puisqu’il ne peut servir qu’à représenter les choses actuelles, & cela même encore d’une manière incertaine & sujette à des variations continuelles. Le passé & l’avenir ne sont point en sa puissance, non plus que l’histoire, la fable & l’allégorie, tant poétique que philosophique & morale.

term translated by HISTORY
term translated by HISTORIE

Conceptual field(s)

L’HISTOIRE ET LA FIGURE → sujet et choix
GENRES PICTURAUX → peinture d’histoire