EDELHEID (n. f.)

ADEL (deu.) · NOBLENESS (eng.) · NOBLESSE (fra.)
TERM USED AS TRANSLATIONS IN QUOTATION
NOBLESSE (fra.)
TERM USED IN EARLY TRANSLATIONS
BEAUTY (eng.) · COMELINESS (eng.) · EDEL (deu.) · GENTILITY (eng.) · HANDSOMENESS (eng.)

FILTERS

LINKED QUOTATIONS

2 sources
2 quotations

Quotation

19 O seldtsame Durer, Duytschlandts beroemen, {Durers werc te Francfoort tot exempel.}
Te Franckfoort in’t Clooster daer sietmen blijcken
Dees suyver edelheyt, weerdich te noemen:
Iae Brueghel en Lucas al dese bloemen, {Brueghel, Lucas, en Ioannes van Eyck exempelen, van ten eersten suyver op te doen.}
Te recht Plus ultra schreven in de rijcken
Der Schilders, voormaels met een vast bedijcken,
Datse niemant licht en soud’ achterhalen,
Met Ioannes, voor al den principalen.
 
20 Op dees edelheyt dees t’samen wel pasten,
En leyden hun verwen schoon, net en blijde,
Ginghen de penneelen soo niet belasten,
Als nu, dat men schier blindelijck mach tasten
En bevoelen al t’werck aen elcker sijde :
Want de verwen ligghen wel t’onsen tijde,
Soo oneffen en rouw, men mochtse meenen {Van de rouwicheyt eenigher in desen tijdt.}
Schier te zijn half rondt, in ghehouwen steenen.
 
21 Netticheyt is prijsich, die den ghesichte{Nette dingen, die noch de gheesticheyt behouden, zijn prijselijck, en houden den aenschouwer lange speculerende.}
Soet voedtsel ghevende doet langhe merren,
Bysonder als haer aenclevend’ is dichte
Oock aerdt, gheest, en cloeckeyt, en datse lichte
Haren welstandt niet en weyghert van verren,
Niet meer als van by, sulck dinghen verwerren
Doet aen hem, en door ooghen onversadich,
T’herte vast cleven met lusten ghestadich.
 
22 Van Tizianus den grooten wy mercken, {Exempel Tizianus, zijn dingen stonden eerst wel van by, en van verre.}
Wt Vasari schriften ons wel profijtich,
Hoe hy in de bloeme zijns Ieuchts verstercken
Plocht uyt te voeren zijn constighe wercken,
Met onghelooflijcke netticheyt vlijtich :
De welcke niet te berispen verwijtich
En waren, maer behaeghden wel een yder,
T’zy ofmender verre van stondt oft byder.

[D'après NOLDUS 2008, p.] 19 Ô admirable Dürer, gloire de l’Allemagne ! {Exemple de l’œuvre de Dürer à Francfort.} Dans le cloître de Francfort, on peut voir de ta main un exemple remarquable de cette finesse et cette pureté. Oui, Brueghel, et lucas aussi, ces fleurons de la peinture ont écrit à juste titre : « Plus ultra » dans le règne des Peintres, - règne qui, avant eux, restait bien limité. Personne ne pouvait les égaler, pas plus que Jan, le premier de tous. 20 Ils [n.d.r. : Brueghel, Lucas de Leyde et Jan van Eyck] étaient très attentifs à cette finesse, et posaient leurs couleurs de façon nette, propre et claire. Ils ne chargeaient pas leurs panneaux comme on fait maintenant, au point que, du doigt, les yeux fermés, on peut presque tâter un peu partout les œuvres. En effet, de nos jours, la peinture est appliquée de façon si inégale et grossière qu’on pourrait presque croire qu’il s’agit de relief sculpté dans la pierre. 21 Un travail propre est digne de louange, car il nourrit les yeux {Les choses propres mais pleines d’esprit sont dignes de louange. Elles retiennent longtemps l’attention du spectateur.} et les entretient agréablement pendant un long moment, en particulier, s’il s’accompagne de naturel, d’esprit et de fermeté, et s’il garde toujours sa bienséance, peu importe s’il est vu de loin ou de près. Ces qualités font qu’on s’attache à lui 22 Du grand Titien, nous apprenons à notre profit {L’exemple de Titien. Au début, ses œuvres avaient belle allure aussi bien de près que de loin.} par les écrits de Vasari, que, dans la fleur de la jeunesse ; il avait l’habitude de réaliser avec diligence ses œuvres d’art, et avec une incroyable propreté. On ne pouvait leur faire le moindre reproche. Au contraire, elles plaisaient à tout le monde, vues aussi bien de loin que de près.

Conceptual field(s)

CONCEPTS ESTHETIQUES → grandeur et noblesse

Quotation

{Hoemen hem in ’t Schetsen en nader opstellen sal dragen.} En dat eerstelijck vande Schets, met het welck gy oock eerstelijck uwe dingen, het zy in wat manniere van Teyckeningh, Geestigh, Luchtigh, doch verstandelijck moet beworpen, en daer na met opmerckingh, volgens ’t gene wy daer van hebben aengewesen, deselve Corrigeeren en in ’t net stellen, alsins sich gewennende de voornaemste Schaduwtjens en Douwtjens met de Kool, in ’t nader op-stellen Meesterachtigh aen te wijsen, op dat ghy U vande stellinghe beter soud’ moghen verseeckeren: (…) {Vande ommetreck.} Na welke men moet beginnen Om-te trecken, en daer in voor al wel acht gheven op de Eeligheydt van de ommetrecken, om die ter rechter plaets te schicken met bewaringh van Parthyen;

[suggested translation, Marije Osnabrugge:] {How one should behave in Sketching and further composing.} And first about the Sketch, with which you also firstly should design your things, in which manner of Drawing, Spirited, Loose, yet wisely, and afterwards with observation, following that which we have said about it, correct it and compose it neatly [ndr: in a finalized form], making a habit out of pointing out masterfully the main Shadows and mouvements [ndr: uncertain translation!] with Charcoal, in the improved composition, in order to better determine the composition: (…) {About the contour.} After which one should start to make the contours, therein paying utmost attention to the Nobility of the contours, to place them at the right spot in line with the Parts;

Conceptual field(s)

CONCEPTS ESTHETIQUES → grandeur et noblesse
EFFET PICTURAL → qualité du dessin